جامبىلدا ارحەولوگتار ەجەلگى قالاشىقتى تاپتى
«شۋ مەن تالاس وزەندەرىنىڭ اراسىندا جاتقان جامبىل جەرى تاريحي ورىندار مەن وقيعالارعا تولى مەكەن، - دەدى «قازاقپارات» ح ا ا تىلشىسىنە «ەجەلگى تاراز ەسكەرتكىشتەرى» رەسپۋبليكالىق مۇراجاي- قورىعىنىڭ ديرەكتورى تاكەن مولداقىنوۆ.
- تارازدان 100 شاقىرىم قاشىقتىقتاعى رىسقۇلوۆ اۋدانى قۇلان اۋىلىنىڭ اۋماعىنان كوپتەگەن تاريحي ەسكەرتكىشتەر تابىلدى. بۇل جەرلەس- اسكەرلەرىمىز بەن بەلگىسىز ساربازدىڭ ەسكەركىشتەرى، ابسەنت جىلقىسىنىڭ ەسكەرتكىشى، تەمىر عاسىرىنداعى قورعاندىق بەيىتتەر، 7- 12 - عاسىرلارداعى ءدىني عيماراتتار، كەرۋەن- ساراي، ورنەك قالاشىعى، جارتاستاعى سۋرەتتەر. اۋدان ورتالىعى قۇلان اۋىلىنىڭ ماڭىندا رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار تاريحي جانە مادەني ەسكەرتكىش قۇلان قالاشىعى بار. بۇل سەگىز عاسىرداعى ەسكەرتكىشتەردىڭ بىرەگەي كەشەنى».
مولداقىنوۆتىڭ ايتۋىنشا، قۇلان ەجەلگى قالاشىعى VI - VIII عاسىرداعى قىتاي جانە اراب دەرەكتەرىندە كەزدەسەدى. قۇلان ۇلى جىبەك جولىنداعى جۇكتى اۋىستىرىپ تيەيتىن ورىن بولعان. ساۋداگەرلەر جاپونيا، كورەيا جانە قىتايدان ورتالىق ازيا، ەجەلگى رۋس پەن ۆيزانتياعا جىبەك، زەرگەرلىك بۇيىمدار مەن بوياۋلار الىپ كەلگەن. ⅩⅩ عاسىردىڭ 60-جىلدارىندا زەرتتەگەن كەڭەستىك ارحەولوگتار بيلەۋشىنىڭ قالا سىرتىنداعى رەزيدەنتسياسىن، باي قالا تۇرعىندارى مەن شاراپشىلاردىڭ مەكەندەرىن تاپتى. بۇل اۋماقتا (ەجەلگى تاراز سەكىلدى) ءتۇرلى دىندەر مەن مادەنيەتتەردىڭ بولعاندىعىن دالەلدەيدى. قازىرگى قازبا جۇمىستارى VI عاسىرداعى قالا جاسىن انىقتادى. نىساننىڭ توپوگرافياسىندا شاحريستان، تسيتادەل مەن رابادتىڭ ورىندارى ناقتى كورسەتىلگەن. الماتىلىق ارحەولوگتار العاش رەت تسيتادەلدىڭ ورتالىق كەڭىستىگىن اشىپ، بيلەۋشى سارايىنىڭ ورتالىق اۋماعىنا دەيىن جەتتى. قازبا جۇمىستارى كەزىندە قىزىقتى ارتەفاكتىلەر - كەراميكا، تۇرگەش داۋىرىندەگى تيىندار، زەرگەرلىك بۇيىمدار، قولا قازان، ءداندى داقىلدار مەن شاراپ ساقتايتىن قۇمىرالار، ەڭبەك قۇرالدارى، قول ديىرمەنى جانە تاعى باسقا كوپتەگەن زاتتار تابىلدى.
الايدا، ەۋروپويدتىق پەن تۇرىكتىك كەلبەتى ارالاس ءتاج كيگەن كۇيدىرگەن سازدان جاسالعان ءتورت باستىڭ تابىلۋى تاڭقالارلىق وقيعا بولدى. بۇل مۇسىندەردىڭ قالدىقتارى IX عاسىرعا ءتان. كومپوزيتسيا ءبىزدىڭ ءداۋىرىمىزدىڭ ءبىرىنشى عاسىرىنداعى ورتالىق ازياعا تيەسىلى اۋلەتتىك توپتىق كەسكىندى بىلدىرەدى. قۇلان قالاشىعىندا تابىلعان وسىنداي باس مۇسىندەرى قازاقستان اۋماعىندا جوق.
