اقتوبەدەگى شابۋىل كەزىندە كوشەدە «باس تارتقان» ءدىندار
«ازاتتىق» ءتىلشىسى سول ىستەردىڭ ءبىرى بويىنشا ايىپتالىپ، قامالعان ءاليجان پىرماعانبەتوۆ تۋرالى زەرتتەپ كوردى.
اقتوبەدەگى قارۋ- جاراق دۇكەندەرى مەن اسكەري بولىمگە جاسالعان شابۋىلدان سوڭ قامالعان اقتوبە تۇرعىندارىنىڭ ءبىرى - ءاليجان پىرماعانبەتوۆ. قورعاۋشىسى مەن تۋىستارى ونىڭ «شابۋىلشىلاردان سوڭعى ساتتە ءبولىنىپ كەتكەنىن» ايتادى. وعان قازاقستان قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 434-بابى بويىنشا ايىپ تاعىلعان.
434-باپ «قىلمىس تۋرالى حابارلاماۋ» دەپ اتالادى. وندا «دايىندالىپ جاتقانى نەمەسە جاسالعانى انىق اسا اۋىر قىلمىس نە دايىندالىپ جاتقانى انىق تەرروريزم اكتىسى تۋرالى» حابارلاماعان ادامنىڭ 6000 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش مولشەرىندە ايىپپۇل تولەۋگە نە سول مولشەردە تۇزەۋ جۇمىستارىنا نە التى جىلعا دەيىن سوتتالاتىنى جازىلعان.
شابۋىل الدىندا «قاشىپ كەتكەن»
تۋىستارىنىڭ سوزىنە قاراعاندا، 41 جاستاعى ءاليجان پىرماعانبەتوۆتىڭ «تۇراقتى جۇمىسى بولماعان، بەس- التى جىل بۇرىن نامازعا جىعىلعان». بيىل مامىر ايىندا ول اقتوبەدەن اقتاۋعا بارىپ، قۇرىلىسقا جالدانعان. اعاسى مۇحيت پىرماعانبەتوۆ ونىڭ «اقتاۋدان اراعا اي سالماستان اقتوبەگە قايتا ورالعانىن» ايتادى. مۇنىسىن وتباسىنا «جولداس جىگىت ۇلىنىڭ تۋعان كۇنىنە شاقىردى» دەپ تۇسىندىرگەن.
- اقتوبەگە ماۋسىمنىڭ 4- كۇنى كەلدى. ەرتەڭىندە قوناققا بارعان. قارۋلى شابۋىل جوسپارى سول جەردە داستارقان باسىندا جاريا ەتىلىپتى. الدىندا ىشتەرىندەگى بىرەۋ تەلەفوندارىن جيناپ الادى. ءسىرا، سىرتقا حابار تاراپ كەتپەسىن دەسە كەرەك. ەسىكتى ىشتەن بەكىتىپ، «بۇگىن ولەمىز، بىرگە بولايىق» دەپ ۇگىتتەيدى. سالدەن سوڭ ءبارى ورىندارىنان تۇرىپ، «پاللادا» دۇكەنىنە بارعان. ءاليجان ولاردىڭ ازىلدەپ جۇرمەگەنىن قارۋ دۇكەنىنىڭ قاسىنا بارعاندا ءبىر- اق تۇسىنەدى. سول جەردەن الدى- ارتىنا قاراماي قاشىپ كەتكەن، - دەيدى كۇدىكتىنىڭ اعاسى مۇحيت پىرماعانبەتوۆ.
مۇحيت ءىنىسىن «قىلمىستى جاسىردى» دەپ سانامايدى. ونىڭ ايتۋىنشا، ءاليجان «پاللادا» دۇكەنىنىڭ الدىندا ءوز كوزىنە سەنە الماي، ەسەڭگىرەپ قالعان.
- بەس- التى جىلدان بەرى ارالاس- قۇرالاس دوستارىن قانتوگىسكە بارادى دەپ ويلاماسا كەرەك. ءالى دە ءتۇس كورگەن ادامداي، - دەيدى مۇحيت.
ماۋسىمنىڭ 5- كۇنى قارۋ- جاراق ساتاتىن «پاللادا» دۇكەنى ماڭىنان «مالىشكا» ساياجايىنداعى ۇيىنە جەتكەن ءاليجان الدىمەن ساقالىن قىرىپ تاستايدى. ەرتەڭىندە اعاسىنىڭ ۇيىنە كەلىپ، بولعان جايتتى بايانداپ بەرگەن.
- ەستىگەن بويدا «پوليتسياعا بار» دەدىم. ول «پوليتسيا مەنسىز دە ءبارىن بىلەدى. «ۇيگە كەلسەم اقتوبەدە اتىس بولدى دەپ حابارلاپ جاتتى» دەدى. ءبارىبىر بارۋ كەرەكتىگىن ايتقانىمنان كەيىن «جاقسى» دەپ كەتىپ قالعان. سونىڭ اراسىنشا ءاليجاندى ۇ ق ك شاقىرتقان. ۇ ق ك- گە بارعان ماۋسىمنىڭ 6- كۇنى تۇتقىنعا الىندى، - دەيدى مۇحيت پىرماعانبەتوۆ.
«ازىرشە ەشتەڭە ايتا المايمىن»
ءۇش ايدان بەرى تەرگەلىپ جاتقان ءاليجان پىرماعانبەتوۆ قاراقالپاقستاننىڭ نوكىس قالاسىندا تۋعان. تۋىستارى «بەس- التى جىل بۇرىن نامازعا جىعىلدى» دەپ سيپاتتايتىن جىگىتتىڭ كەلىنشەگى ايگۇل دە «ءدىن جولىن ۇستانادى». ءۇش جاستاعى حاسان مەن ءبىر جاستاعى ومار ەسىمدى ەكى ۇلدىڭ اناسى ايگۇل - جۇمىسسىز. تۋىستارى «وتاعاسى ۇستالعالى ساياجايدا تۇراتىن وتباسىنىڭ جاعدايى قيىنداي تۇسكەنىن» ايتادى.
ءاليجان - كوپ بالالى وتباسىنىڭ كەنجەسى. اعاسىنىڭ سوزىنە قاراعاندا، ەشكىم بەتىنەن قاقپاي وسىرگەن ول ءبىر كەزدەرى ىشىمدىككە اۋەس بولعان. «سونىڭ كەسىرىنەن وتباسى شىرقى بۇزىلىپ، ءبىرىنشى ايەلىمەن اجىراسىپ تىنادى». كەيىن «ءدىن جولىنا تۇسكەن» ءىنىسىنىڭ ىشىمدىكتى تاتىپ المايتىنىنا مۇحيت پىرماعانبەتوۆ «ىشتەي قۋانىپ جۇرگەن».
- ءبىراق جالبىراعان ساقالى ۇنامايتىن. تالاي ايتتىم. ءبىزدىڭ اكەمىز - ولە- ولگەنشە ناماز وقىعان ادام. ىنىمە «سەنىڭ نامازىڭ ءبىرتۇرلى» دەيتىنمىن. ماعان رەنجىپ تە ءجۇردى. وتكەندە تەرگەۋ يزولياتورىنا بارعانىمدا «سەنىكى ءجون ەكەن، كەشىر» دەپ قايتالاي بەردى. ءوزى بالاداي اڭعال، كىسىگە سەنگىش بولاتىن. سول مىنەزىنەن تاپتى، - دەيدى اعاسى.
ءاليجان پىرماعانبەتوۆتىڭ ادۆوكاتى عالىم قارىمساقوۆ ازاتتىق تىلشىسىنە تەرگەۋ ءجۇرىپ جاتقاندىقتان «ازىرشە ەشتەڭە ايتا المايتىنىن» مالىمدەدى. ال ايىپتاۋشى تاراپ ماۋسىمنىڭ 5- كۇنى اقتوبەدە جاسالعان شابۋىلدارعا قاتىستى مالىمەتتەردى قۇپيا ۇستاپ وتىر. سوندىقتان شابۋىلدان سوڭ ناقتى قانشا ادامنىڭ قامالىپ، ولارعا قانداي باپتار بويىنشا ايىپ تاعىلعانى بەيمالىم.
ازىرگە بەلگىلىسى - قارۋلى شابۋىلدارعا قاتىستى 67 قىلمىستىق ءىس قوزعالعان. بۇل تۋرالى اقتوبە وبلىستىق پروكۋراتۋراسى قىزمەتكەرى مۇراتبەك مىرزامۇراتوۆ بۇعان دەيىن حابارلاعان بولاتىن. ال سوڭعى ءۇش ايدا ىنىسىمەن ەكى- اق رەت كەزدەسكەنىن ايتقان مۇحيت پىرماعانبەتوۆ:
- ەستۋىمشە، تەرگەۋ قازان ايىنا دەيىن سوزىلادى ەكەن. نە دە بولسا ماڭدايىنا جازعانىن كورەدى ەندى... جاقسىلىقتان ءۇمىت ۇزگىم كەلمەيدى. قورقىنىشىم دا جوق ەمەس. تۇرمەگە تۇسسە، ناعىز راديكالعا اينالىپ كەتە مە دەپ قورقامىن، - دەيدى.
**
2016 -جىلى ماۋسىمنىڭ 5- كۇنى اقتوبەدە 26 ادام قارۋ- جاراق ساتاتىن ەكى دۇكەنگە شابۋىلداپ، ۇلتتىق گۆارديانىڭ اسكەري ءبولىمىن باسىپ الۋعا تىرىسقان ەدى. شابۋىل مەن اتىستان رەسمي مالىمەت بويىنشا 7 ادام قازا تاۋىپ، 40 شاقتى ادام جارالانعان. التى كۇنگە سوزىلعان ارنايى وپەراتسيا كەزىندە 18 كۇدىكتىنىڭ كوزى جويىلىپ، بىرنەشە ادام ۇستالعان. قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ شابۋىل جاساعانداردىڭ «راديكالدىق ءدىني توپ وكىلدەرى» بولعانىن جانە ولاردىڭ «شەتەلدەن نۇسقاۋ العانىن» مالىمدەگەن ەدى.
«ازاتتىق» جاڭالىقتارى
