ەكسپودان كەيىن جىلجىمايتىن مۇلىك ارزاندايدى
بۇعان ەكسپو جارمەڭكەسىنەن كەيىن تولىعىمەن كوز جەتكىزەمىز.
قازاقستاندا كوممەرتسيالىق جىلجىمايتىن مۇلىك نارىعى ۇلتتىق پرينتسيپتەرگە تاۋەلدى تۇردە دامىپ كەلەدى. ايتا كەتسەك، ەلىمىزدەگى اۋقاتتى ازاماتتار بار كاپيتالىن بيزنەس نەمەسە ساۋدا ورتالىقتارىن سالۋعا جۇمساۋعا بەيىم. سەبەبى قازاقستاندا ودان باسقا تۇراقتى ءوسىمدى بەرەتىن ينۆەستيتسيالىق باعىت جوق.
«الەمنىڭ دامىعان ەلدەرىندە جەكە سەكتورعا تيەسىلى كاپيتالدىڭ باسىم بولىگى قور بيرجاسىنا جانە ۆاليۋتا نارىعىنا باعىتتالعان. ال بىزدە قور نارىعى بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە دامىماعاندىقتان، بيزنەسمەندەر وتاندىق كومپانيالاردىڭ اكتسيالارىن نەمەسە وبليگاتسيالارىن ساتىپ الۋعا قىزىقپايدى»، - دەيدى جىلجىمايتىن مۇلىكتىڭ ساۋداسىمەن اينالىساتىن Mercury Properties كومپانياسىنىڭ ستراتەگيالىق دامۋ بويىنشا ديرەكتورى ءامىرحان وماروۆ.
ەكونوميستىڭ ايتۋىنشا، قازاقستاندا كەڭسە ورىندارىن جالعا الۋعا سۇرانىس تومەندەگەن. سەبەبى وتاندىق ينۆەستورلار نارىققا زەرتتەۋ جۇرگىزبەي تۇرىپ، ۇلكەن كولەمدەگى كاپيتالىن كوممەرتسيالىق جىلجىمايتىن مۇلىككە سالىپ جاتىر.
بيزنەس ورتالىقتاردىڭ 25 پايىزى بوس تۇر
قازىرگى تاڭدا ەلىمىزدەگى بيزنەس ورتالىقتارىنىڭ ورتا ەسەپپەن %25 بولىگى بوس تۇر. بۇل كورسەتكىش جىل سايىن ءوسىپ كەلەدى. Smart Point كونسالتينگتىك كومپانياسىنىڭ ساراپتامالىق زەرتتەۋىنە سەنسەك، نارىققا ەندى شىعاتىن بيزنەس ورتالىقتار جالعا بەرەتىن ورنىنىڭ %50 ىن دا تولتىرا المايدى. ال نارىقتا بار بيزنەس ورتالىقتارىنىڭ ءوزى بوساپ جاتىر.
الماتى قالاسىنداعى AFD Plaza بيزنەس ورتالىعىنىڭ 70 پايىزى عانا تولىق
مىسالى، الماتى قالاسىنداعى AFD Plaza بيزنەس ورتالىعىنىڭ 70 پايىزى، نۇرلى تاۋدىڭ 65 پايىزى جالعا بەرىلگەن. ودان بولەك، AFD نەگىزگى عيماراتىنىڭ تومەنگى ەكى قاباتى باستاپقىدا ساۋدا ورتالىعى رەتىندە جوسپارلانعان ەدى. قازىر ول بولىگى 100 پايىز بوس تۇر.
كەڭسە ورىندارىن جالعا بەرۋدەن تۇسەتىن جىلدىق تابىس جالپى قۇرىلىسقا كەتكەن قارجىنىڭ پايىزدىق (%) كورسەتكىشى بويىنشا.
كەڭسە ورىندارىن جالعا بەرۋدەن تۇسەتىن جىلدىق تابىس جالپى قۇرىلىسقا كەتكەن قارجىنىڭ پايىزدىق (%) كورسەتكىشى بويىنشا / اقپارات كوزى Mercury Properties
قازاقستاندا بيزنەس ورتالىقتارىنا سۇرانىس از بولسا دا، ولار قۇرىلىسقا كەتكەن شىعىنىن 7 -جىلدا اقتايدى. ال، ءسىز لوندونداعى بيزنەس ورتالىعىنا ينۆەستيتسيا سالعان بولساڭىز، ول ءوز قۇنىن 25 جىلدا اقتايدى.
"قازاقستان نارىعىندا ينۆەستور بيزنەس ورتالىق سالۋ ءۇشىن ونىڭ شارشى مەترىنە ورتا ەسەپپەن 700-800 ا ق ش دوللارىن جۇمسايدى. ودان بولەك، بوس ورىن جالعا بەرىلمەگەن كەزدە، ونىڭ كوممۋنالدى قىزمەتىنە ايىنا $5-10 كولەمىندە شىعىن كەتىپ وتىرادى"، - دەيدى وماروۆ مىرزا. - "ودان بولەك، مۇلىك سالىعىن تولەۋ كەرەك".
قالالاردىڭ كوممەرتسيالىق جىلجىمايتىن مۇلىك شارشى مەترىنىڭ ورتاشا باعاسى (USD).
كوممەرتسيالىق جىلجىمايتىن مۇلىكتىڭ نارىقتاعى سۇرانىسقا وراي شارشى مەترگە بەكىتىلگەن ورتاشا باعاسىن ەسكەرسەك، الماتى ($30) مەن استانادا ($30) ەۋروپانىڭ بۋداپەشت ($20)، سوفيا ($25) جانە كيەۆ ($25) سىندى قالالارىنان قىمبات ەكەنىن كورەمىز.
ساۋدا ورتالىعىن سالۋ تابىسسىز بيزنەسكە اينالا ما؟
قازاقستان بويىنشا ساۋدا ورتالىقتارىنىڭ جالپى اۋدانى - 488000 شارشى مەتر. ودان بولەك، تاعى دا جاڭا ورتالىقتار سالىنىپ جاتىر. مىسالى، ءبىر الماتىنىڭ وزىندە Grand Park, Forum Almaty, Passage de Paris, موسكۆا، Mart Village قۇرىلىسى بىتۋگە جاقىن. الماتى قالاسىندا ادام باسىنا شاققانداعى ساۋدا ورتالىعىنىڭ شارشى مەترى ستامبۇلعا نە لوندونعا قاراعاندا ەكى ەسە كوپ بولسا دا، ءبىزدىڭ ينۆەستورلار العان بەتىنەن تايار ەمەس.
ستامبۇل اگلومەراتسياسىندا 15 ميلليون ادام شوعىرلانعان. ەۋروپاداعى ەڭ ۇلكەن ءۇش نارىقتىڭ ءبىرى بولسا دا ساۋدا ورتالىقتارى الماتى نارىعىنا قاراعاندا بەلگىلى مولشەردە از. ودان بولەك، قالا تۇرعىندارىنىڭ ساتىپ الۋ مۇمكىندىگى مەن تابىس كولەمىن تىلگە تيەك ەتۋ كەرەك. سونىمەن قاتار، قالاعا جىلىنا كەلەتىن 20 ميلليون ءتۋريستى دە ەسكەرگەن ءجون. سەبەبى تۋريستەر مىندەتتى تۇردە ساۋدا ورتالىقتارىندا شوپپينگ جاسايدى.
ساۋدا ورتالىقتارىنىڭ شارشى مەترىن قالانىڭ ءار 1000 تۇرعىنىنا بولگەندەگى ساندىق كورسەتكىش
Mercury Properties باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، بۇل قازاقتاردىڭ بيزنەسكە دەگەن كوزقاراسى تىكەلەي جىلجىمايتىن مۇلىكپەن بايلانىستى بولعاندىعىنان جاپپاي ترەندكە اينالىپ ۇلگەرگەن. "مىسالى، 1995 -جىلى الماتىداعى 3 بولمەلى پاتەر باعاسى $5000 بولدى دەلىك. پاتەر قۇنى 20 -جىلدان كەيىن 150 000 ا ق ش دوللارىنا دەيىن وسكەن. سوندا جىلجىمايتىن مۇلىك يەسىنىڭ كاپيتالى ەشقانداي كۇش سالماعاننىڭ وزىندە 30 ەسە ۇلكەيىپ وتىر"، - دەيدى ول.
قازاقستان نارىعىنداعى ساۋدا ورتالىقتارىندا شارشى مەتردى جالعا الۋ قۇنى، ورتا ەسەپپەن، 25 ا ق ش دوللارىن قۇرايدى.
استانا نارىعى
بۇگىندە استاناداعى كوممەرتسيالىق جىلجىمايتىن مۇلىككە سۇرانىس ارتا تۇسكەن. سەبەبى ەلىمىزدەگى الىپ كورپوراتسيالاردىڭ شتاب- پاتەرلەرى استاناعا كوشىپ جاتىر. كەڭسە ورىندارىنا دەگەن سۇرانىس الماتىعا قاراعاندا 5 پايىزعا كوبىرەك. ول ازىرگە جوعارى كورسەتكىشكە يە بولىپ وتىر. ال ەكسپو جارمەڭكەسى اياقتالعاننان كەيىن جالعا بەرىلەتىن ورىندار كولەمى كۇرت وسەدى. سوعان ساي سۇرانىس دەڭگەيى 20-30 پايىزعا دەيىن تومەندەيدى دەپ كۇتىلەدى.
قازىر استانا قالاسىندا ابۋ-دابي پلازا جانە Talan Towers بيزنەس ورتالىقتارى سالىنىپ جاتىر. ارابتاردىڭ كاپيتالىمەن كوتەرىلگەن قۇرىلىس بىتكەننەن كەيىن عيماراتتى تۇگەلگە جۋىق قامتيتىن كەڭسە ورىندارىنىڭ 50 پايىزى عانا تولتىرىلادى دەپ جوسپارلانعان. ال Mercury Properties زەرتتەۋى بويىنشا، ول عيمارات كەڭسەلەرىنە سۇرانىس مۇلدە بولمايدى. نەلىكتەن؟
مىسالى، Talan Towers بيزنەس ورتالىعى. قۇرىلىس اياقتالعاننان كەيىن بيزنەس ورتالىققا بيلاين ءموبيلدى وپەراتورى مەن Burger King كومپانياسىنىڭ ۇجىمى كوشەدى. Talan Towers عيماراتىنىڭ نەگىزگى ينۆەستورى Verny Capital اتالعان كومپانيالاردىڭ بەلگىلى ءبىر كولەمدەگى اكتسياسىنا يەلىك ەتەدى. دەمەك ءبىر- بىرىمەن سىبايلاس كومپانيالار ءبىر بيزنەس ورتالىعىنا شوعىرلاندىرىلماق. ال ارابتاردىڭ قازاقستانداعى وزگە كومپانيالارمەن ءبىرىڭعاي بايلانىسى جوق.
ەكسپودان كەيىن
"بىزگە، جەكە سەكتور رەتىندە، ارنايى جەڭىلدىكپەن كرەديتتەر ۇسىنىلدى جانە جارمەڭكە بولاتىن ايماقتان تەگىن جەر بەرىلدى. ءبىراق ءبىز ينۆەستيتسيا سالماۋدى ءجون كوردىك. سەبەبى ەكسپودان كەيىن ول ورىندارعا سۇرانىستىڭ بولمايتىنى انىق"، - دەيدى ەكونوميست ءامىرحان وماروۆ.
ارينە مەملەكەتتىك سەكتوردىڭ تاپسىرىسى بولعان سوڭ، قۇرىلىس سالاسىنداعى ەلىمىزدەگى بارلىق كومپانيالاردى حالىقارالىق جوبانىڭ جۇزەگە اسىرىلۋىنا باۋلۋ كەرەك بولدى. بيۋدجەتتەگى قارجىنىڭ باسىم بولىگى سوڭعى كەزدەرى سول جارمەڭكەگە جۇمسالىپ جاتقانىنان حاباردارمىز.
"بۇل بيزنەسمەن ءۇشىن باستاپقىدا ءتيىمدى ۇسىنىس بولىپ كورىنگەنىمەن، تاۋەكەلگە بارۋدىڭ قيسىنى جوق. سەبەبى حالىقارالىق جارمەڭكە وتكەننەن كەيىن اتالمىش جەرگە سۇرانىستىڭ بىردەن ازايىپ كەتۋى مۇمكىن ەكەنى جايلى ساراپشى مامان ايتپاسا دا، بەلگىلى. وسىعان دەيىن ەكسپو ۇيىمداستىرعان ەلدەردەن ۇلگى الساق تا جەتىپ جاتىر"، - دەيدى ول.
الماتى تاۋەرس
اتالمىش بيزنەس ورتالىعىنىڭ ورنالاسقان جەرى قولايلى بولسا دا، كەڭسە ورىندارىنا دەگەن سۇرانىس جوق. عيماراتتا ءليفتى قۇلاپ، جاقىندا ءورت بولعانى جايلى ەل قۇلاعدار بولىپ وتىر. سوندىقتان قاۋىپسىزدىك تولىقتاي قامتاماسىز ەتىلمەگەن كەزدە، جالعا بەرىلەتىن جەرلەرگە دە سۇرانىس ازايادى.
الماتى تاۋەرس بيزنەس ورتالىعى
"بۇگىندە الماتى تاۋەرستىڭ سەگىز اكتسيونەرى بار. سولاردىڭ ءبىرى - ءبىز. ونىڭ ءارقايسىسى ءوز دەگەنىمەن بيزنەسىن جۇرگىزۋگە تىرىسىپ جاتقاندىعىنان، وسىنداي قيسىنسىز جاعدايلاردىڭ كۋاسى بولىپ وتىرمىز"، - دەيدى Mercury Properties ديرەكتورى. وماروۆ مىرزانىڭ بەرگەن اقپاراتىنا سۇيەنسەك، الماتى تاۋەرستە "open space" جۇيەسىندەگى كوۋوركينگ ورنىن جاساۋ جوسپارلانعان. ول ءۇشىن كوممەرتسيالىق جىلجىمايتىن مۇلىكتىڭ ءبىر عانا اكتسيونەرى بولۋى كەرەك. ءقازىر بيزنەس ورتالعىنىڭ 50 پايىزى Mercury Properties اكتيۆى بولىپ سانالادى.
"بولاشاقتا الماتى ءتاۋەرستىڭ تومەنگى ەكى قاباتى تەحنولوگيالىق حابقا اينالادى. ءبىرىنشى قاباتتا British Council, US Consulate جانە Chevron كومپانياسىنىڭ hitech لابوراتورياسى ورنالاسادى. ودان بولەك، ءارتۇرلى ستارتاپشىلاردى بىرىكتىرەتىن كوۋوركينگ ورتالىعى ورىن تەبەدى"، - دەيدى مامان - "ال ەكىنشى قابات ChocoGroup, Atameken Buciness Channel, Yvision جانە تاعى باسقا كومپانيا قىزمەتكەرلەرىنە جالعا بەرىلمەك".
اشىق ەكونوميكا كەرەك. اقپارات اشىق بولماسا ينۆەستورلار كەلمەيدى
شەتەلدىك كومپانيالار الماتى نە استانادان كەڭسە ورنىن ىزدەگەن كەزدە، بيزنەس ورتالىقتارىنىڭ يەسى جايلى تولىققاندى اقپاراتقا يە بولعىسى كەلەدى. سونىمەن قاتار، كوممەرتسيالىق جىلجىمايتىن مۇلىك بيزنەسىمەن اينالىساتىن كومپانياعا ينۆەستيتسيا سالۋدى جوسپارلاعان شەتەلدىك قارجى ءينستيتۋتى نەمەسە حەدج- فوند، الدىمەن، سول كومپانيانىڭ نارىقتاعى بەدەلى مەن جالپى ينۆەستيتسياعا باعىتتالعان كاپيتالىن انىقتاپ الۋدى ءجون كورەدى.
قازاقستان نارىعىنداعى كوممەرتسيالىق بيزنەسپەن اينالىسىپ جۇرگەن كومپانيالاردىڭ ەشبىرىندە كورپوراتيۆتى رەيتينگ جوق. ناقتىراق ايتار بولساق، وتاندىق كومپانيالار ءوزىنىڭ ينۆەستورلارى مەن اينالىمداعى قارجى كولەمى جايلى ينسايدەرلىك اقپاراتتى جاسىرۋعا تىرىسادى. بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە قۇپيا ۇستالعاننان كەيىن شەتەلدىك ينۆەستورلار وعان كۇمانمەن قارايدى. اشىق ەكونوميكا پريتسيپىن ۇستاناتىن كومپانيالارعا ينۆەستورلاردان بولەك، ۇزاق مەرزىمگە تۇراقتى ورىن ىزدەگەن شەتەلدىك كومپانيالار دا قىزىعۋشىلىق تانىتادى.
مىسالى، RBS، CitiBank, HSBC، UniCredit Bank سىندى حالىقارالىق دەڭگەيدەگى قارجى ينستيتۋتتارى ءبىزدىڭ نارىققا ۇلكەن ۇمىتپەن كەلگەن بولاتىن. ولاردىڭ باسىم بولىگى ينۆەستيتسيا ءۇشىن ماڭىزدى بولعان ينسايدەرلىك اقپاراتتارعا قول جەتكىزە الماعاندىقتان قازاقستاننىڭ بانك سەكتورىندا ۇزاق تۇراقتامادى.
سونداي-اق، Procter جانە Gamble كومپانياسى قازاقستاندا كەڭسە ورنىن جالعا الۋدان بۇرىن جىلجىمايتىن مۇلىكتىڭ ناقتى كىمگە تيەسىلى ەكەنىن بىلگىسى كەلەدى. ال قازاقستاندا اۋقاتتى ازاماتتار ءوز كاپيتالى، تابىسى تۋرالى جالپىعا بىردەي اقپارات تاراتقىسى كەلمەيدى. ەگەر ءبىزدىڭ ەكونوميكادا اشىقتىق بولعاندا، شەتەلدىك كومپانيالاردان تۇسەتىن ينۆەستيتسيا بۇگىنگىدەن كوبىرەك بولار ەدى.
