تۋعان اكەسىنىڭ كوڭىلدەسى بولعان قىز جايلى فيلم شىقتى - فوتو، ۆيدەو
ويتكەنى قازىرگى زاماندا ءدۇبارا ەمەس دۇنيە بار ما؟ الايدا ءدۇبارا دەگەن فيلمنىڭ باس كەيىپكەرىنىڭ ەسىمى ەكەنىن بىلگەن كەزدە ەكىۇداي كۇيدە بولدىم. ويتكەنى قانداي ادام ءوزىنىڭ پەرزەنتىنە وسىنداي ات قويادى؟ ءتىپتى فيلمدى باستان اياق كورىپ بولعان سوڭ دا، ءسۇپ- سۇيكىمدى قىزدىڭ ەسىمى نەلىكتەن ءدۇبارا بولعانىن تۇسىنە المادىق. «ءدۇبارا» فيلمىن تۇسىرگەن رەجيسسەر حامزا كوكسەبەكپەن اڭگىمەلەسكەننەن كەيىن سۇراعىمىزدىڭ جاۋابىن الدىق. ەندەشە، قۇرمەتتى وقىرمان، «ءدۇبارا» فيلمىنەن العان اسەرىمدى وزدەرىڭىزبەن بولىسە وتىرايىن.
قازىرگى ءبىزدىڭ قوعامدا شالىس باسقان قىزداردىڭ جاڭا تۋعان شاراناسىن تاستاپ كەتە باراتىنى تۋرالى اقپاراتتاردى ەستي- ەستي قۇلاعىمىز، كورە- كورە كوزىمىز ۇيرەنىپ كەتكەن سەكىلدى. ءتىپتى جاس قىزداردى ايتپاعاندا سول قىزداردىڭ انالارى جالعان نامىستان جاڭا تۋعان نارەستەلەردى ولتىرۋگە دەيىن بارىپ جاتىر. تۋماي جاتىپ، تاعدىردىڭ تەپكىسىنە ۇشىراعان سابيلەردىڭ نالاسى تاسباۋىر انالاردى جىبەرە مە ەكەن؟ وسىنداي سوراقى جاعدايلاردىڭ قوعامدا بەلەڭ الىپ كەتۋىنە سابيىنەن جەرىگەن قىزداردى، جالپى ايەلدەر قاۋىمىن كىنالاپ جاتامىز عوي. ال ماسەلەنىڭ تەرەڭىنە ۇڭىلسەك، بارلىق ماسەلە ءبىزدىڭ عاسىرلار بويى جالعاسىپ كەلگەن اتا- بابالارىمىزدىڭ ۇرپاق تاربيەلەۋدەگى ۇستانىمىنان ايىرىلىپ قالعانىمىزدان بولسا كەرەك.
فيلمگە ورالاتىن بولساق، لەنتانىڭ رەجيسسەرى حامزا كوكسەبەكتىڭ ايتۋىنشا، سيۋجەتى ومىردە بولعان وقيعاعا نەگىزدەلگەن. ياعني، كارتينا ومىردە بار ادامنىڭ باسىنان وتكەن وقيعانىڭ جەلىسى بويىنشا ءتۇسىرىلدى.
ەرتەمەن ءوز ءۇيىنىڭ تەرەزەسىنەن كوشەگە جايباراقات قاراپ تۇرعان ەر ادام كورشىسىنىڭ ەسىك الدىنا بەلگىسىز ءبىر قىزدىڭ جاڭا تۋعان نارەستەنى تاستاپ كەتىپ بارا جاتقانىن بايقاپ قالادى. تۋا سالا اناسىنىڭ مەيىرىمىنەن ايىرىلعان كىشكەنە قىز الگى ەر ادامنىڭ كوز الدىندا ءوسىپ، بويجەتەدى. ونى باۋىرىنا باسقان اتا- اناسى، قىزعا ءدۇبارا دەگەن ات قويادى. مەكتەپتە وزات وقۋشى بولىپ، بالالىق شاعىن الاڭسىز وتكىزگەن كىشكەنە قىز بويجەتكەندە تاعدىردىڭ وزىنە قانداي سىي ازىرلەپ قويعانىنان حابارسىز ەدى.
ءدۇبارانىڭ تۋعان اناسى جاڭادان ءومىر باستاپ، ومىرلىك سەرىگىن تاۋىپ، دۇنيەگە ۇل بالا اكەلەدى. بالكىم ول وسىدان ۇزاق جىلدار بۇرىن اۋىر كۇنا جاساپ، كىپ- كىشكەنتاي پەرىشتەنى بىرەۋدىڭ تابالدىرىعىنا تاستاپ كەتكەنىن ۇمىتقان دا بولار. ءبىراق ونىڭ وسى ءبىر ءىسى قانشاما ادامنىڭ تاعدىرىن تالقان ەتەتىنىن ول ءتىپتى ويلاعان دا ەمەس...
مەكتەپتە وقىپ جۇرگەن كەزىندە كىشكەنتاي ءدۇبارا ەسىمدى سۇيكىمدى قىزدان وزىنەن ءبىر جاس كىشى الديار ەسىمدى بالا كوز الماي، ونىمەن دوس بولعىسى كەلەتىن. ەسەيە كەلە ولاردىڭ اراسىنداعى دوستىق ماحاببات سەزىمىنە ۇلاستى. الايدا ەشتەڭەدەن حابارى جوق ەكى جەتكىنشەكتىڭ ءبىر- بىرىنە دەگەن جاقىندىعىن سىرتىنان باقىلاپ جۇرگەن الگى كورشى امالسىز ىشتەن تىنىپ ءجۇردى. ويتكەنى ول ەر بالا مەن قىزدىڭ اناسى ءبىر ەكەنىن بىلەتىن.
ءدۇبارا بويجەتكەن كەزدە ءوزىنىڭ اسىراندى بالا ەكەنىن ءبىلىپ قالىپ، ابدەن قاپالانادى. وسىلايشا ءارى- ءسارى بولىپ جۇرگەنىندە ول اقىلبەك اتتى وزىنەن ءبىرشاما ۇلكەن جىگىتپەن كوڭىل قوستى. بۇل جىگىت كەزىندە ونىڭ تۋعان اناسىنا ۇيلەنۋدەن باس تارتىپ، جۇكتى ەتىپ تاستاپ كەتكەن ادام بولاتىن. وسىلايشا قاتال تاعدىر بەيشارا قىزدى تۋعان اكەسىنىڭ قۇشاعىنا يتەرمەلەدى.
رەجيسسەر باس كەيىپكەردىڭ اينالاسىندا قازىرگى قوعامداعى كوپتەگەن ماسەلەلەردى قامتۋعا تىرىسقانى اڭعارىلادى. مۇندا جاۋاپسىز اكە، تاسباۋىر انا، قىزقۇمار ەركەك، شولجاڭ قىز، پاراقور مۇعالىم، جاۋاپسىز ەركەك سەكىلدى ءبىرشاما وبرازدار بار.
و باستا ءدۇبارانى سارجاننىڭ كەلىنشەگى تاۋىپ العان كەزدە وتاعاسى ونى ءوزىنىڭ بالاسى ەكەن دەپ ەسى شىقتى. ويتكەنى ول دا وتباسى بولا تۇرا ادەمى قىز كورسە ءوزىن ءوزى ۇستاي المايتىن قىزقۇمار جاۋاپسىز ەركەكتەردىڭ ءبىرى ەدى. ال مۇندايلار قازىر جەتىپ ارتىلادى. ءوزىنىڭ تۋعان قىزى ەمەس ەكەنىنە كوزى جەتكەن كەزدە سارجان كىشكەنتاي كىناسىز سابيگە ءدۇبارا دەگەن جەكسۇرىن ات قويدى. مۇنىڭ ءوزى ونىڭ قانداي ادام ەكەنىن اڭعارتسا كەرەك.
اسىراپ العان بالا مەن تۋعان بالالاردىڭ اراسىنداعى كيكىلجىڭ، جاس قىزداردىڭ بىلىمنەن كورى اقشاعا، شىلىم تارتۋ، سىرا ءىشۋ سەكىلدى ادەپسىز قىلىقتارعا جاقىن بولۋى تۋرالى ماسەلە دە قامتىلعان فيلمدە.
ەستەرىڭىزدە بولسا، قىز بالالاردىڭ تاعدىرىنا بايلانىستى مۇنداي الەۋمەتتىك دراما جانرىنداعى فيلمدەردى اۋەسقوي رەجيسسەر ەركىن راقىشيەۆ تۇسىرگەن بولاتىن. رەجيسسەردىڭ «جارالى سەزىم» ، «استاناعا كوكتەم كەش كەلەدى» ، «جەتىمدەر» سەكىلدى فيلمدەرىنە قازاق قوعامىنداعى وزەكتى ماسەلە ارقاۋ بولعان ەدى.
الپەشتەپ قىز ءوسىرىپ، قورعاشتاپ ۇل ءوسىرىپ وتىرعان ءاربىر وتباسى بالاسىنىڭ بولاشىعى جارقىن بولعانىن قالايدى ەمەس پە! ءار اتا- انا بالاسىنىڭ تاماعى توق بولعانىن، كيىمى ءبۇتىن بولسا ەكەن دەپ تىنباي ەڭبەك ەتەدى. ءبىراق كەيدە كۇيبەڭ تىرشىلىكتىڭ كەسىرىنەن بالاعا نازار اۋدارۋ، جاقسى ءتالىم- تاربيە بەرۋگە كوڭىل بولمەي جاتادى. اناسىمەن سىرلاسپايتىن قىزدار كوپ جاعدايدا جىگىتكە الدانىپ، اياعى اۋىر بولىپ قالادى. انا مەن قىزىنىڭ اراسىندا سەنىمنىڭ بولماعانىنان قىزدار جۇكتى ەكەنىن اناسىنا ايتا الماي، سابيلەرىن تاستاپ كەتۋدەن باسقا امال تاپپايتىن سەكىلدى.
حامزا كوكسەبەكتىڭ فيلمدەگى ءدۇبارانىڭ تۋعان اناسى دا ماحابباتقا ماسايرىپ، ءتاتتى سەزىمگە الدانعان بەيباقتاردىڭ ءبىرى. ول دا وزىنشە قىزىنىڭ تاماعى توق، كيىمى ءبۇتىن بولىپ، جىلى ۇيدە، بارشىلىقتا وسكەنىن تىلەپ ونى قالدىرىپ كەتە باردى.. . ءبىراق.. .
ەندى فيلمنىڭ اتاۋىنا كەلەر بولساق، بۇل جەردە رەجيسسەردىڭ ايتقىسى كەلگەنى بۇگىندە وسىنداي ءوزىنىڭ ءتۇپ- تامىرىن بىلمەيتىن ءدۇبارا ۇرپاقتىڭ ءوسىپ كەلە جاتقاندىعى تۋرالى بولسا كەرەك.
ال «ءدۇبارا» ءسوزىنىڭ توركىنىنە ۇڭىلسەك، تۇسىندىرمە سوزدىكتە بۇل ءسوز ەكى بولەك ناسىلدەن جاراتىلعان تۇقىم دەپ تۇسىندىرىلەدى. اۋىسپالى ماعىنادا ءبىز بۇل ءسوزدى ءارتۇرلى قولدانامىز. نە ارى ەمەس، نە بەرى ەمەس ادامدارعا قاراتا قولدانىلىپ جاتادى. اسىرەسە، انا ءتىلىن بىلمەيتىندەرگە قاتىستى نە قازاق ەمەس، نە باسقا ەمەس، ءدۇبارا دەپ جاتامىز. ءبىراق قالاي دەسەك تە، بۇل ادامنىڭ اتى بولۋعا لايىقتى ءسوز ەمەس.
فيلم اۋەسقويلىق دەڭگەيدە تۇسىرىلگەن. اكتەرلەردىڭ باسىم كوپشىلىگى كاسىبي ەمەس، جاس اكتەرلەر. لەنتادا قازاق شوۋ- بيزنەس وكىلدەرى شاحيزادا، گۇلنار سيقىمبايەۆا، نۇرلان ەسپانوۆ سەكىلدى انشىلەر توبە كورسەتكەن.
حامزا كوكسەبەك، رەجيسسەر: - فيلمنىڭ «ءدۇبارا» دەپ اتالۋىنىڭ بىرنەشە سەبەبى بار. بىرىنشىدەن، قازىرگى كەزدە ادامدار ءوز بالالارىنا نەبىر تۇسنىكسىز ەسىمدەردى قوياتىن بولدى. باسقا ۇلتتاردىڭ اتىن قويۋ دا سانگە اينالعان. سونداي كەيبىر اتتاردىڭ قانداي ماعىنا بەرەتىنىن وزدەرى دە بىلمەيدى. ءبىر تانىستارىمىزدىڭ قىزىنىڭ ەسىمى ارابشا. ناقتى قانداي ەكەنى قازىر ەسىمە تۇسپەي وتىر. سول ءسوز «دارەتحانا» دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى ەكەن. وسى سەكىلدى ءمان- ماعىناسىز ەسىمدەر قاپتاپ كەتتى. ءدۇبارا ەمەي نەمەنە؟ ەكىنشىدەن، قازاقىلىقتان جەرىپ، وزگە ۇلتتارعا ەلىكتەيتىن ۇرپاقتىڭ ءوسىپ كەلە جاتقانى دا شىندىق. ۇشىنشىدەن، تۋعان اكەسى كىم، اناسى كىم ەكەنىن بىلمەيتىن ءتىرى جەتىمدەردىڭ بار ەكەنى دە وتىرىك ەمەس. اۋىلداردا اجىراسىپ كەلگەن قىزدارىنىڭ بالاسىن نەمەسە قىزدارىنىڭ جولدان تۋىپ العان بالالارىن قاراپ وتىرعان اتا- انا قانشاما؟ ەركەكتەر بولسا، تەك ءوزىنىڭ ءناپسىسىن عانا ويلاپ جاس قىز كورسە، پايدالانىپ قالعىسى كەلەدى، ەسىل- دەرتتەرى ەكىنشى ايەل، توقال. سوندا ەركەكتىڭ وتباسىلىق جاۋاپكەرشىلىگ قايدا؟ كەرەك دەسەڭىز نەبىر ءبىلىمسىز يمامدار ەكىنشى، ءۇشىنشى ايەل الۋدى ناسيحاتتايدى. وسى ماسەلەنىڭ ءبارىن فيلمدە قامتىعىم كەلدى. ال فيلمنىڭ سيۋجەتىنە نەگىز بولعان وقيعا ومىردە بولعانى راس. ءوزىم اسابا بولعاندىقتان نەبىر ادامدارمەن ارالاس- قۇرالاس بولۋعا تۋرا كەلەدى. بىردە ەكى جاستىڭ تويىن جۇرگىزۋگە ۇسىنىس الدىم. ءبىراق بىرنەشە اي بۇرىن بەلگىلەنگەن توي تۋرا بولاتىن ۋاقىتتا بولمايتىن بوپ قالدى. ونىڭ سەبەبى ۇيلەنگەلى جاتقان جاستار ءبىر انادان تۋعان باۋىرلار بولىپ شىقتى. مىنە، وسى جاعداي ماعان قاتتى اسەر ەتتى، قانشا ۋاقىت ويىمنان كەتپەي ءجۇردى. سوندىقتان فيلمنىڭ سەنرايىن جازدىم. شاما- شارقىم كەلگەنشە فيلمدى تۇسىردىك.
اينۇر سەنبايەۆا
brod.kz
