قىمىز ىشكەن ادام ماس ەمەستىگىن سىلەكەيمەن بولماسا دا كىشى دارەتىمەن دالەلدەي الادى

استانا. قازاقپارات - ادەتتە جۇرگىزۋشىلەردىڭ دەنى رولدە جۇرگەندە قىمىز ىشۋگە قورقا سوعادى. ويتكەنى، قىمىز ىشكەن ادامنىڭ قانىنان الكوگول قۇرامى انىقتالادى دەگەن اڭگىمە بار.

سونداي ءبىر وقيعاعا جۋرناليست ەرىك راحىم دا تاپ بولعانىن جازادى. قارقارا جايلاۋىندا وتكەن ۇلان- اسىر تويدىڭ قارساڭى ەدى. ەلدىڭ كوڭىلى مۇندا جوق. ەرەنقابىرعانىڭ ەتەگىندەگى اۋىلىم تەگىستىكتىڭ جاقسى- جايساڭدارى تويعا دەپ تاۋداي تۋ بيەنى سويىپ تاستاعان. قىمىز دا كول- كوسىر. مۇندايدا قالاي ىركىلىپ قالاسىڭ، پاقىرىڭىز سەمىز جايادان كەرتىپ وتىرىپ ءتورت- بەس كەسە قىمىزدى توڭكەردى. ماڭدايداعى شىپ- شىپ تەردى سىلىپ تاستاپ، "قارا ايعىرعا" ءمىندىم دە الماتى قايداسىڭ دەپ تارتىپ وتىردىم. قىمىزدىڭ ىشكەن سايىن شولدەتەتىن جانە ۇيقىعا تارتاتىن قاسيەتى بار. ادەتتە، بىرەر كەسە قىمىزدان سوڭ سالقىن جەردە ۇيىقتاعان ابزال. ءبىراق وعان ۋاقىت قايدا.. .

شەلەكتىڭ تۇسىنداعى تاقتايداي تەگىس جولعا 50 دەگەن بەلگى قويعان. جول ءتاۋىر بولعان سوڭ كەيبىر شوپىرلار وسى تۇستا باستىرمالاتىپ جىبەرەدى. «گايشنيكتەردىڭ» قوي اڭدىعان قاسقىرداي باس بۇعاتىن تۇسى. تۇيسىك الدامادى، ونىڭ ۇستىنە «ۆوديتەلسكايا سوليدارنوست» دەگەن بار - قارسى كەلە جاتقان شوپىرلار جارىعىن جىلت- جىلت جاعىپ، ەسكەرتىپ بارادى. جىلدامدىعىم - ساعاتىنا 48, بالكىم، 52 شاقىرىم.. . شەلەك اۋىلىنىڭ ءبۇيىرىن اينالا بەرگەنىم سول ەدى، ون بەس- جيىرما كولىكتى مۇرنىنان ءتىزىپ قويعان «گايشنيكتەر» كوزگە ءتۇستى. جانە ءبارىن توقتاتىپ جاتىر. قوساق اراسىندا مەن دە كەتتىم. بۇدان ءارى «گايشنيك» ەكەۋمىزدىڭ ديالوگىمىز بىلاي ءوربىدى:

- دوكۋمەنتتەرىڭىز.. .

- نەگە ءوزىڭىزدى تانىستىرمايسىز؟ نە سەبەپتى توقتاتتىڭىز؟

- ستارشينا بالەنشە تۇگەنشەيەۆ. پلانوۆىي تەكسەرۋ. دوكۋمەنتتەرىڭىز.

- مىنەكيىڭىز! ءبارى ورنىندا.

- ممم.. . نە ءىشتىڭىز؟

- نە ىشكەنى نەسى؟ ..

 قىمىز ءىشتىم! "قىمىز ءىشتىم" دەگەن ءبىر اۋىز ءسوز ستارشينانىڭ قۋاقى وڭىنە قان جۇگىرتىپ، كوزىن جايناتىپ جىبەردى.

 - ءتۇسىڭىزشى ماشينادان!

- ال، تۇستىك.. .

اياعىم جەرگە تيگەنى سول ەدى، ستارشينا قابىلانشا اتىلىپ بارىپ ماشينەنى ءوشىرىپ، كىلتتى قالتاسىنا سالىپ الدى. تاپسىرما سولاي بولسا كەرەك. مۇنىسى ەندى ناعىز زاڭ بۇزۋشىلىق! كولىك - مەنىڭ جەكەمەنشىگىم. مەنىڭ مەنشىگىمە قول سۇعۋعا قانداي قاقىسى بار؟ !

- كىلتتى قاي تەسىكتەن الدىڭ، سول تەسىككە قايتادان تىعىپ قوي! مەنىڭ كولىگىمە نەگە قول سۇعاسىڭ؟ ! ستارشينانىڭ اقىلى بار ەكەن، كىلتتى قولىما ۇستاتا سالدى.

- ءجۇرىڭىز باستىققا! باستىعى ءتاپ- ءتاۋىر وفيتسەر كورىنگەن باستاپقىدا. ءبىراق ستارشينا تۇسىنگەن كەيبىر نارسەلەردى كاپيتان تۇسىنبەيتىن بولىپ شىقتى.

- نە ءىشتىڭىز؟ - قىمىز ءىشتىم. - اسقازانىڭىزعا ءتۇسىپ كورە المايمىز عوي ەندى. ءيىس شىعىپ تۇر.

- نەنىڭ ءيىسى ەكەنىنە كوز جەتكىزۋ ءۇشىن ءتۇسىپ كورۋىڭىزگە تۋرا كەلەدى.. . - كوزىڭىز نەگە قىزارىپ كەتكەن؟

- اللەرگيام بار. -

نەدەن؟

- ءار نارسەدەن.. .

 كاپيتاننىڭ ايتقانىنان ۇققانىم: قىمىز ىشكەندەردىڭ ءبارىننە حاتتاما تولتىرىپ  جاتىر جانە قىمىز پسيحوتروپتى زاتتاردىڭ قاتارىنا جاتادى! "قىمىز ءىشتىم" دەپ اقتالىپ تۇرعان مەنىڭ ارەكەتىم بالانىڭ تىرلىگى ەكەن. ال، ەندەشە! باسىما ءبىر وي ساپ ەتە قالدى.

- جارايدى، - دەدىم. - ءبىراق حاتتاماعا "قىمىز ىشكەن، ال قىمىز - پسيحوتروپتى زات" دەپ جازاسىز. كاپيتانعا دا جان كەرەك ەكەن، شورشىپ ءتۇستى: ء"جۇرىڭىز، نە ىشكەنىڭىزدى انىقتايمىز قازىر!". الكوتەستەردىڭ "يەسى" جەكەمەنشىك كولىكتە وتىر. مۇنىسى قانشالىقتى زاڭدى- زاڭسىز ەكەنىن ناقتى بىلمەيمىن. ءبىراق، مەنىڭ ويىمشا، ارنايى مامان ارنايى كولىكتە وتىرۋى ءتيىس. اركىمنىڭ ءوز ورنى بولۋى كەرەك ەمەس پە؟ .. قىزىق ەندى باستالدى. الكوتەستەردىڭ "يەسىنىڭ" ايتۋىمەن بەس سەكۋنتقا جۋىق تۇتىكشەنى ۇرلەپ ەم 0,31 دەگەن سان جارق ەتە قالدى! ءماسساعان! ەندى قايتتىم؟ ! قىمىز بۇلاي كورسەتۋى ءتيىس ەمەس ەدى عوي! وۋ، تەنگرينيۋس ءدال وسى قىمىزعا بايلانىستى پوليتسيانى قاتىستىرا وتىرىپ تاجىريبە جۇرگىزبەپ پە ەدى؟ ! ول سىناقتىڭ ۆيدەوسىن مىنا سىلتەمەدەن كورەسىزدەر. ونىسى وتىرىك بولعانى ما؟ ! كاپيتان قۋانىپ كەتتى. حاتتامانىڭ بوس بلانكىسىنە مەنىڭ اتى- ءجونىمدى ادەمىلەپ جازا باستادى. جالپى، جۋرناليستىك كۋالىكتى ورىنسىز شوشاڭداتىپ، كوز شۇقيتىنداردىڭ قاتارىنان ەمەس ەم. ونىڭ ۇستىنە كۋالىگىم دە جوق. ءبىراق، جۋرناليست ەكەنىمدى، "اكە- كوكەلەمەيتىنىمدى"، بۇل ءىستى اياقسىز قالدىرمايتىنىمدى، قاجەت بولسا، ەڭ جوعارعى ينستانتسياعا دەيىن جەتكىزەتىنىمدى، قاجەتتى ساراپتامادان وتەتىنىمدى ەدەل- جەدەل ءارى ساۋاتتى ەسكەرتتىم.

كاپيتان دا، الكوتەستەردىڭ "يەسى" دە ويلانىپ قالدى. ءسويتتى دە اسا ءبىر قۇلىقسىزدىقپەن الدەبىر الاقانداي قوراپشانى قولىما ۇستاتا سالدى: "مىناعان كىشى دارەتىڭىزدى قۇيىپ اكەلىڭىز". ونىسى نەمىستەر شىعارعان دۇنيە ەكەن. قىسقاسى، "تەست نا بەرەمەننوست" دەگەندى كوزگە ەلەستەتەتىن - "تەست نا الكاگول". تۇكىرىپ جىبەرە مە، الدە باسقا نارسە قۇيىپ اكەلە مە دەپ كۇدىكتەنسە كەرەك، كاپيتان ءۇڭىلىپ قاراپ تۇردى. قايتسىن ەندى، ول ءۇشىن ءدال قازىر مۇنايدان دا ماڭىزدى دۇنيە وسى بوپ تۇرسا.. . الگى "ماڭىزدى دۇنيەگە" الاقانداي زاتتىڭ تىلشىگىن سالىپ ءبىرشاما ۋاقىت تۇرعان كاپيتاننىڭ وڭىنەن قايتادان قان قاشتى. " ءجونىڭىزدى ايتساڭىزشى، نە دەيدى مىناۋىڭىز؟ " دەگەن سۇراعىما "ونى قازىر دارىگەر ايتادى" دەپ كۇڭك ەتتى. ال ەندى دارىگەر نە ايتتى دەپ ويلايسىز؟ ارينە، "كىشى دارەتتەن ەشقانداي الكوگول تابىلعان جوق" دەدى. ەندەشە، حاتتاما دا جوق، ايىپپۇل دا جوق، ەشتەڭە جوق! سونىمەن، قىمىز ءىشىپ رولگە وتىرۋعا بولا ما، جوق پا؟ ابدەن بولادى! تەك ۋاقىت پەن جۇيكەڭىزدى شىعىنداۋعا، قىمىز ىشكەنىڭىزدى تابانداپ دالەلدەۋگە دايىن بولىڭىز.

 P. S. الكوتەستەر نە سەبەپتى 0,31 پروميللە كورسەتتى؟ مەنىڭشە، بۇل سۇراقتىڭ ەكى جاۋابى بار. ءبىرىنشى جاۋاپ: قىمىزدى 2 ليتردەن (ءتورت كەسە) ارتىق ىشكەن جاعدايدا بەلگىلى ءبىر مولشەردە الكوتەستەر كورسەتۋى مۇمكىن. ويتكەنى الكوتەستەر قىمىزدى تانىمايدى، ونىڭ تانيتىنى "ءيىس" قانا. ءبىراق بۇل قىمىزدىڭ قۇرامىندا الكوگول بار دەگەن ءسوز ەمەس. ەكىنشى جاۋاپ: جول ساقشىلارى كوك شاي ىشسەڭ دە دەمىڭنەن الكوگول تاباتىن «اقىلدى الكوتەستەرمەنپ شوپىرلاردى اقىماق قىپ ءجۇر. بۇل ەكى جاۋاپتىڭ قايسىسىن قوش كورسەڭىز دە پاتشا كوڭىلىڭىز ءبىلسىن.

 Qamshy.kz