قاراڭىز، قازاقتىڭ قارىمى قانداي ەكەنىن

بۇل سپورتتاعى وتارلاۋدىڭ، تۋراسىن ايتقاندا تۇتاس ءبىر ۇلتتى كەمسىتۋ مەن قورلاۋدىڭ جىمىسقى كورىنىسى ەدى. ياعني، بوكس پەن كۇرەستە سالماق «قۋاسىڭ»، ميدى شايقاپ باستان ۇراسىڭ، قابىرعاڭدى قاۋساتىپ بەلدەن ورايسىڭ، ەشكىمنىڭ كوڭىلىنە كەلمەسىن، يمپەريا قوجايىندارى قازاق جاستارىن وسى ەكى سالاعا كوبىرەك تارتتى.
ولار قازاقتىڭ قايدا سالساڭ دا جارىپ شىعاتىن بەساسپاپ حالىق ەكەنىن بەس ساۋساقتاي ءبىلدى. سەبەبى، وتارشىلدار الاش جۇرتىن جاۋلاۋ ءۇشىن بىرنەشە ءجۇز جىل تىڭشىلارىن جىبەرىپ، ابدەن زەرتتەدى.
ولاردىڭ عالىمدارى، تىڭشىلارى وسىناۋ بايتاق دالانى تۋمىسىنان دارىندى، ەرجۇرەك، اق كوڭىل حالىق مەكەندەيتىنىن ابدەن ءبىلدى. بۇل حالىقتى وتارلاۋ وڭاي بولمايتىنىن تەرەڭ تۇيسىنگەن باسقىنشىلار اۋەلى وزدەرىمەن شەكتەس قازاق اۋىلدارىن قىرعىنعا ۇشىراتتى. سوسىن 20- عاسىردىڭ 20-جىلدارى، 32-33-جىلدارى الاپات اشتىقتى قولدان ۇيىمداستىردى. نەمىسپەن سوعىستا جۇزدەگەن مىڭ ارىسىمىز وققا بايلاندى. وعان دەيىن ەلدەگى زيالى قاۋىم تۇگەلگە جۋىق قامالدى، اتىلدى، زورلىققا ۇشىرادى.
سوعان قاراماستان قازاق جاستارى 20 -عاسىردىڭ 60-جىلدارىنىڭ باسىندا سپورت دۇنيەسىن دۇركىرەتە باستادى. الاشتان شىققان ءبىرىنشى وليمپيادا جۇلدەگەرى عۇسمان قوسانوۆ جەلاياق، الەم چەمپيوناتىنىڭ العاشقى جۇلدەگەرى، الەم كۋبوگىنىڭ تۇڭعىش جەڭىمپازى جانبەك ساۋرانبايەۆ ۆولەيبولشى، وليمپيادا شىڭىن ءبىرىنشى باعىندىرعان ءالجان جارمۇحامەدوۆ باسكەتبولشى، بۇلارعا بوكس ءباھادۇرى ءابدىسالان نۇرماحانوۆ پەن بوز كىلەمنىڭ باعىنا تۋعان ابىلسەيىت ايحانوۆتى قوسىڭىز. ورەن جۇيرىك ءامين تۇياقوۆ 200 مەتردە وداق پەن ەۋروپادا قارا ءۇزىپ تۇردى. فۋتبولدا تيمۋر سەگىزبايەۆ بۇكىل كەڭەس وداعىنا تانىمال بولدى. بۇلاردىڭ ءىزىن باسىپ پەنالتي قايتارۋدان قۇرالبەك وردابايەۆ كەڭەس وداعىنىڭ ەڭ ۇزدىك قاقپاشىسى اتاندى. قاراڭىز، قازاقتىڭ قارىمى قانداي ەكەنىن؟!
بۇل وسىدان 20-30-جىل بۇرىن ەسەپسىز قىرىلىپ، باسىمەن قايعى بولعان ۇلتتىڭ ءدۇر سىلكىنگەن تۇسى ەدى. وسى ساڭلاقتاردىڭ ءىزىن باسىپ، سپورتتىڭ سان تۇرىنەن الەم چەمپيوندارى مەن جۇلدەگەرلەرى شىقتى: مارات ساتىبالديەۆ، ۆەلوسيپەد؛ تيمۋر دوسىمبەتوۆ، قازىرگى بەسسايىس؛ جان باياشەۆ، سۋ استىندا جارىسۋ؛ جاسۇلان قىدىرباەۆ، الماس وتەشوۆ، جازيرا جاپپارقۇل، اۋىر اتلەتيكا؛ دينارا ءسادۋاقاسوۆا، جانسايا ابدىمالىك، شاحمات؛ ەلدوس سمەت، دزيۋدو؛ ال قوناقباەۆ، ىبرايىموۆ، ءجۇمادىلوۆ، ساتتارحانوۆ، ارتاەۆ، جاڭابەرگەنوۆ، ساپيەۆ، ەلەۋسىنوۆ، اقشالوۆ، جاقىپوۆ، ءالىمحان ۇلى، بۇل باتىرلار قازاقتىڭ وڭ جامباسىنا كەلەتىن بوكس دۇنيەسىن ابدەن دۇركىرەتتى. ءشامىل، جاقسىلىق، داۋلەت، باقتيارلار بوز كىلەمدە باعىمىزدى اسىردى. قىسقاسى، قازاق قايدا سالساڭ دا الماس قىلىشتاي ءتىلىپ تۇسەتىن كۇشتى ءارى وتكىر حالىق. تەك سپورتتا ۇلتتىق كادرلار جەتىسپەي جاتىر. ەگەر ءبىر كەزدە الەم ۆولەيبولىنىڭ شىرقاۋ بيىگىنە قانات قاققان وكتيابر جارىلعاپوۆتاي 4-5 مامانىمىز بولدى، قازاق بالاسى سپورت كوگىن ولجاعا تولتىرىپ تاستايدى.
اعايىن، بالالارىمىزدى سپورتقا بەرگەندە ولاردىڭ چەمپيوندىعىن عانا كوكسەمەي، بىلىكتى باپكەر بولۋىن دا ارمان قىلساق، سول جولدا ولاردىڭ وقىپ-توقۋى كەرەكتىگىن دە قاپەردە ۇستاساق، ەش ۇتىلماس ەدىك.
25 جىلدا الەمدىك دەڭگەيدەگى ءبىر ساداقشى، ءبىر مىلتىق اتۋشى، ءبىر شاڭعىشى، ءبىر قايىقشى، ءبىر ءجۇزۋشى، ءبىر جۇيرىك باپتاي المادىق. بۇعان تالاپكەر بالالار كىنالى ەمەس. ۇلكەندەر جاعى جان اۋىرتىپ، بالتىر سىزداتاتىن ماسەلە وسى.
قىدىربەك رىسبەك