نۇركەنت قالاسى تۋرالى نە بىلەمىز؟ - فوتو
بۇل نۇركەنت اۋىلى. ءدال وسى جەردە 2035 - جىلى جاڭا قالا بولادى. شاعىن عانا اۋىل اۋداننىڭ باسقا حالىق تۇراتىن ايماقتارىنان ەرەكشەلەنىپ تۇرادى. نۇركەنتتە بارلىق ۇيلەر جاڭادان سالىنعان، وندا 240 بالاعا ارنالعان بالاباقشا بار مۇندا ءبارى جاڭا، ۇقىپتى جاسالعان. ءۇش قاباتتى كرەم تۇستەس قابىرعاسى بار ۇيلەر، بالالارعا ارنالعان ىڭعايلى اۋلا، پارادتى مەكتەپ. ول اۋىلدان قاباعى قاتۋلى ادام كەزدەستىرمەيسىز. بولاشاقتىڭ قالاسىنىڭ جولدارىندا الاڭسىز قىدىرىپ جۇرگەن «تۇرعىندار» قوناقجاي .
ءانى ءبىر بوزبالا كوگالدارعا سۋ قۇيىپ جۇرسە، انەۋ ءبىر جەردە اياعى اۋىر، ءجۇزى نۇرلانعان جاس انا كەلە جاتىر، ونىڭ الدىندا ءبىرىن- ءبىرى قۋالاپ ويناپ جۇرگەن ەكى بالا. يديلليالى كارتينا. قۇددى ءبىر التەرناتيۆتى شىنايىلىققا ءتۇسىپ كەتكەن سياقتى بولاسىڭ، سەبەبى مۇندا بارلىق مۇمكىن بولاتىن مەملەكەتتىك باعدارلامالار جانە ستراتەگيالار شىنايى بولا باستادى. نۇركەنتتىكتەرگە تەك جالپىعا ورتاق باقىتتىڭ ىشىندە ءومىر سۇرۋگە تۋرا كەلەدى.
اۋىل اتموسفەراسى سىرتىنان قاراساڭىز «Sims» ويىنىن ەسكە سالادى، اسىرەسە ۇستىنەن قاراساڭىز. تۋرا ويىنداعىداي كەز- كەلگەن ادامنىڭ ۇيىنە كىرۋىڭىزگە بولادى، جەرگىلىكتى تۇرعىندار ءسىزدى قۋىپ شىقپايدى، كەرىسىنشە ولار ءوز باقىتتارىمەن ورتاقتاسۋعا دايىن. " ءبىز مۇندا جولداسىم ەكەۋمىز كوشىپ كەلدىك، ول قتج- دا جۇمىس ىستەيدى، - دەيدى ۆەنەرا بەسىكتەگى بالاسىن تەربەتىپ وتىرىپ. ءبىز اۋىلدىڭ نەگىزى ەندى عانا قالانىپ جاتقان كەزدە كەلدىك، 2012 -جىلى بىزگە باسپانا بەردى . مۇندا جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ، جيھازبەن جابدىقتالىنىپ تۇردى. تەك كيىم- كەشەگىمىزدى عانا الدىق. باسىندا بۇل جەر بوس بولاتىن، جاسىل جەلەكتە بولماعان، قازىر اعاشتار پايدا بولدى. بۇرىن ءبىز دوستىقتا تۇردىق. ءبىزدىڭ ءۇش بالامىز بار، ۇلكەندەرى جاڭا مەكتەپكە ۇيرەنىپ قالدى».
نۇركەنتتىكتەرگە ءۇيدى جيھازىمەن بەرگەن مۇنداعى تۇرعىنداردىڭ كوپشىلىگى بىرىنە- ءبىرى ۇقسايدى. ولار شەكارا قىزمەتشىسىنىڭ نەمەسە تەمىر جولداعى جۇمىسكەردىڭ وتباسىلارى . ولاردىڭ ءبارى دە كونديتسيونەر مەن ينتەرەرلى ۇسقا- تۇيەككە دەيىن قاراستىرىلعان كوپ قاباتتى ءۇيدى الدى. جەرگىلىكتى تۇرعىندار ولاردىڭ اۋىلىنىڭ «قورعاس» كەدەنىنە قاراي وسەتىنىن جانە نۇركەنت قالاسى بولاتىنىن بىلەدى. اتاۋىنادا كوڭىلدەرى تولادى. «نۇركەنت - بۇل «نۇرلى جول» سياقتى بولار، - دەيدى جەرگىلىكتى تۇرعىن ايناش. - ازىرشە اۋىلىمىز ەشقاي جەردە تىركەلمەسە دە، اتاۋى جاقسى».
نۇركەنتتە شەنەۋنىكتەر جوقتىڭ قاسى، اكىمدىك پەن باسقا دا بيلىك قۇرىلىمدارى التىنكولدە ورنالاسقان. ازىرشە، مۇندا بيلىكسىز ءومىر. ەلەكتر جارىعىنان باسقا، كوممۋنالدىق قىزمەتتىڭ ءبارىن نۇركەنتتىكتەرگە «قازاقستان تەمىر جولى» تولەيدى. «بولاشاقتا اكىمدىكتى نۇركەنتكە اۋىستىرادى، - دەيدى التىنكول ستانسياسىنىڭ ءبولىمى باسشىسى ەرمەك السارسيەۆ.
- اۋىل اۋماعى 35 گەكتار، 600-گە جۋىق بولادى. تۇرعىندار سانى بۇگىنگى تاڭدا 10000. 21 ءۇش قاباتتى ءۇي، 80 كوتتەدج، 600 ورىندىق مەكتەپ، 240 ادامدىق بالاباقشا، 100 ادامدىق امبۋلاتوريا، 10 ادامعا ارنالعان مونشا، 70 ادامدىق شەكاراشىلار جاتاقحاناسى سالىنعان. ءبولىم باسشىسى بولاشاقتا قالادا نە بولاتىنىن ايتىپ بەردى. «مۇندا ءزاۋلىم ۇيلەردى سالادى، شەتەلدىكتەرگە ارنالعان قوناق ءۇي، بولاشاقتىڭ ءبارى وسىندا، مۇندا ەكىنشى نۇركەنت بولادى، ول جەردە دە ۇيلەر مەن مەكتەپتەر، سپورتتى كەشەندەر، - بولادى دەيدى شەنەۋنىك . - جوسپار بويىنشا ءتورت مىڭعا جۋىق جۇمىس ورنى بولادى: مۇندا شەكاراشىلار، «قۇرعاق پورت» جۇمىسشىلارى، ق ت ج قىزمەتكەرلەرى تۇراتىن بولادى. مۇندا ورتالىق جىلۋ قۇبىرى، سۋ ستانسياسى بار. زاۋىتتاردا سالىنادى. مىسالى، بۇرشاقتى وڭدەۋ زاۋىتى».
نۇركەنت مەكتەبىنىڭ ديرەكتورى مارات جۇماحان ۇلى مەكتەپكە ءتورت جىل بولسا دا، ۇ ب ت كورسەتكىشى بويىنشا ۇزدىك وندىقتار قاتارىنا كىرەدى. «بىزدە 21 سىنىپ بار، 418 بالا وقيدى، ەكى اۋىسىم، - دەپ اتاپ ءوتتى مارات جۇماحان ۇلى . - بىزدە مۇعالىمدەر شتاتى جاساقتالعان، قىرىق پەداگوگ جۇمىس ىستەيدى. ازىرشە، تەك قازاق تىلىندە وقيدى. بولاشاقتا جينالىپ جاتسا، ورىس سىنىبى دا اشىلادى. سەبەبى، مۇندا بالالارى ورىسشا وقىعان وتباسىلار بار، ولار قازىر قازاق سىنىبىنا بەيىمدەلدى، «قازاقستان تەمىر جولى» مەكتەپكە ماتەريالدىق بازانى قامتاماسىز ەتىپ بەردى. بىزدە ينتەراكتيۆتى تاقتا بار، ءبىز بالالاردى ەكسكۋرتسياعا اپارامىز».
جارناما قاعازىنداعىداي كورىنگەن قالانىڭ جوندەيتىن تۇستارى جەتەرلىك. ازىق- تۇلىك الۋ ءۇشىن تۇرعىندار جاركەنتكە بارادى، جولعا جارتى ساعاتتاي ۋاقىت كەتەدى. نۇركەنتتە شاعىن دۇكەن بار، ءبىراق ول حالىق سۇرانىسىن قامتاماسىز ەتە بەرمەيدى. مەديتسينالىق كومەك جاعىنان دا ءبارى ءمىنسىز ەمەس. كىشكەنتاي امبۋلاتوريا، تولىقتاي جابدىقتالماعان. «بىزدە ءالى گينەكولوگ جوق، ءبىراق اكۋشەر جۇمىس ىستەيدى. ءتىس دارىگەرى دە جوق، - دەپ اقپاراتتار بەردى جەرگىلىكتى امبۋلاتوريا باسشىسى مانات ۇسەربايەۆ . - شۇعىل كومەكتى ءبىز ءوزىمىز كورسەتەمىز. بولماي جاتسا ادامداردى اۋدان ورتالىعىنا جىبەرەمىز، جاركەنتتىڭ اۋداندىق ەمحاناسىنا دەيىن 18 شاقىرىم. قالا 100 مىڭ ادامعا دەيىن كەڭەيگەن كەزدە، مامان جاعىنان ەشقانداي پروبلەما بولمايدى دەپ ويلايمىن».
نۇركەنتتە بالا كوپ. مارات ۇسەربايەۆتىڭ سوزىنشە، نۇركەنت تۇرعىندارى وتە سيرەك اۋىرادى «نەگىزىنەن ماۋسىمدىق سۋىق ءتيىپ اۋرۋلار، ج ك ا، كريمينالدى وقيعالار بىزدە بولمايدى، - دەيدى امبۋلاتوريا باسشىسى. جەرگىلىكتى تۇرعىندار نەگىزىنەن مال شارۋاشىلىعى جانە ەگىستىكتە بۇرشاق وسىرۋمەن اينالىسادى. نۇركەنت جايلى جاركەنت ماڭىنداعى اۋىلدار كوپ ارماندامايدى دا، جاندارىندا ءتيىپ تۇرسا دا، قالاعا كىرۋ وڭاي ەمەس ەكەنىن بىلەدى . نۇركەنتتى 2035 -جىلعا دەيىن اياقتاۋ جوسپارلانىپ وتىر «وندا جەرگىلىكتى تۇرعىندار قۇرىلىس جۇمىسىندا ىستەۋ ءۇشىن عانا بارادى، - دەيدى پەجىم اۋىلىنىڭ تۇرعىنى ايگۇل.
- باسپانانى كەدەن مەن «قازاقستان تەمىر جولىندا» جۇمىس ىستەيتىندەرگە عانا بەرەدى. قالا سالعان كەزدە ۇيلەر ءبىز ءۇشىن قىمبات بولاتىن شىعار». ارماندار قالاسى «قورعاس. شىعىس قاقپاسى» باعدارلاماسى اياسىندا ىلگەرىلەپ جاتىر، ونى «قازاقستان تەمىر جولى» قارجىلاندىرۋدا. National business- ءتىڭ مالىمەتىنشە، ق ت ج 2015 -جىلعى تازا شىعىنى 460 ميلليارد تەڭگەنى قۇراعان. كومپانيانىڭ اۋديرلىنگەن قارجى مالىمەتى بويىنشا، وتكەن جىلعى كومەك 760,51 ميلليارد تەڭگەنى قۇراعان، 2014 -جىلمەن سالىستىرعاندا % 13,7 از. الماتى وبلىسىنىڭ ارحيتەكتۋرا باسقارماسى جانە قالا قۇرىلىسى مالىمەتىنشە، ءجۇز مىڭ ادامعا ارنالعان قالا 2035 -جىلى سالىنىپ بىتەدى. تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنىڭ اۋماعى ءبىرىنشى كەزەكتە 1013,95 مىڭ كۆادرات مەتردى قۇرايدى. ەسەپ مەرزىمىنە تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى ادام باسىنا 30 كۆادرات مەتر . سوڭعى ەسەپ مەرزىمىنە تۇرعىن ءۇي قورى 3000 مىڭ كۆادرات مەتر.
Qamshy.kz
