قازاقستانداعى «ورىس جەرلەرى» جايلى ءسوز رەسەيدىڭ رەسمي پوزيتسياسى ەمەس
قازاقستان سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى (س ءى م) باسپا ءسوز قىزمەتى جەتەكشىسى ءانۋار جايناقوۆتىڭ جەرگىلىكتى ب ا ق وكىلدەرىنە جاريالانعان پىكىرىنە قاراعاندا «قازاقستان ۇستانىمى رەسەي سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنە تەلەفون ارقىلى بىلدىرىلگەن، ءسويتىپ ەكى تاراپ ەكى ەلدىڭ قارىم- قاتىناسى مەملەكەتتىك شەكارا تۋرالى كەلىسىم مەن تاتۋ كورشىلىك جانە وداقتاستىق نەگىزىندە قۇرىلاتىنىن قۋاتتاعان». اقپاننىڭ 1- كۇنى قازاقستان سىرتقى ىستەر ءمينيسترى ورىنباسارى مۇحتار تىلەۋبەردى مەن رەسەي سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى گريگوري كاراسيننىڭ تەلەفون ارقىلى سويلەسكەنى تۋرالى س ءى م سايتىندا دا رەسمي اقپارات جاريالاندى.
رەسەي مەملەكەتتىك دۋماسىنىڭ حالىقارالىق ىستەر بويىنشا كوميتەتى ءتوراعاسى لەونيد سلۋتسكي بۇل جونىندە «مەملەكەتتىك دۋمادا قازاقستان مەن رەسەي شەكاراسىن قايتا قاراۋ تۋرالى يدەيا ەشقاشان ايتىلعان ەمەس» دەپ مالىمدەگەن. سلۋتسكيدىڭ سوزىنشە «دەپۋتات پاۆەل شپەروۆتىڭ ءسوزىن ۋكراينا اقپارات قۇرالدارى بۇرمالاعان». بۇل اقپاراتتى رەسەيدىڭ «روسسيا سەگودنيا» حالىقارالىق مەدياتوبىنىڭ ر ي ا نوۆوستي اگەنتتىگى دە تاراتتى.
قاڭتاردىڭ 26- كۇنى پارلامەنتتىك دوڭگەلەك ۇستەل وتىرىسىندا دۋما دەپۋتاتى، ل د پ ر پارتياسى مۇشەسى پاۆەل شپەروۆ «ءبىز - ۇلى ەلمىز، دۇنيەجۇزىندەگى ءوز مۇددەمىزدى قورعاۋىمىز قاجەت. تاياۋ شەتەل دەپ جۇرگەن ەلدەردە ازىرگە مۇنداي مۇمكىندىك بار. قازاقستانداعى ورىس وتانداستىرىمىزدى دياسپورا دەۋ قاتە، ويتكەنى ولار وتىرعان جەر - ۋاقىتشا شەتەل يەلەنگەن ءبىزدىڭ جەرىمىز. ماڭگىلىك شەكارا جوق، ءبىز ءالى رەسەي شەكاراسىنا قايتا ورالامىز جانە ول تاياۋ ۋاقىتتا جۇزەگە اسادى» دەگەن ەدى.
ازاتتىق ءتىلشىسى قازاقستان سىرتىقى ىستەر مينيستىرلىگى تاراتقان اقپاراتقا وراي بۇرىنعى ديپلومات قازبەك بەيسەبايەۆپەن سۇقباتتاسىپ، پىكىرىن ءبىلدى.
- رەسەي دۋماسىنىڭ دەپۋتاتى قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك شەاراسىنا كۇمان كەلتىرۋىن قالاي باعالاۋعا بولادى؟
- بۇل - رەسەي [ۋكراينادان] اننەكسيالاعان قىرىمنان سايلانعان دەپۋتات (شپەروۆتى ايتادى) ءبىزدىڭ شەكارالىق وبلىستارىمىزعا ءوزى كورگەن قىرىم تاعدىرىن ۇسىنىپ وتىر دەگەن ءسوز. دۋما دەپۋتاتى - رەسمي قىزمەتكەر. سوندىقتان، بۇل - دەپۋتاتتىڭ عانا ەمەس، رەسەيدىڭ دە ۇلكەن قاتەلىگى. ءبىز رەسەيمەن وتە جاقسى قارىم- قاتىناستاعى وداقتاس ەل بولىپ سانالامىز. ونىڭ ۇستىنە سوڭعى ۋاقىتتا قازاقستان رەسەي مەن وزگە ەلدەر اراسىنداعى جانجالداردى شەشۋگە اراعايىندىق جاساپ وتىر. ماسەلەن، رەسەي مەن تۇركيا اراسىنداعى جانجالدان كەيىن ەكى ەلدىڭ تاتۋلاستىرۋعا كۇش سالعان - قازاقستان. ونى تۇركيا پرەزيدەنتى اشىق ايتتى. رەسەيدىڭ ءوتىنىشى بويىنشا قازاقستان تاياۋدا سيرياداعى جانجالداسۋشى تاراپتار اراسىندا كەلىسسوز وتكىزۋگە مۇمكىندىك جاسادى. ياعني، قازاقستان رەسەيدىڭ حالىقارالىق ساياسي جانجالدارىن رەتتەۋگە كومەكتەسىپ وتىر دەگەن ءسوز. ءدال وسىنداي كەزدە رەسەي دەپۋتاتىنىڭ مۇنداي ۇشقارى سوزدەر ايتۋى - رەسەي تاراپىنان جاسالعان قاتەلىك.
- قازاقستان سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى نەگە نارازىلىق نوتاسىن جولدامادى؟
بۇرىنعى ديپلومات قازبەك بەيسەبايەۆ.
- قازاقستاننىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى نارازىلىق نوتاسىن جىبەرمەگەنىنە قاراعاندا، رەسەيلىك ارىپتەستەرىمەن تەلەفون ارقىلى سويلەسىپ، جاعدايدى ۋشىقتىرماۋعا كەلىسكەن سياقتى. رەسەي بۇل پىكىردى (شپەروۆتىڭ پىكىر ايتادى - رەد. ) رەسمي پىكىر دەپ مويىنداعان جوق.
- دۋما كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى لەونيد سلۋتسكي «مۇنداي ءسوزدى ۋكراينا جۋرناليستەرى بۇرمالاپ جاريالادى» دەگەندى ايتتى...
- جوق. ول - شپەروۆتىڭ دوڭگەلەك ۇستەلدە ايتقان ءسوزى. ءوزىم دە تىڭدادىم، بۇرمالانعان ەشتەڭە جوق. بالكىم ول جۋرناليستەردىڭ بۇل ءسوزدى جازىپ الاتىنىن بىلمەگەن شىعار.
- دەپۋتات شپەروۆ ءوز ءسوزىنىڭ قازاقستاندا تالقىلانىپ جاتقانىن بىلگەن جانە قايتا كوممەنتاري بەرگەن كەزىندە «الەمنىڭ ساياسي كارتاسى وزگەرە بەرەدى، تاياۋ شەتەلدەردەگى ورىس تىلدىلەر تيتۋلدى ۇلتتاردان قىسىم كورىپ وتىر» دەگەن. شپەروۆتىڭ ءسوزى رەسەي سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى مەن دۋما ءتوراعاسى ۇستانىمىمەن ساي كەلمەي تۇر عوي؟
- ەگەر ول دەپۋتات بۇرىنعى ءسوزىن، تاعى قايتالاپ، راستاسا، وندا باسقا ماسەلە. وندا قازاقستان سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى رەسەي ەلشىسىن شاقىرىپ تۇسىنىكتەمە سۇراي ما، الدە نارازىلىق نوتاسىن جولداي ما، ايتەۋىر ماسەلەنى قايتا قويىپ، ناقتىلاۋى ءتيىس. دۋما دەپۋتاتى قاراپايىم تۇرعىن ەمەس. ول كەم دەگەندە پارلامەنتتىك پارتيانىڭ ساياساتىن ءبىلدىرىپ وتىر دەگەن ءسوز. ەگەر ول جەكە پىكىرى بولسا ونىسىن اتاپ كورسەتۋى كەرەك.
- قازاقستاننىڭ تەرريتوريالىق تۇتاستىعىنا قول سۇعۋ تۇرعىسىنداعى پىكىرلەردى رەسەي بيلىگى وكىلدەرى العاش رەت ايتقان جوق. دۋما دەپۋتاتى جيرينوۆسكيدىڭ دە سول تاقىلەتتەس پىكىر ايتقانى بەلگىلى. بۇعان قاتىستى نە ايتاسىز؟
- قازىر رەسەيدە حالىقارالىق جانجالدار ونسىز دا جەتكىلىكتى. ۋكراينامەن اراداعى جانجالدى ايتپاعاندا سيريا ماسەلەسى بويىنشا باتىسپەن اراداعى قايشىلىعى ءبىر باسىنان اسىپ جاتىر. دەگەنمەن رەسەيدە قازاقستانعا قاراتا مۇنداي پىكىرلەردىڭ ايتىلۋى بالكىم بىزگە دە دۇرىس بولعان شىعار. وسى ارقىلى رەسەي ساياسي بيلىگىندە وزگەشە ويلايتىنداردىڭ بار ەكەنىنە كوزىمىز جەتە تۇسەدى.
- قالاي بولعاندا دا بۇل ءسوزدى دۋما دەپۋتاتى ايتتى. دەپۋتات قازاقستاننىڭ كەيبىر ايماقتارىن قىرىممەن سالىستىرىپ وتىرعان جوق پا؟
- قىرىم جانجالىمەن سالىستىرا المايمىز. قىرىم جانجالى تۋعاندا ۋكراينا رەسەيمەن اراداعى شەكاراسىن تولىق دەليميتاتسيالاپ ۇلگەرمەگەن ەدى. ونىڭ ۇستىنە قىرىم قالاي دەگەندە بۇرىن رەسەي جەرى بولعانى راس جانە ۋكراينا مەن رەسەي ءوزارا مادەنيەتى جاقىن ەلدەر. قازاقستاننىڭ رەسەيمەن شەكاراسى دەليميتاتسيالانىپ، ب ۇ ۇ- دا بەكىتىلگەن. قازاقستان مەن رەسەي اراسىندا تەرريتوريالىق جانجال تۋسا ونىڭ حالىقارالىق دەڭگەيدەگى اۋقىمى قىرىمنان الدەقايدا كۇشتى بولادى.
- قىرىمدى اننەكسيالايتىن كەزدە رەسەيدىڭ رەسمي تۇلعالارى وسىعان ۇقساس مالىمدەمەلەر ايتا باستاعان ەدى دەگەن پىكىرلەر راس پا؟
- ايتىلدى. رەسەي دەپۋتاتتارى قىرىمعا، سيەۆاستوپولگە بارىپ ءتۇرلى ساياسي مالىمدەمەلەر جاساعانى بەلگىلى. ونىڭ ىشىندە ماسكەۋدىڭ بۇرىعى مەرى يۋري لۋجكوۆ تا بولدى. كەيىن قىرىم اننەكسيالانعاندا مۇنىڭ ءبارى دايىندىق سەكىلدى كورىنگەنى راس.
ازاتتىق: - سۇحباتىڭىزعا راقمەت.
اسىلحان ماماش ۇلى
http://www.azattyq.org
