بۇگىنگى جۇيەنىڭ ءوزى اقشانى ۇرلاۋعا ىڭعايلى بولىپ وتىر - باس پروكۋرور

استانا. قازاقپارات - باس پروكۋرور جاقىپ اسانوۆتىڭ ايتۋىنشا، بۇگىندە قازاقستاندا قارجىنى جىمقىرۋعا قاتىستى قىلمىستىق ىستەردى تەرگەۋ جۇيەسىن وزگەرتۋ كەرەك.

سەبەبى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى ناقتى ءبىر ىسپەن اينالىسىپ جاتقاندا قىلمىسكەرلەر قىرۋار قاراجاتتى شەتەلگە اۋدارىپ، ەلدەن تايىپ تۇرادى. بىلايشا ايتقاندا، تەرگەۋشىلەردىڭ بارلىق كۇش- جىگەرى بيۋروكراتياعا كەتىپ جاتىر. ال ۇرلانعان اقشا بىردەن تاركىلەنسە، قىلمىسكەر ەشقايدا قاشا المايدى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.

باس پروكۋراتۋرانىڭ مالىمەتىنە سايكەس، سوڭعى 10 جىلدىڭ ىشىندە تەرگەۋگە الىنعان قىلمىستىق ىستەر بويىنشا 10 ميلليارد تەڭگەدەن استام اقشا شەتەلگە شىعارىلدى. بۇل تەك وندىرىسكە الىنعان ىستەر عانا. ال ونىڭ سىرتىندا تەرگەۋگە ىلىنبەي قالعان قىلمىستار قانشاما.

«جاقىندا مەن تايجانوۆ تۋرالى ايتقان ەدىم. ول 14 ميلليارد تەڭگەنى جىمقىرىپ، اۆسترياعا قاشىپ كەتكەن. سول جەردە ۇرلاعان اقشاعا جىلجىمايتىن مۇلىكتەردى ساتىپ الدى. وكىنىشكە قاراي، ءبىز وسى ىسپەتتى قىلمىستىق ىستەر بويىنشا دۇرىس جۇمىس ىستەپ جاتقان جوقپىز. سەبەبى كوپ جاعدايدا تيىن- تەبەندى عانا قايتارىپ وتىرامىز. ءبىزدىڭ تەرگەۋشىلەرىمىز ادامعا قاتىستى ەڭ قيىن دەگەن ىستەردى شەبەر ورىنداپ جاتادى. وعان داۋ جوق. ۇرلىق- قارلىق، ادامدى ءولتىرۋ، الاياقتىق سياقتى قىلمىستاردى جاقسى تەرگەيمىز. ول جاعىنان ەۋروپا ەلدەرىنەن دا وزىپ تۇرمىز. الايدا، قارجىلىق قىلمىستاردى تەرگەۋ جۇمىسى اقساپ جاتىر. نەگە؟ سەبەبى ول قىلمىستى جاسايتىن ادامنىڭ ءبىلىمى دە، تەحنيكالىق مۇمكىندىگى دە جاقسى. ءبىز بولساق، اقشانى بىردەن تاۋىپ، ونى بۇعاتتاپ الۋدىڭ ورىنا ساراپتاما مەن شىعىننىڭ كولەمىن ەسەپتەپ جاتامىز. وسى ۋاقىتتىڭ ىشىندە قىلمىسكەرلەر ۇرلاعان اقشالارىن وفشورعا اۋدارىپ، وپ- وڭاي شەتەلگە تايىپ تۇرادى»، - دەيدى ج. اسانوۆ بۇگىن «ۇرلانعان اكتيۆتەردى شەتەلدەن قايتارۋ جانە ۇلتتىق قارجىلىق جۇيەسىن دامىتۋ» تاقىرىبىنداعى دوڭگەلەك ۇستەل وتىرىسىندا.

وسى ورايدا ول بىرنەشە مىسال كەلتىردى. اتىراۋدا تەرگەۋشىلەر پروتسەسسۋالدىق شارالاردى اياقتايمىز دەگەنشە بۇرىنعى وبلىس اكىمىنىڭ ەسەپشىلەرى 500 ميلليون دوللاردى شەتەلگە اۋدارىپ، ارتىنان وزدەرى دە انگلياعا قاشىپ كەتكەن. قازىر سول جەردە بوي تاسالاپ ءجۇر. سول سياقتى «قازاتوم ونەركاسىپ» كومپانياسىنىڭ ۆيسە- پرەزيدەنتى تۇرسىنبايەۆ تا ءبىراز اقشانى جىمقىرىپ، كاناداعا تايىپ تۇرعان.

«تاعى ءبىر مىسال، استانادا الىمبەتوۆ ۇلەسكەرلەردى 5,5 ميلليون دوللارعا الداپ كەتكەن. قىلمىستىق ءىس تەرگەلگەن ءۇش اي بويى ونىڭ شەتەلدەگى ەسەپشوتتارىنا قازاقستاننان قىرۋار قارجى قۇيىلىپ تۇرعان. تەرگەۋ ونى بىلگەن دە جوق. الىمبەتوۆتىڭ ءوزىن ۇستادى. قازاقستانعا قايتاردى. الايدا، اقشا سول جاقتا قالدى»، - دەپ اتاپ كورسەتتى ج. اسانوۆ.

باس پروكۋروردىڭ ايتۋىنشا، بۇگىندە شەتەلگە قاشقان قىلمىسكەرلەردى قايتارۋ سالاسىندا بىرنەشە پروبلەما بار. بىرىنشىدەن، شەتەلدىڭ قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى قازاقستاننان تۇسەتىن ساۋالداردى كوپ جاعدايدا تۇسىنبەي جاتادى. سەبەبى ءوزىمىزدىڭ ماماندارىمىز ونداي ساۋالداردى تۇسىنىكتى تىلدە جازا المايدى. ەكىنشىدەن، تەرگەۋشىلەر حالىقارالىق تاجىريبەنى، ساۋال جولداپ جاتقان ەلدىڭ ىشكى ءتارتىبىن بىلمەي جاتادى.

وسىعان بايلانىستى بۇگىندە باس پروكۋراتۋرانىڭ باستاماسىمەن شەتەلدەگى قارجىنى قايتارۋعا ارنالعان ارنايى جوبا قولعا الىندى. سونىڭ اياسىندا شەتەلدىك ماماندار قازاقستاننىڭ 10 قىزمەتكەرىن دايارلاپ جاتىر. وسى كۋرستاردان كەيىن ولار شەتەلدىك تاجىريبەنى بۇكىل اپپاراتقا تاراتاتىن بولادى.

اۆتور: ارمان اسقاروۆ