تاياۋ شىعىستىڭ بولشەكتەنۋى مۇمكىن بە؟
ارينە، بۇل ماسەلە ەندى عانا ايتىلىپ وتىرعان جوق. 2011- جىلدان ياعني، «اراب كوكتەمى» دەپ اتالاتىن دۇرمەك باستالعاننان بەرى، اسىرەسە باتىس ەلدەرىنىڭ اقپارات قۇرالدارى تىنباي جازىپ كەلەدى.
ساياساتكەرلەر، ساراپشىلار بۇل بولۋى مۇمكىن ماسەلەنى تۇرلىشە قۇلپىرتىپ ايتۋدا.
ولاردىڭ دەگەنىنە قاراعاندا، يراك، سيريا، تۇركيا، يران، ساۋد ارابياسى تەرريتورياسىندا جاڭا مەملەكەتتەر شاڭىراق كوتەرمەك.
ارينە، ول ەلدەر وزدىگىنەن پايدا بولماسى انىق. ءتۇرلى ساياسي تولقۋلار، ىشكى-سىرتقى قىسىمداردىڭ ناتيجەسى جاڭا مەملەكەتتەردىڭ قۇرىلۋىنا الىپ كەلمەك.
ەڭ باستىسى بۇل جەردە سىرتقى كۇشتەردىڭ ورنى بولەك بولماق. ول كۇش - وسى ەلدەردىڭ تەرريتورياسىندا وتىرعان ۇلتتاردىڭ اراسىنا سىنا قاعىپ، الاۋىزدىق وتىن جاعا وتىرىپ، جاعا جىرتىستىرۋ.
سوسىن ۇلتتىق نىپسىسىنا قاراي ۇساق مەملەكەتتەر قۇرۋ. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، بالقان تۇبەگىندەگى جاعدايدى قايتالاۋ. ماسەلەن، نيۋ يورك تايمس باسىلىمى ا ق ش- تاعى الەم ينستيتۋتىنىڭ عالىمى روبين رايتتىڭ تاياۋ شىعىسقا بايلانىستى جاساعان جاڭا كارتاسىن جاريالادى.
وندا سول ايماقتاعى بەس مەملەكەتتىڭ ورنىندا 14 مەملەكەت پايدا بولادى دەپ كورسەتىلگەن. بۇل قانشالىقتى اقيقات؟ الگى بەس مەملەكەت راسىندا مەملەكەتتىگى جويىلۋىنا جول بەرىپ وتىرا بەرە مە؟ قايتەدى؟ بۇل ازداي كەيبىر شەت ەلدىك دەرەك كوزدەرى تۇركيا ەلىنىڭ بارلاۋ ورتالىعىنىڭ بۇرىنعى باسشىسىنىڭ ايتقانىنا سۇيەنە وتىرىپ، «ا ق ش بيلىگى ورتا جانە شىعىستا وتىرعان 20 مەملەكەتتىڭ شەكاراسىن وزگەرتۋگە كۇش سالىپ جاتىر» دەگەن جاڭا حابار تاراتۋدا.
شىندىعى سول، ا ق ش تاياۋ شىعىستا جاتقان مەملەكەتتەردىڭ كۇش الىپ كەتۋىنەن قورقادى. «بىرىنشىدەن ولار ا ق ش- تىڭ وسى ماڭداعى مۇددەسىنە نۇقسان كەلتىرەدى. ەكىنشىدەن يزرايلگە قارسى ولار بىرلەسە ساياسات ۇستانادى. بۇل دەگەنىمىز - سيونيستىك جۇيەنىڭ قۇرۋىنا الىپ كەلمەك» دەگەن ويدا.
سوندىقتان تەل-اۆيۆپەن اۋىز جالاسقان ۆاشينگتون قالايدا ايماقتاعى ەلدەردە ءتۇرلى قاقتىعىستار، جانجالدار بولۋىنا مۇددەلى. سوعىستىڭ سوڭى، مەملەكەتتەردىڭ تۇتاستىعىن بۇزارى انىق.
باتىس ەلدەرى تاراپىنان جۇرگىزىلىپ وتىرعان مۇنداي سۇرقيا ساياساتقا تاياۋ شىعىستا جاتقان مەملەكەتتەر قالاي جاۋاپ بەرمەك؟ الدە الاۋىزدىقتىڭ جىمىنا ءتۇسىپ، ءۇنسىز مويىنسۇنا بەرەمەك پە؟ ازىرگە، جاۋاپ بەلگىسىز.
اينۇر قازىكەنوۆا
«ايقىن»
