نازىم قىزايباي: بەكزات ساتتارحانوۆتىڭ بوكستاسۋ ستيلى ۇنايدى

استانا. قازاقپارات - ەسىمى سپورت تاريحىندا التىن ارىپپەن جازىلاتىن بوكسشى قىز نازىم قىزايباي جاز ايلارىندا كاتونقاراعايدا جاتتىعۋدى جوسپارلاپ ءجۇر. بىلعارى قولعاپ شەبەرى نازىم - بوكستان ايەلدەر اراسىندا قازاقستاننان شىققان تۇڭعىش الەم چەمپيونى. ءبىر ەمەس، ەكى دۇركىن.

جۋىقتا ناعاشى جۇرتى كاتونقاراعايعا كەلگەن نازىم قىزايبايمەن اڭگىمەلەسۋدىڭ ىڭعايى كەلدى، دەپ جازادى didar-gazeti.kz.

- وڭىرىمىزگە، وسكەمەنىمىزگە قوش كەلدىڭىز! ءبىراز كۇن كاتونقاراعايدا تىنىعىپ قايتتىڭىز. دەمالىسىڭىز قالاي ءوتتى؟

 - ۇنەمى جارىستاردا جۇرگەندىكتەن كاتونقاراعايعا كەلۋدىڭ ءساتى تۇسپەپ ەدى. وسى جولى ءدام تارتىپ، انامنىڭ تۋعان جەرى كاتونقاراعايدىڭ جاڭاۇلگى اۋىلىندا بولىپ قايتتىق. تابيعاتى تاماشا. مەكتەپتەردە كىشكەنتاي سپورتشىلارمەن، اۋىل تۇرعىندارىمەن كەزدەسۋلەر ۇيىمداستىردى. ولارمەن ەمەن- جارقىن اڭگىمەلەسىپ، ەستەلىك سۋرەتكە تۇستىك. ەلى دە، جەرى دە قاتتى ۇنادى. كەيىن كاتونقاراعايعا بەس كۇنگە كەلىپ ەمەس، ايلاپ جاتىپ جاتتىعۋ جاساسام دەيمىن. ءتىپتى كاتونقاراعايدان ءۇي الىپ قويسا دەگەن دە وي بار. بۇرىندارى جارىسقا شىعۋ ءۇشىن سالماق جەتكىزە الماي جۇرگەندە انام «ءبىزدىڭ اۋىلعا بارىپ قىمىز ءىشىپ، ەت جەپ قايت» دەپ ازىلدەپ وتىراتىن. راس، قىمىزى بال ەكەن.

 - ناعاشىلارىڭىز كاتونقاراعايدان، ءوزىڭىزدىڭ تۋعان جەرىڭىز - الماتى. وتباسىڭىزدا نەشە بالاسىزدار؟

 - ءيا، الماتى قالاسىندا دۇنيەگە كەلدىم. اكەم اباي ومىربەكوۆ رايىمبەك اۋدانى نارىنقول اۋىلىنىڭ تۋماسى. ءارتۇرلى جۇمىستار ىستەگەن كىسى. ال انام كاتونقاراعاي اۋدانى جاڭاۇلگى اۋىلىنان. ۇيدە التى بالامىز. المات، گۇلجانار ەسىمدى اعام مەن اپكەم بار. وزىمنەن كەيىن سىڭلىلەرىم ايگەرىم، سالتانات جانە ءۇيىمىزدىڭ ءسۇت كەنجەسى نۇرداۋلەت.

- بىلعارى قولعاپ شەبەرلەرى اراسىندا الەمدى ءبىر ەمەس، ەكى رەت مويىنداتۋ وڭاي ەمەس. جالپى بوكسقا قالاي كەلدىڭىز؟

 - ءوزىم الماتىدا تۋعانمەن، ەكىنشى سىنىپتان كەيىن ىلە اۋدانىنىڭ جەتىگەن اۋىلىنا كوشىپ كەتتىك. توعىزىنشى سىنىپتان كەيىن سپورت مەكتەبىنە گرانتقا ءتۇستىم. سپورت مەكتەبىنىڭ ينتەرناتىندا تۇردىم. كۇندەلىكتى بوكس زالىنىڭ الدىنان ءوتىپ جۇرەتىنمىن. بىردە بازاردان كەلە جاتسام، جاتتىقتىرۋشى اعاي «بەرى كەلشى» دەپ شاقىرىپ الدى دا «سەنىڭ ءجۇرىسىڭ بوكسشىنىڭ ءجۇرىسى. وسىندا كەلىپ تەگىن جاتتىعۋىڭا بولادى» دەدى. قۋانىشىمدا شەك جوق. ۇيگە بارىپ كيىمىمدى اۋىستىردىم دا، سپورتزالعا كەلدىم. بۇرىندارى ءوزىم دە بوكس زالىنىڭ سىرتىنان قاراپ ارمانداپ جۇرەتىنمىن. ءبىراق ول جەر اقىلى بولعاندىقتان اتا- اناما اۋىرتپالىق تۇسىرمەي- اق قويايىنشى دەيتىن ەدىم.

 - وعان دەيىن بىلعارى قولعاپ كيىپ كورىپ پە ەدىڭىز؟

 - جوق. ءبىراق دالادا بالالارمەن توبەلەسىپ، الىسىپ- جۇلىسىپ جۇرەتىنمىن. ءوزىم ەشكىمگە تيىسپەيمىن، وزدەرى ۇرىنسا ايامايتىنمىن. ءبىراق ودان گورى، رينگتەگى ويىنعا قىزىعاتىنمىن.

 - العاش جارىسقا شىققان ءساتىڭىزدى ەسكە الىڭىزشى...

 - اۋىل اراسىندا سپورتتان ءارتۇرلى جارىستار بولىپ تۇراتىن. ونىڭ ىشىندە كۇرەسى دە، بايگەسى دە، گىر كوتەرۋى دە بار. سوندا مەن دجيۋ- دجيسۋدان بوزكىلەمگە شىقتىم العاش. ونىڭ وزىندە شىعايىن دەپ ەمەس، 100 كەلىدەن اساتىن قىزعا قارسىلاس تابىلماعان سوڭ، جاتتىقتىرۋشىم «شاپشاڭدىعىڭ بار» دەپ مەنى شىعاردى. مەن بولسام، قىرىق- اق كەلىمىن. ءبارى دۋ كۇلدى. سودان كەيىن تورەشىلەر سالماعى ءسال جەڭىلدەۋ باسقا قىزدى شىعاردى. بويىمدا ەشقانداي قورقىنىش، قوبالجۋ بولعان جوق. كۇرەسىپ، ءادىس- ايلامدى پايدالانىپ جەڭىسكە جەتتىم. العاش رەت قولىمدى كوتەرىپ، ماقتاۋ قاعازىن بەردى. قۋانىشىمدا شەك جوق. كەيىن بايسەركە دەگەن اۋىلدا بوكستان جارىس بولدى. ۇل سياقتى ءبىر قىز ءجۇردى، سالماعى 57 كەلى. سويتسەم، قازاقستان چەمپيونى ناتاشا تاراسەنكو ەكەن. بىردەن قولعاپ ءتۇيىستىرۋ قيىنعا سوقتى. ۇتىلىپ قالعاننىڭ وزىندە ەكىنشى ورىن مەنىكى دەپ قويامىن ىشتەي. ءبىراق بەلگىسىز سەبەپتەرگە بايلانىستى شىعارمادى ونىمەن.

كەيىن اكەمنىڭ اعاسى الماتىدا اشىلعان رەسپۋبليكالىق سپورت مەكتەبىنە تاپسىرىپ كورۋىمدى ۇسىندى. مەن قۇجاتتارىمدى جيناپ، باسكەتبولعا تاپسىرايىن دەپ باردىم. سوندا الگى ناتاشانى كورىپ بوكسقا دەگەن قۇشتارلىعىم وياندى. اناما بوكسقا تاپسىرعىم كەلەتىنىن ايتتىم. قارسى بولمادى. مەن دە وزىمە سەنىمدى بولدىم. ويتكەنى تۋرنيك، برۋسيادا جاتتىعۋ مەن ءۇشىن اسا قيىن ەمەس ەدى. العاشىندا جاتتىعىپ جۇرگەن بالالاردى سىرتتاي باقىلاپ، ەشكىم جوقتا ءوزىم عانا جاتتىعىپ، ۇيرەنىپ العان سوڭ بىرگە جاتتىعاتىن بولدىم. ءسويتىپ رەسپۋبليكالىق سپورت مەكتەبىنىڭ ينتەرناتىنا ءتۇستىم وقۋعا.

باسىندا بوكستاعى تۇرىسىما، قيمىل- قوزعالىسىما زالداعى بالالار كۇلىپ جۇرەتىن. الايدا، ىشتەي ءبىر ناتيجەگە قول جەتكىزەتىنىمدى سەزدىم. ءۇش ايدان كەيىن العاش قازاقستان بىرىنشىلىگىندە 40 كەلى سالماق دارەجەسىندە رينگكە شىعاتىن بولدىم. رينگتەگى العاشقى كەزدەسۋىم. قارسىلاسىم ايزا دەگەن قىز وڭدى- سولدى لاپانى ۇرىپ ءجۇر. مەن دەگەن اڭ- تاڭ. بويى ۇزىن، سوققىلارى مىعىم. ءبىراق شىققاننان كەيىن ءبىرىنشى راۋندتا ايقىن باسىمدىلىقپەن ۇتتىم. كەزدەسۋ تەحنيكالىق نوكاۋدپەن اياقتالدى. قازاقستان چەمپيونى بولىپ شىعا كەلدىم. سودان كەيىن جاسىم جەتپەسە دە، ايەلدەر اراسىنا ءوتتىم. جاتتىقتىرۋشىم دا سەنىمدى بولدى عوي دەيمىن. 2010 -جىلى  قىزىلوردادا 46 كەلى سالماق دارەجەسىندە ءتورت كەزدەسۋ وتكىزىپ، ايەلدەر اراسىندا چەمپيون اتاندىم. ون التى جاستا سپورت شەبەرى اتاعىن الدىم، ون سەگىز جاسىمدا حالىقارالىق دارەجەدەگى سپورت شەبەرلىگىن ورىندادىم. ءبىر بايقاعانىم، جارىستارعا قاتىسقان سايىن شىڭدالا تۇسكەندەي بولدىم.

2011 -جىلى 1993-1994 -جىلى تۋعاندار اراسىندا تۇركيادا وتكەن الەم بىرىنشىلىگىنە قاتىستىم. وندا ءار ەلدەن كەلگەن بوكسشىلارمەن شىعىپ، قولا مەدالعا قول جەتكىزدىم. 2012 -جىلى ەرەسەكتەر اراسىنداعى جارىسقا قاتىسىپ، تاعى دا قولا الدىم. وعان دا شۇكىر. اكە- شەشەم قۋانعاندارىنان تۋعان- تۋىستىڭ باسىن قوسىپ ۇلان- اسىر توي جاسادى. كەيىن چەمپيون بولۋعا تىرىستىم. جاتپاي- تۇرماي دايىندالدىم. جاتتىعۋدا توككەن تەرىم 2014 -جىلى اقتالدى. وڭتۇستىك كورەيادا وتكەن جارىستىڭ اقتىق سىنىندا ءۇندى شامدجەتسابام ساردجۋبالامەن شىعىپ جەڭىسكە جەتتىم. بيىل الەمدى ەكىنشى رەت تاعى مويىنداتتىم. ءبىراق وليمپيادا بۇيىرمادى. قۇداي ءساتىن سالسا، كەلەسى وليمپياداعا بارۋعا بارىمدى سالامىن.

 - سپورتتا ادىلەتسىزدىك دەگەن دە بار عوي...

 - سپورتتىق ويىندى قويىپ ومىردە دە بار عوي ادىلەتسىزدىكتەر. ۇتىپ تۇرىپ ۇتىلۋىڭ مۇمكىن. ونداي بولعاننىڭ وزىندە مويىماۋ كەرەك. ەڭ باستىسى، جەڭگەن- جەڭىلگەنىڭدى كورىپ وتىراتىن كورەرمەنىڭ بار.

- وسىعان دەيىنگى سۇحباتتارىڭىزدى وقىپ وتىرسام، كينو كورگەندى ۇناتاتىنىڭىزدى ايتىپسىز. كينوتەاترعا كوپ باراسىز با؟

- ءيا، كينو كورگەن ۇنايدى. ۇلكەن سپورتقا كەلمەي تۇرىپ، جان كلود ۆان داممنىڭ كينولارىن كورىپ، سوعان ەلىكتەيتىنمىن. قينالىپ جاتتىعىپ جاتقاندارىنا قىزىعاتىنمىن. سودان كەيىن ءوزىم دە جۇگىرىپ، ءارتۇرلى جاتتىعۋلار ىستەيتىنمىن. قازىر دە قول بوس بولسا جاقسى كينولار كورۋگە تىرىسامىن.

 - بوكسشى بولماساڭىز كىم بولار ەدىڭىز؟

- سپورت ءومىرىمنىڭ ءبىر بولشەگى عانا ەمەس، ءمانى سياقتى. سوندىقتان دا بوكسشى بولماسام دا سپورتتىڭ باسقا تۇرىمەن اينالىسار ەدىم. بۇرىندارى سۋرەت سالۋدى ۇناتاتىنمىن. ءبىراق كەيىن قويىپ كەتتىم.

- ءوزىڭىزدىڭ بوكستاسۋ ءستيلىڭىز قاي بوكسشىعا ۇقسايدى؟ ۇلگى تۇتاتىن بوكسشىلارىڭىز كىم؟

 - بەكزات ساتتارحانوۆتىڭ بوكستاسۋ ءستيلى ۇنايدى. وزىمدىكى دە سول اعامىزدىڭ ستيلىنە ۇقساعاندىقتان با، بىلمەدىم. مىسالى، گەننادي گولوۆكين بىردەن نوكاۋتدقا تۇسىرۋگە تىرىسادى. مەن ۇپايمەن ۇتقاندى ۇناتامىن. ال شەتەلدىك بوكسشىلاردىڭ ىشىندە فلود مەيۆەزەردىڭ جەكپە- جەكتەرىن جىبەرمەي كورەمىن. 

- ۋاقىت ءبولىپ، سۇحبات بەرگەنىڭىزگە راقمەت. ۇنەمى قازاقتىڭ كوك تۋىن كوكتە جەلبىرەتىپ جۇرە بەرىڭىز.