ءبىزدىڭ اۋىلدا قانشا ۇلت تۇرادى
مويىندايمىن، كەن ورىندارىنىڭ، مۇناي قۇبىرلارىنىڭ يەلەرى باسقالار شىعار، ءبىراق قۇرعاق جەردىڭ ءبارى بىزدىكى. نەگىزگى ايتپاعىم 130 ۇلتقا قاتىستى. سىزدەر ايتاسىزدار «130 ۇلت تۇرمايدى» دەپ. تۇرسا نەسى بار؟ نەگە تۇرماسقا؟ كەڭ بايتاق قازاقستان تۇگىلى 500 اق ءتۇتىنى بار ءبىزدىڭ اۋىلدىڭ وزىندە قانشاما ۇلتتىڭ وكىلى تۇرادى. ءبىراق، ولاردىڭ ءبارى قازاق.
سونىمەن ءبىزدىڭ اۋىلدا.
اناۋ سابەت كوشەسىنىڭ اياق جاعىندا نەمىس تۇرادى. اتى نۇركەن. اكەسىنىڭ اتى ءجۇمادىلدا. جۇمەكەڭ ونى نۇركەن دەمەيدى، نۇكەتاي دەيدى. نۇكەتاي وتە پىسىق جىگىت. قوراسىنىڭ ماڭىندا قىلپىق جاتپايدى. پىلاسكوبىس(تىستەۋىك)، اتۆەرتكا (بۇراعىش) دەيسىز با، ءبارى بار. كورشىلەرى سۇراپ كەلسە، قىزعانبايدى. بەرەدى. ءبىراق قاي قازاق العان زاتىن ءوز قولىمەن اپارىپ بەرىپ ەدى. ەگەسى ءارادى ءبىراز كۇن وتكەندە، وزىنە كەرەك بولعاندا عانا ىزدەپ، كىمگە بەرگەنى ەسىنە ءتۇسىپ، ءوزى بارىپ اكەلەدى. كەيبىرەۋلەرى ۇمىتىپ كەتىپ جاتادى. بىرەۋلەر ءسويتىپ ۇمىتتىرىپ، وزىڭە ءسىڭدىرىپ، بايىپ جاتادى. ءوز باسىم اۋىلدا، سىڭدىرۋشىلەردىڭ ەمەس، جوعالتۋشىلاردىڭ قاتارىندا بولعانىمدى ايتا كەتسەم، ماقتاندى دەمەسسىزدەر. نە كەرەك، ايپاعىمىز سول نۇركەن جايىندا. نۇركەن ويتپەيدى. سۇراعان زاتىڭدى بەرەدى. ءبىراق، كەرەگىڭە جاراپ بولدى- اۋ دەگەندە، ءوزى بارىپ الىپ كەتەدى. تويعا بارسا، سول ۋاقىتتا باستالماسىن بىلسە دە شاقىرىلعان مينۋتتا تويحاناڭىزدىڭ الدىندا تۇرادى. ۇقىپتى كيىنىپ العان. ايەلى دە كوركەم. وسى قىلىعى ءۇشىن-اق، جەتى اتاسىنان بەرى قانى بىلعانباعان نۇرەكەم نەمىس اتانا سالعان.
ال، انا اشىمبايەۆ كوشەسىنىڭ باس جاعىندا تۇتاس ءبىر سەميا ورىس تۇرادى. ءبىراق، ەشقايسىسىنىڭ اتى يگور، نيكولاي، تانيا، ۆيتالي ەمەس. كادىمگى ءنازيرا، جازيرا، ەرمەك دەگەن اتتار. اكەسىنىڭ اتى مۇقان. تاپ- تازا قازاقشا ات. وزدەرى دە تازا قازاق. ءبىراق ەشكىممەن ارالاسپايدى. ناۋرىز كوجە بەرمەيدى، ايتتامايدى. ايتتىقتا ولاردىڭ ۇيىنە ەشكىم كىرمەيدى. بەكەر وبالدارى نە، جاقسى كىسىلەر. بار جازىقتارى سول، قازاقى قوناقجايلىلىق دەگەننەن جۇرداي. ەشكىمگە جاقسىلىعى دا، جاماندىعى دا جوق. ايتپاقشى، بالا كۇنىمىزدە، ورازا ايىندا سولاردىڭ ۇيىنە جاراپازان ايتىپ بارعانىمىزدا، ايەلى مەنىڭ باسىمنان وقتاۋمەن ۇرىپ ەدى، بالانى شوشىتتىڭ دەپ... سول قىلىقتارىنا بولا وتباسىمەن ورىس اتانىپ كەتكەن.
جۇرگەن ءجۇرىسى مەن تۇرعان تۇرىسى، جالپى تىرلىگى كەرى كەتىپ جۇرەتىن ءبىر كىسى قالماق اتانىپ كەتكەن. سول كىسىگە ات قويعان كىسى ومىرىندە قالماق كورمەگەن عوي. ءبىراق، لوگيچنو... باسقا- باسقا اناۋ قىتاي كوشەسىندە تۇراتىن بالەنشەكەڭە ەۆرەي دەگەن بەكەر قويىلماعان...
مەكتەپ كوشەسىنىڭ اياق جاعىندا كەرىمبەك دەگەن چۋكچا تۇرادى. قانى قازاق دەمەسەڭىز تاپ- تازا چۋكچا. كۇللى تىرلىگى كۇلكىلى. توشنا چۋكچا عوي. مىنە، ءدال وسىنداي سەبەپتەرمەن ءبىزدىڭ الاقانداي اۋىلدى ۇيعىر، وزبەك، قىتاي دەگەن سىندى ءبىرقاتار ۇلتتار مەكەن ەتەدى... ءارقايسىسىنىڭ سەبەبىن ايتىپ وتىرسام، سىزدەردىڭ اياۋلى ۋاقىتتارىڭىزدىڭ وبالىنا قالامىن عوي.
ايتپاقشى، ءبىزدىڭ اۋىل ءۇشىن جەر بەتىندەگى ەڭ ىستىق جەر - تاشكەنت. دۋبايىڭىزعا كەيىننەن بەلەنشەيەۆتەر مەن تۇگەنشەيەۆتەردىڭ بالالارى بارىپ كەپتى دەپ ەستىگەنىمىز بولماسا، كوپ ەشكىمنىڭ حابارى جوق. يندياڭىزدى كينودان قانشا كورسەك تە اسەرسىز. ءبىز ءۇشىن كۇيىپ تۇرعان جەر تاشكەنت. قىستىڭ كۇنى بىرەۋدىڭ ۇيىنە بىرەۋ كىرە قالسا، ءۇيى ىسىپ تۇرسا: «تووووۋ ۇيلەرىڭ تاشكەنت قوي ەي» دەپ ءسۇيسىنىپ قويادى.
سولاي دوستار! 130 ۇلتتىڭ وكىلى، دياسپوراسى مەكەن ەتەتىن كەڭ بايتاق قازاقستاننىڭ قازاقتاردان باسقا ەشكىمنىڭ تابانى تيمەگەن ءبىزدىڭ اۋىل فوتودا مەنىڭ ارتقى جاعىمدا تۇر. «ءبىزدىڭ اۋىل سۇراساڭ بەلتۇرعاندا، قايىڭ اعاش مايىسار جەل تۇرعاندا» دەيدى حالىق انىندە. ءبىزدىڭ اۋىلدا قاراعاشتار مەن قاراعايلار وسەدى. جەل تۇگىل بورانىڭىزدا «ءاي مەنىڭ وسى قاتىپ قالعانىم نە، ۇيات-تاعى، ءسال ءيىلىپ قويايىنشى دەمەيدى-اي...» «اۋىلىم اسپانتاۋلار اياسىندا» دەيم دا. اۋىلدى ساعىنعاندا وسىلاي قۋاتىنىم بار، ايىپ ەتپەڭدەر.
مەنى كۇتشى، مەنى كۇتشى باۋىرىم،
مىڭ بارارمىن ءۇمىتىمدى ۇزگەنشە.
قىسى جىلى، جازى سالقىن اۋىلىم،
ورىك ءپىسىپ ۇلگەرمەيتىن كۇز كەلسە...
سۇيەمىن!
جازۋشى بەيبىت سارىبايدىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاسىنان الىندى
