اقشانىڭ قۇنسىزدانۋى بويىنشا ساراپشىلاردىڭ بولجامى ورىندالمادى
سوندىقتان تاياۋ جىلدارعا ارنالعان ماكروەكونوميكالىق ولشەمدەر بىرلەسىپ پىسىقتالىپ، ۇلتتىق بانك تاراپىنان قولداۋ تاپتى. اتاپ ايتقاندا، جىلدىق ينفلياتسيانى 8 پايىز دەڭگەيگە دەيىن تومەندەتۋ ىشكى باعالاردىڭ ايىرباستاۋ باعامىنىڭ جاڭا ولشەمدەرىنە بەيىمدەلۋ ۇدەرىستەرىنىڭ اياقتالعانىن بىلدىرەدى. ۇلتتىق بانكتىڭ نەگىزگى باسىمدىعى جىلدىق ينفلياتسيانى بەلگىلەنگەن دالىزدە جەدەل تۇراقتاندىرۋ بولىپ تابىلادى، سەبەبى ونسىز ينۆەستيتسيالىق بەلسەندىلىكتى قايتا باستاۋ جانە ۇلتتىق ۆاليۋتاداعى رەسۋرستار بويىنشا مولشەرلەمەلەردى تومەندەتۋ مۇمكىن ەمەس. جالپى، «ەگەر دە بارلىعى باعا وسەدى دەگەن بولجام جاساسا، وندا باعانىڭ ءوسۋى ابدەن مۇمكىن» دەگەن قاعيدا بار. الايدا، بۇل ماسەلەدە قازاقستان قالىپتاسقان بۇل تۇجىرىمنىڭ ورىندالماۋىنا بارىنشا ارەكەت ەتتى. ادامدار باعانىڭ ەلەۋلى دەڭگەيدە وسەتىنىن ءسوز ەتىپ ءجۇر ەدى، ءبىراق تا ۇكىمەتتىڭ، ۇلتتىق بانكتىڭ جانە اكىمدەردىڭ بىرلەسكەن ءىس- قيمىلدارىنىڭ ناتيجەسىندە بۇل باعىتتاعى شارالاردى قاتاڭ باقىلاۋعا الۋعا مۇمكىن بولدى.
ارينە، باعانىڭ ءوسىمى بولدى، الايدا ونىڭ دەڭگەيى ساراپشىلار بولجاعان جوعارى كورسەتكىشكە جەتپەدى. نەگىزىنەن، باعانىڭ وزگەرۋى تۇرعىسىندا ىشكى فاكتورلارعا ماۋسىمدىق جاعدايلار، تابيعي مونوپوليالار تاريفتەرىنىڭ ءوسىمى، جانار- جاعارماي باعاسىنىڭ جوعارىلاۋى ىقپال ەتتى. ال سىرتقى فاكتورلارعا كەيبىر شيكىزات تۇرلەرىنە الەمدىك بيرجالىق باعانىڭ ءوسۋى اسەر ەتىپ وتىر. ولار ينفلياتسيالىق شيىرشىقتىڭ تارقاتىلاتىنىتۋرالى قاۋىپتى ايتىپ، ەكى تاڭبالى ينفلياتسيالىق جاعداي ورىن الاتىنىن قاراستىرعان ەدى.
ماسەلەن، اعىمداعى جىلدىڭ قاڭتارىندا ەۋروپالىق قايتا قۇرۋ جانە دامۋ بانكى 2016 -جىلى قازاقستاندا ينفلياتسيا دەڭگەيىن 10 پايىزعا دەيىنگى كورسەتكىشتە بولجاعان بولاتىن. «اعىمداعى جىلى ءبىز 10 پايىزعا دەيىنگى ينفلياتسيانى بولجاپ وتىرمىز، الايدا الداعى جىلى ق ر ۇلتتىق بانكى 6-8 پايىز دالىزگە قايتا ورالۋعا قاۋقارلى بولادى. سونداي- اق ۇزاق مەرزىمدى بولاشاقتا ينفلياتسيا بۇدان دا تومەن بولادى دەپ بولجانىپ وتىر»، - دەدى ە ق د ب- نىڭ وڭىرلىك ەكونوميسى اگريس پرەيمانيس 2015-2016 -جىلدارعا وتپەلى كەزەڭ تۋرالى بانكتىڭ بايانداماسىن جاساۋ كەزىندە. مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ بيىلعى قىركۇيەكتە ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا 2016 جانە 2017 -جىلدارى ينفلياتسيا دەڭگەيىن 6-8 پايىزعا دەيىن تومەندەتۋ ماكروەكونوميكالىق تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قاجەتتى ماڭىزدى شارت ەكەنىن اتاپ ءوتتى. «ەركىن ايىرباس باعامىنا كوشۋ ارقىلى ءبىز ءونىم وندىرۋشىلەرىمىزدىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋعا قول جەتكىزدىك. وڭدەۋ ونەركاسىپتەرىندەگى ءوسىم قارقىنى قالپىنا كەلە باستادى. ءبىراق تەڭگە باعامىنا تۇزەتۋ ەنگىزۋ ينفلياتسيالىق ۇدەرىستەردىڭ بەلەڭ الۋىنا اكەپ سوقتىردى. بىزگە ينفلياتسيا دەڭگەيىن بيىلعى جىلدىڭ سوڭىنا شەيىن ءبىر تاڭبالى سانعا دەيىن تومەندەتۋگە قول جەتكىزۋ ماڭىزدى. حالىقتىڭ الەۋمەتتىك باقۋاتتىلىعى ءۇشىن بۇل اسا قاجەت. سوندىقتان باعانىڭ تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن مەن ءتيىستى شارالار قابىلداپ، بيىل تابيعي مونوپوليالار قىزمەتى تاريفتەرىنىڭ وسۋىنە جول بەرمەۋدى تاپسىرامىن»، - دەدى ەلباسى.
بۇگىندە قازاقستان ەكونوميكاسى قارجىلىق جاڭا جاعدايعا بەيىمدەلىپ ۇلگەرگەنىن بايقاپ وتىرمىز، بۇعان 2015 -جىلدىڭ تامىزىندا ەلىمىزدىڭ مونەتارلىق ساياساتىنىڭ جاڭا رەجىمىنە دەر كەزىندە اۋىسۋى ىقپال ەتتى. ينفلياتسيالىق تارگەتتەۋ وتاندىق تاۋار وندىرۋشىلەردى قولداۋعا ىقپال ەتىپ، ەل ەكونوميكاسىندا باعا بويىنشا باسەكەگە قابىلەتتىلىكتىڭ تومەندەۋىنە جول بەرمەدى. قابىلدانعان شارالار ينفلياتسيانى بەلگىلەنگەن دەڭگەيدە ۇستاۋعا مۇمكىندىك بەردى. ماسەلەن، بيىلعى قاراشا ايىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ينفلياتسيا كورسەتكىشى قايتادان ءبىر تاڭبالى سانعا ورالىپ، 2016 -جىلعى 11 ايدا 7,5پايىز بولىپ قالىپتاستى. ءبىرىنشى كەزەكتە، ەلىمىز 2016 -جىلى ينفلياتسيا دەڭگەيىن باسەڭدەتە الدى. جىلدىق ينفلياتسيا 8,7 پايىزعا دەيىن تومەندەگەن. وتكەن اپتاداعى ۇكىمەت وتىرىسىندا ۇلتتىق بانك ءتوراعاسى 2017 -جىلعى ينفلياتسياعا بولجام جاسادى.
«الداعى 2-ايدا ينفلياتسيا بەلگىلەنگەن 6-8پايىز دالىزگە جەتىپ، 2017 -جىل بويى ءدالىز ىشىندە بولادى»، - دەدى د. اقىشەۆ. ۇلتتىق بانك ءتوراعاسى اتاپ وتكەندەي، قازاقستاننىڭ ەكونوميكاسى ايىرباستاۋ باعامىنىڭ جاڭا تالاپتارىنا بەيىمدەلگەن. «جىلدىق ينفلياتسيا ءبىر تاڭبالى مانگە دەيىن تومەندەدى. سوعان سايكەس 2016 -جىلعى قاراشانىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ينفلياتسيا 1,2پايىز، ال جىل باسىنان - 7,5 پايىز دەڭگەيىندە قالىپتاستى»، - دەدى د. اقىشەۆ.
اۆتور: رۋسلان عابباسوۆ
