باسپاناڭىزدان قانداي جاعدايدا ايىرىلىپ قالۋىڭىز مۇمكىن؟
بۇل تۋرالى "ارتيۋشەنكو ي پارتنيەرى" زاڭ فيرماسىنىڭ باسشىسى اندرەي ارتيۋشەنكو ءوز كەڭەستەرىن بەرگەن "كرىشا" پورتالىنىڭ ماقالاسىنان بىلە الاسىزدار. كرەديت بويىنشا قارىزدار قازىرگى ۋاقىتتاعى قازاقستاندىقتاردىڭ باسپاسىنان ايىرىلىپ قالۋىنا كرەديت بويىنشا قارىزدار ءجيى سەبەپ بولىپ جاتادى.
"ادام كرەديتىن جاپپاسا، وندا جىلجىمايتىن مۇلىكتى كەپىلگە العان قارىز بەرۋشىنىڭ (بانك) سوت ارقىلى باسپانانى تارتىپ الۋعا قۇقىق بار. قارىزدى ءوندىرۋ شارتتارى قارىز بەرۋ تۋرالى كەلىسىمشارتتا كورسەتىلۋى ءتيىس"، - دەيدى ارتيۋشەنكو.
ازاماتتىق كودەكس بويىنشا (317 -باپ)، ءوندىرىپ الۋ تۋرالى ارىز مىنا جاعدايلاردا جاسالادى: - وتەلمەگەن قارىز سوماسى (تۇراقسىزدىقتى، ايىپپۇلدى، ءوسىمدى ەسەپتەمەگەندە) كەپىلگە قويىلعان مۇلىك قۇنىنىڭ (تاراپتار كەلىسكەن قۇن) 10 پايىزىن قۇراسا؛ - مۇلىكپەن كەپىلدەندىرىلگەن مىندەتىن ءۇش ايدان استام ۋاقىت ورىنداماۋ. ياعني، ءسىز ءۇيدى ساتىپ العان ادام ەمەس، ونىڭ الدىنداعى يەسى كەلىسىمدى بۇزعىسى كەلسە. بۇل سىزگە دەيىنگى ەكىنشى نەمەسە ءۇشىنشى كەلىسىمشارت بولۋى مۇمكىن.
سوت ونى زاڭسىز دەپ تانۋعا سەبەپ بولاتىن جاعدايلار: - ساتۋشى كەلىسىم جاساۋ كەزىندە نە ىستەپ جاتقانىن تولىق تۇسىنبەگەن نەمەسە الدانعان، ونى قورقىتقان، وعان كۇش قولدانىلعان بولسا؛ - ساپاسى كەلىسىمدەگى شارتتارعا سايكەس كەلمەگەن كەزدە، بۇرىن بايقالماعان اقاۋلار شىقسا. بۇل ءۇيدىڭ قۇنىن ايتارلىقتاي تومەندەتىپ جىبەرەتىن كەمشىلىكتەرگە عانا قاتىستى. كەلىسىمشارتقا قول قوياتىن كەزدە ساتىپ الۋشى ءۇيدى ارالاپ، كەمشىلىكتەرىن انىقتاۋى مىندەت. "جەر تەلىمى 9 جىل بۇرىن ساتقان يەسىنە قايتارىلعان جاعداي دا بولعان. بۇل ۋاقىتقا دەيىن ونىڭ 10 شاقتى يەسى اۋىسقان (زاڭدى دا، جەكە دە)، - دەيدى زاڭگەر. كەلىسىمنىڭ ماڭىزدى شارتتارىن ورىنداماۋ ءىس جۇزىندەگى زاڭناماعا ساي كەلىسىمنىڭ كەي شارتتارى ساتىپ الۋ- ساتۋ كەلىسىمشارتىندا كورسەتىلۋى مىندەت. وسىلايشا، قۇجاتتا كاداسترلىق ءنومىرى، ناقتى مەكەنجايى، پاتەر ءنومىرى نەمەسە باسقا سيپاتتامالارى كورسەتىلمەسە، مۇنداي كەلىسىمدى جويۋ وڭاي. وكىلەتتىلىكتىڭ/وزگە تۇلعالاردىڭ كەلىسىمى بولماعاندا ماسەلەن، ءسىز پاتەر ساتىپ الدىڭىز دەلىك، ال كەيىن اشۋلى مەنشىك يەلەرى، ەسەپكە الىنباعان مۇراگەرلەر نەمەسە ساتۋشىنىڭ ايەلى، نە كۇيەۋى پايدا بولادى. كۇشى جويىلعان سەنىمحات ارقىلى كەلىسىم شارت جاساۋ دا وسىنداي جاعدايعا جاتادى. ەگەر ولار ءوز مۇددەسى دۇرىس ەكەنىن دالەلدەسە، ءسىز باسپانادان ايىرىلاسىز.
ارينە، ءسىز تولەنگەن قارجىنى قايتارۋعا قۇقىلىسىز، دەگەنمەن، ونداي ادامدى جاقىن ۋاقىتتا تابا الماي قالۋىڭىز مۇمكىن. سوندىقتان زاڭگەرلەر ءقاۋىپسىز ساتىپ الۋ ەرەجەلەرىن ۇستانۋعا كەڭەس بەرەدى. جالعان قۇجاتتار ءبىر نەمەسە بىرنەشە قۇجات - مۇلىكتى باسقارۋعا سەنىمحات نەمەسە مۇنىڭ الدىنداعى ساتىپ الۋ- ساتۋ كەلىسىمشارتى جالعان بولسا. كەلىسىمشارت وكىلەتتى ورگانمەن تىركەۋگە الىنسا دا، وكىنىشكە قاراي، ءسىز باسپاناڭىزدان ايىرىلاسىز. باسپاناڭىز مەملەكەتتىڭ مۇقتاجىنا الىنۋى مۇمكىن مۇندا باستىسى - دەر كەزىندە ساقتاندىرۋ. وتەماقى سوماسىمەن كەلىسپەسەڭىز، باسقا باسپانا تالاپ ەتە الاسىز نەمەسە باعالاۋ سوماڭىزدى الدىن الا تاۋەلسىز باعالاۋشى ارقىلى ءبىلىپ، داۋدى سوت ارقىلى شەشە الاسىز.
kaz.tengrinews.kz
