مارات ءتاجين ساياسي سالماعى وتە جوعارى تۇلعالاردىڭ ءبىرى

ول بۇل قىزمەتتى بۇعان دەيىن دە بىرنەشە مارتە اتقارعان ەدى. وسىعان دەيىن بۇل قىزمەتتى اتقارعان باعلان مايلىبايەۆ ورنىنان بوسادى.
مارات ءتاجين ساياسي سالماعى وتە جوعارى تۇلعالاردىڭ ءبىرى. ول ءوزىنىڭ قىزمەتتىك جولىندا پرەزيدەنت اپپاراتىندا ءتۇرلى لاۋازىمدى قىزمەتتەر اتقاردى. جوعارعى بيلىك اراسىندا مارات ءتاجيننىڭ ساراپتامالىق جانە اتقارۋشىلىق قىزمەتىن وتە جوعارى باعالايتىندار وتە كوپ دەسەدى. اسىرەسە، ونى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك جانە سىرتقى ساياساتتا وتە بىلگىر مامان دەپ باعالايتىندار بارشىلىق.
2014 -جىلى مەملەكەتتىك حاتشى قىزمەتىنەن اۋىسىپ، رەسەيگە ەلشى بولىپ كەتكەندە ساياسي ساراپشىلار مارات ءتاجيننىڭ ساياسي ارەناداعى بەدەلى كۇرت ءوسىپ كەتكەندىكتەن، ونى شەتكە ىسىردى دەپ بولجاعان بولاتىن. ءبىر توبى ول ەندى قايتىپ جوعارى قىزمەتكە كەلمەۋى مۇمكىن دەسە، ەندى ءبىر توبى اراعا از ۋاقىت سالىپ قايتا ورالادى دەگەن پىكىرلەرىن ورتاعا سالعان. بۇعان نەگىزگى سەبەپ، ونىڭ مەملەكەتتىك حاتشى بولىپ تۇرعان كەزدەگى اۋقىمدى جوبالارى مەن ساراپتامالىق باياندامالارىنىڭ ەل اراسىندا ايرىقشا تالقىلانۋى ەدى. اسىرەسە، «تاريح تولقىنىندا» اتتى جوباسى ەلدىڭ نازارىنا ىلىگىپ، گازەت- جۋرنال مەن تەلەارنالار ءتاجين باستاعان ءىستى ءىلىپ اكەتكەن- ءتىن. تەلەارنالاردان ارنايى باعدارلامالار اشىلىپ، گازەتتەردەن وسى تاقىرىپتا ايدارلار جۇمىس ىستەپ، قازاق تاريحىن تۇگەندەۋ جولىنا جۇمىلا كىرىسكەن مەزەتتە ونىڭ بۇل اۋقىمدى باستاماسى بەلگىلى ءبىر تۇلعالارعا ۇناماي قالدى دەپ تە تۇجىرىم جاساعان. كوپ وتپەي بۇل باعدارلاما ءۇزىلىپ، ءتاجيننىڭ ءوزى رەسەيگە ەلشى بولىپ كەتتى.
مارات ءتاجين تۋرالى ءسوز بولعاندا، ونىڭ ساياسي اناليتيك رەتىندە ءوزىن وتە ساق ءارى شيراق ۇستايتىنىن ايتاتىندار كوپ. كەيبىر لاۋازىم يەلەرى «قازاقستان - 2030» ستراتەگياسىنىڭ نەگىزگى تۇجىرىمىن وزگە ەمەس، ءدال وسى مارات ءتاجين مەن مارقۇم التىنبەك سارسەنبايەۆ بىرىگىپ جاساعان دەپ جاتادى. قازاقستاننىڭ بۇگىنگى ساياسي باعىت- باعدارىنىڭ اۆتورلارىنىڭ ءبىرى وسى ءتاجين دەپ قارايتىندار دا جەتەرلىك.
مارات ءتاجين ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك سالاسىندا ۇزاق جىلدىق تاجىريبەسى بار ساياساتكەر. ول قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ حاتشىسى قىزمەتىن بىرنەشە مارتە اتقارعا جالعىز ادام. سونداي- اق، پرەزيدەنت اپپاراتىنىڭ جەتەكشىسىنىڭ ورىنباسارى، ءبىرىنشى ورىنباسارى بولىپ تا بىرنەشە مارتە قىزمەت ەتتى.
ونى بيلىكتەگى ەڭ ينتەللكتۋال ساياساتكەر رەتىندە باعالايتىن توپ، مارات مۇحانبەتقازى ۇلى ءالى دە بولسا ءوز مۇمكىندىگىن تولىق كورسەتە الماي ءجۇر دەپ قارايدى. بۇعان بىزدەگى ساياسي ەليتانىڭ قاساڭدىعى، الدا- جالدا وزگەشە ويلاي باستايتىندار شىقسا، قاتاڭ سىنعا ۇشىراۋى مۇمكىن ەكەنىن ەسكەرتۋدى ۇمىتپايتىن «پرەزيدەنتكە ادال ءارى سوزدەرى ءوتىمدى» ارنايى توپ بارلىعىمەن تۇسىندىرەدى.
ءتاجين وسى ۋاقىتقا دەيىن پرەزيدەنت نازاربايەۆتىڭ كارىنە ىلىكپەگەن، ءبىراق كەي ساتتەرى «ىقپالدى توپتىڭ» ىعىستىرۋىنا شاراسىز كونگەن ساناۋلى ءتىپتى جالعىز ساياساتكەر رەتىندە دە اتالىپ قالادى. بۇعان 2001 -جىلعى «ساياسي بۇلعاق» - «جاس تۇركىلەردىڭ» ەكپىندى تالابى - «قازاقستاننىڭ دەموكراتيالىق تاڭداۋى» قوزعالىسى كەزىندە وزىمەن جاقسى سىيلاس توپپەن ەرمەگەندىگىن مىسال ەتەتىندەر كەزىگەدى. ەگەر سول كەزدە جاستارى 30 بەن 40-تىڭ اراسىنداعى قالتالى ءارى پارمەندى توپقا ىلەسكەن بولسا، وندا ءتاجيننىڭ دە بۇگىنگى بيلىك ساپىندا ءجۇرۋى نەعايبىل ەدى. ايتپاقشى، ءدال سول 2001 -جىلى مارات ءتاجين ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىن ءبىر جىلعا جەتەر- جەتپەس ۋاقىت باسقاردى. كوپ وتپەي پرەزيدەنت نازاربايەۆ ونى ءوز قاسىنا - پرەزيدەنت اپپاراتىنا شاقىرىپ الدى. مۇنىڭ دا بىزگە بەيمالىم سىرى بولۋى ابدەن مۇمكىن دەيدى ساراپشىلار.
ول تۋرالى ايتقاندا، 2006 -جىلى قاستاندىقپەن مەرت بولعان مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى التىنبەك سارسەنبايەۆتىڭ ەسىمى قوسا اتالادى. بىلەتىندەر، ءتاجين مەن سارسەنبايەۆتىڭ دوستىعى سوناۋ 1990 -جىلداردىڭ باسىندا باستالعانىن، ەكەۋى ءبىرىن- ءبىرى ساتپاعانىن، قاي كەزدە بولسا دا ءبىر- ءبىرىن قورعاعانىن ايتادى. التىنبەك سارسەنبايەۆ تۋرالى دەرەكتى فيلمدە بيلىك وكىلدەرى ىشىنەن تەك وسى مارات ءتاجيننىڭ عانا پىكىر بىلدىرۋگە قۇلىق تانىتىپ، دوسىنىڭ ءبىلىمى مەن بىلىكتىلىگىن جوعارى باعالاپ، ويىن اشىق ايتقانى دا بۇل پىكىردىڭ دۇرىستىعىن كورسەتسە كەرەك.
ول التىنبەك سارسەنبايەۆتى قانشا سىيلاعانىمەن، «اق جول» پارتياسى تۋرالى ناقتى پىكىرىن ايتقان ەمەس. 2004-05 -جىلدارى وپپوزيتسيالىق پارتيا ءتۇرلى سىن- سىناققا ءتۇسىپ، ءارتۇرلى ارانداتۋشىلىققا تاپ بولعان كەزدە دە م. ءتاجين بۇل ىستەن بويىن اۋلاق ۇستادى. ول سول ۋاقىتتا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى اكىمشىلىگى باسشىسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى قىزمەتىن اتقارىپ ءجۇردى. بۇل قىزمەت ەلدەگى ىشكى جانە سىرتقى ساياساتتىڭ سحەماسىن تولىق بىلۋگە ءارى ونى جاساۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن بەدەلدى لاۋازىم دەۋگە بولادى. دەمەك، ءتاجين ءوزىن ساياسي ويىنداردىڭ اتقارۋشىسى ەمەس، ونىڭ سالدارى مەن بولاشاعىن بولجاۋشى اناليتيك بولىپ وتىرۋدى قۇپ كورەتىن سەكىلدى.
مۇحانبەتقازى ۇلى ەلگە ورالۋى بيلىك ساپىندا ءبىراز اۋىس- ءتۇيىس بولۋ مۇمكىن ەكەنىن اڭعارتادى دەيتىندەر دە كوپ. اسىرەسە، 2017 -جىلى استانادا ەكسپو- نىڭ ءوتۋ بارىسىن قاداعالايتىن بىلىكتى ماماندار كەرەك. شەتەلمەن جۇمىس ىستەۋ تاجىريبەسى بار ءتاجين سەكىلدى ساقا كادرلار بۇل شارانى ويداعىداي اتقارۋعا ىقپال ەتەرى ءسوزسىز. سونىمەن قاتار، پرەزيدەنتتىڭ بيلىكتى ءبولۋ تۋرالى ۇسىنىسى دا جايدان جاي ەمەس. بۇعان سالماقتى ءارى پاراساتتى شەشىم اسا قاجەت. ءتاجيننىڭ ساياسي تەحنولوگ ەكەنىن ەسكە الساق، بۇل جۇمىستى وعان سەنىپ تاپسىرۋعا بولادى.
...
www.dalanews.kz