كەۋدەمدەگى ايەل دونوردىڭ جۇرەگى ءالى سوعىپ تۇر - جانىبەك وسپانوۆ
كەيىن دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى، يۋنەسكو بۇل باستامانى ماقۇلداپ، قىركۇيەكتىڭ سوڭعى جەكسەنبىسىن «جۇرەك كۇنى» دەپ بەلگىلەگەن. ءبىراق، 2011 -جىلى 29 - قىركۇيەك جۇرەك كۇنى بولىپ تىركەلدى.
جۇرەك كۇنى دەگەندە، ەسىمىزگە 2012 -جىلدىڭ جازى ورالدى. سول جىلدىڭ جازىندا قازاق مەديسيناسى ۇلكەن ءبىر بەلەسكە كوتەرىلدى. قازاقستان مەديتسيناسىندا العاش رەت ميى جۇمىسىن توقتاتقان ادامنىڭ جۇرەگى باسقا بىرەۋگە دونور بولدى.
بولعان جايتتى ءبىر ەسكە الىپ وتسەك، 2012 -جىلدىڭ 6- تامىزىندا استانا قالاسىندا 46 جاستاعى ايەل ميىنا قان قۇيىلىپ، اۋرۋحاناعا تۇسەدى. مەديسينا تىلىمەن ايتساق، ول «ءولى ادام» ەدى. ءبىراق ونىڭ جۇرەگى ءبىرقالىپتى سوعۋىن توقتاتپاعان. بۇنى كورگەن، ونىڭ ۇستىنە قوستاناي وبلىسى، رۋدنىي قالاسىنىڭ 38 جاستاعى تۇرعىنى جانىبەك وسپانوۆقا جەدەل تۇردە جۇرەك اۋىستىرۋ كەرەك ەكەنىن بىلەتىن دارىگەرلەر بىردەن ءتيىستى شارالاردى قولعا الادى. ولار ەڭ الدىمەن 46 جاستاعى ايەلدىڭ ۇلى - يگور ۆوروتنيكوۆقا حابار بەرەدى.
«انامنىڭ ميى ولگەنىن حابارلاپ، سوعىپ تۇرعان جۇرەگىن باسقا ادامعا اۋىستىرىپ سالۋعا بولاتىنىن ايتتى. مەن ءالى دە بولسا اپپاراتپەن ونىڭ ءومىرىن ساقتاپ تۇرۋعا بولاتىن شىعار دەپ ويلادىم. الايدا، بىزدە ونداي اپپارات جوق ەكەن. كوپ ويلاندىم. سودان ناۋقاستى كورۋگە رۇقسات بەردى. ويىمنان انام كەتپەدى. ول ادامدى، ونىڭ وتباسىن كورىپ، انام بۇل شەشىمىمە قارسى بولمايتىنىن ءتۇسىندىم. اتتەڭ، انام سول كەزدە ەشكىمنىڭ سۇراعىنا جاۋاپ قايتا المايتىن كۇيدە ەدى... ايتپەسە، شەشىمىمدى قولدايتىن ەدى. ال قازىر جانىبەككە قاراپ، انامنىڭ جۇرەگى سوعىپ تۇرعانىن بىلەمىن. كەشە تۇندە انامنىڭ جۇرەگى ءومىر سىيلاعان ادامنىڭ جارى ومىرگە قىز بالا الىپ كەلدى. انامنىڭ جۇرەگى سوعىپ تۇرعان ادام بولاشاقتا تاعى ءبىر «انانى» تاربيەلەيدى»، - دەگەن ەدى سول 2012 -جىلى سۇحبات بەرگەن يگور.
«ەلىمىزدە 20 مىڭعا جۋىق ادام دونورعا ءزارۋ. ال جىل سايىن قازاقستاندا 15 مىڭعا جۋىق ادام ميىنا قان قۇيىلىپ قايتىس بولسا، 3 مىڭعا جۋىق ادام جول اپاتتارىنان قازا تابادى. سولاردىڭ ساۋ ورگاندارىن دونورعا پايدالانسا، جوعارىداعى 20 مىڭ ادامنىڭ ءبىرازىنا ءبىز ءومىر سىيلايتىن ەدىك. يگور شىنىمەن ازاماتتىق جاسادى. ول ومىرگە قايتىپ كەلمەيتىن اناسىنىڭ جۇرەگىن دونورلىققا بەرۋ ارقىلى ءبىر ادامنىڭ، بۇيرەگىن الۋعا رۇقسات بەرۋ ارقىلى ەكىنشى ادامنىڭ ءومىرىن امان الىپ قالدى »، - دەگەن ەدى قازاقستاننىڭ دارىگەرلەر قاۋىمى.
مىنە، ارادا ءتورت جىل وتكەن سوڭ جانىبەك وسپانوۆ جاڭا جۇرەك ونىڭ ومىرىندە جاڭا مۇمكىندىكتەرگە جول اشقانىن ايتىپ وتىر. ءبىر قىزىعى، جانىبەككە يگوردىڭ اناسىنىڭ جۇرەگىن اۋىستىرعاننان كەيىن ءبىر كۇننەن سوڭ جانىبەك قىزدى بولعان ەدى. ال، ءتورت جىلدان كەيىن جانىبەك ۇلدى بولىپ وتىر ەكەن.
«ءتورت جىل بۇرىن ماعان بوتەن ادامنىڭ جۇرەگىن سالعان ەدى.. . قازىر دەنساۋلىعىم وتە جاقسى دەۋگە بولادى. ءۇش اي بۇرىن ۇلىم دۇنيەگە كەلدى. بىلتىر مەن ەۋروپاداعى دوستارىما بارىپ كەلدىم، ياعني، الىس جەرلەرگە بارىپ- كەلىپ تۇرۋعا دەنساۋلىعىم جاراپ تۇر. بيىل جازدا فينلياندياعا سپورت سيمپوزيۋمىنا باردىم. جۇرەگىم بۇنىڭ بارىنە مۇمكىندىك بەرىپ تۇر. قازىر سپورت - كۇندەلىكتى سەرىگىم دەۋگە بولادى. فينلياندياعا بارعاندا، ەۋروپانىڭ كلينيكالارى مەن سياقتى ادامدار ءۇشىن سپورت - قابىلدايتىن ءدارى سياقتى وتە ماڭىزدى ەكەنىن عىلىمي تۇردە دالەلدەپ بەردى» - دەيدى جانىبەك دەنساۋلىعى تۋرالى ايتا وتىرىپ.
ال، اناسىنىڭ جۇرەگىن دونورلىققا بەرگەن يگورمەن ۇنەمى حابارلاسىپ تۇرادى ەكەن. ءتىپتى، تۋعان باۋىرىنداي بولىپ كەتىپتى.
«يگورمەن ۇنەمى ارالاسىپ تۇرامىن. باسىندا ارينە اۋىر بولدى... مەن بوتەن قالانىڭ اۋرۋحاناسىندا جالعىز جاتتىم. ونىڭ اناسى قايتىس بولدى، جۇمىسىندا قيىندىق بولدى... قازىر بارلىق قيىندىق ارتتا قالدى. يگور ەكەۋمىز ۇنەمى ارالاسىپ، وتباسىمىزداعى جاڭالىقتاردى ايتىپ وتىرامىز»، - دەيدى جانىبەك.
ال «جاڭا» جۇرەك ءسىزدىڭ كەۋدەڭىزدە قالاي ءومىر ءسۇرىپ جاتىر؟» دەگەن سۇراققا جانىبەك: «جاڭا جۇرەك جاڭا مۇمكىندىكتەرگە جول اشتى. مەن جۇمىس ىستەيمىن، ءومىر سۇرەمىن، وتباسىمدى ءوزىم اسىرايمىن. ءۇش اي بۇرىن ۇلىم دۇنيەگە كەلدى... مىنە، يگور ماعان قاراپ، اناسىنىڭ جۇرەگى وسىلاي سوعىپ تۇرعانىنا قۋانادى عوي. مەن ۇزاق جىلدار بويى اۋىردىم، ال يگور اناسىنان ايىرىلدى. ءبىراق، مىنە، سونىڭ سوڭىنان ءبىر جاقسىلىق شىعىپ، ومىرگە ءسابي كەلدى. ۇلىما الىبەك دەگەن ات بەردىم» - دەيدى ج. وسپانوۆ.
ال، سوڭعى دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، جىل سايىن الەم بويىنشا 17 ميلليون ادام جۇرەك- قان تامىر اۋرۋلارىنان كوز جۇمادى ەكەن.
اۆتور: كەنجەكەي توقتامۇرات قىزى
