الەكسەي ني: دوپينگ داۋىمەن مەنىڭ دە، سپورتشىلاردىڭ دا جازىعى جوق، كىنالى ەمەسپىز

استانا. قازاقپارات - قازاقستاننىڭ اۋىر اتلەتيكادان ۇلتتىق قۇرامانىڭ باس جاتتىقتىرۋشىسى الەكسەي ني ەلىمىزدىڭ جەتەكشى سپورتشىلارىن دوپينگ داۋى ارقىلى شەتتەتۋدى كەزدەيسوقتىق دەپ سانامايدى.
None
None

ونىڭ ۇستىنە، باس جاتتىقتىرۋشىنىڭ پايىمىنشا، شەتتەتۋدىڭ ورەسكەل جاسالعانى سونشالىقتى، ادەيى ۇيىمداستىرىلعانىن اڭعارماي قالۋ دا مۇمكىن ەمەستەي. بۇگىن ق ر مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى ارىستانبەك مۇحامەدي ۇلى مەن ق ر ۇلتتىق وليمپيادا كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى تيمۋر قۇلىبايەۆتىڭ وليمپيادا جۇلدەگەرلەرىمەن كەزدەسۋدەن سوڭ جۋرناليستەرگە بەرگەن سۇحباتىندا باس جاتتىقتىرۋشى الەكسەي ني وسىلاي مالىمدەدى.

ونىڭ ايتۋىنشا، دودادان شەتتەتىلگەن سپورتشىلاردىڭ ءبارى وليمپيادالىق تسيكلدىڭ بارلىق كەزەڭىندە بەيجىڭ الدىندا دا، لوندون وليمپياداسى الدىندا دا دوپينگتىك باقىلاۋدان وتكەن. باقىلاۋ بارلىق جەردە ءوتىپ، سپورتشىلار «تازا» وتكەن ەدى. «ال ەنگى كەلىپ سەگىز جىل وتكەننەن سوڭ ءبىر پرەپاراتتى قولدانعانى تۋرالى ماسەلە شىعىپ وتىر، ال ونى پايدالانۋ ءوزىن- وزىنە قول جۇمساۋمەن تەڭ. وسىنشاما جىل بويى بۇل قالاي بايقالماي كەلگەن سوندا؟ ەندەشە بارلىق زەرتحانالاردىڭ اككرەديتاتسيالارىن الىپ قويۋ كەرەك. حوك- تىڭ زەرتحاناسى باسقا زەرتحانالار تاپپاعان پرەپاراتتى تاۋىپ وتىر. ءبىزدى گەرمانيانىڭ كەلن قالاسىندا دا، ازيا ويىندارىندا دا كوپتەگەن ەلدەردىڭ زەرتحانالارىندا تەكسەردى. سوندىقتان دا، ەندى وسى زەرتحانالاردىڭ زاڭدىلىعىنا كۇمانمەن قاراۋدان باسقا قولدان كەلەر قايران جوق. ايتپەسە، دۇنيەجۇزىلىك انتيدوپينگتىك اگەنتتىك (دادا) وزدەرى كەمسىتىپ وتىرعان زەرتحانالاردى اككرەديتاتسيالاپ وتىر دەگەن ءسوز.

دادا الەم بويىنشا 35 زەرتحانانى اككرەديتتەگەن. ونىڭ ليتسەنزياسىن الۋدىڭ ماشاقاتى ءوز الدىنا، ءتىپتى بۇل پروتسەسس كەيدە ونداعان جىلدارعا ۇلاسادى. سوسىن قيت ەتسەڭ ليتسەنزيانى قايتارىپ الىپ قويۋشى ەدى. ال مىنا جاعدايدا ءبارى باسقاشا، تەك زەرتحانالاردىڭ باسشىلارىن اۋىستىرىپ قانا قويىپ وتىر. سوندىقتان دا، ماسەلە كوپ.

سونىمەن قاتار، بىردەن ايتايىن، ولار ستانوزولول پايدالانعان ەمەس. ەگەر قانداي دا ءبىر پسيحوتروپتىق نەمەسە قانداي دا ءبىر ىنتالاندىرعىش پايدالاندى دەسە، مۇمكىن وعان سەنۋگە بولار ما ەدى؟ ال اناداي پرەپاراتتىڭ كۇشتىلىگى سونشالىقتى، ول ادام بويىندا ءبىر جىلعا دەيىن ساقتالادى. سوندا ءبىزدىڭ مانەزا، يلين، چينشانلو، پودوبەدوۆالارىمىز بۇعان دەيىن نەگە ۇستالماي ءجۇردى ەكەن؟ ورەسكەل قاتەلىكتەرى كوزگە ۇرىپ تۇر. اقىرى «سۇرىندىرۋگە» كىرىسكەن ەكەن، كوڭىلگە قوناتىنداي پرەپاراتتى ويلاپ تابۋ كەرەك ەدى.

- ءسىزدىڭ ويىڭىزشا بۇل نەمەن بايلانىستى؟ بۇل كىمگە كەرەك؟

- مەن ساياساتكەر ەمەسپىن، جاتتىقتىرۋشىمىن. دەگەنمەن، ءبىزدىڭ لوندونداعى جەتىستىگىمىز - الەمنىڭ اۋىر اتلەتيكاسىن عانا ەمەس، دۇنيەنى ءدۇر سىلكىندىردى. ءتورت التىن مەدال - ەڭ مىقتى دەگەن بۇلعارلاردىڭ دا قولىنان كەلگەن ەمەس ەدى. قىتاي بەس، ءبىز ءتورت التىن الدىق. مەن سول كەزدە وليمپيادانىڭ سوڭىنا قاراي قانداي دا ءبىر سانكسيالار بولماي قويمايتىنى سەزە باستاعانداي بولدىم. ءتىپتى بىرەۋلەر كەلىپ ماعان «بۇلارىڭدى ەشكىم كەشىرە قويمايدى» دەگەن سەكىلدى اڭگىمە ايتتى. بۇنداي اڭگىمەلەردى مەن بارلىق وليمپيادالىق سيكلداردا دا سەزە باستادىم. ايتسە دە، ءدال وليمپياداعا ەكى اي قالعاندا وسىلاي اياق استىنان باستاۋ - بۇل ادامشىلىققا جاتپايدى. ەگەر وسىنداي شەشىم قابىلداۋ تۋرالى اڭگىمە بولسا، ءبىر جىل بۇرىن قايدا قالدى؟ ادامداردى اۋىستىرىپ، شەشىممەن داۋلاسۋعا دا ۋاقىت بولمادى. ەكى اي قالعاندا ادامدى سەندەلتۋگە بولا ما ەكەن؟ ءتىپتى، سول سىنامالار بويىنشا سوڭعى شەشىم ءالى كۇنگە شىققان ەمەس. نەگە بۇلاي اسىعىستىققا جول بەرىلدى؟ «ا» سىناماسىن اشىپ، سوسىن ارتىنان ىلە- شالا «ب» سىناماسىنا جۇگىندى. «ب» سىناماسىنان كەيىن ءۇش اي ءوتتى، سوندا قايدا اسىقتى ەكەن؟ قيسىنعا سالساق، بۇنىڭ ءبارى ادەيى ىستەلگەن، سپورتشى دا، ونىڭ وكىلى دە، جاتتىقتىرۋشىسى دا ۇلگەرمەي قالسىن دەپ ويلاستىرىلعان ءتارىزدى. ونىڭ ۇستىنە سىنامالاردىڭ اشىلۋ بارىسىنا ءبىز قاتىسقان جوقپىز. حالىقارالىق فەدەراتسيا قاشاندا سىنامالاردى سپورتشىنىڭ كوزىنشە اشىپ كەلگەن ەدى، ويتكەنى «ب» سىناماسى - ۇكىممەن تەڭ بولاتىن. وسىلايشا، ءبىزدى سوتقا قاتىستىرماستان، سىرتىمىزدىن ۇكىم شىعارعانمەن تەڭ بولدى.

مەن زاڭگەرلەرمەن دە سويلەستىم. ولار دا سايكەسسىزدىكتەردى العا تارتادى. ەگەر ماسەلە ەرتەرەك كوتەرىلسە، ءبىزدىڭ باسشىلىق، زاڭگەرلەر وعان كۇمان كەلتىرە وتىرىپ، ءبىزدىڭ كوشباسشى سپورتشىلارىمىز ريو عا باراتىن ەدى. ال وسىنى ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ مىندەتى قازاقستاندىق سپورتشىلاردى قاتىستىرماۋ بولعانى كورىنىپ تۇر. وتە ۇلكەن سوققى بولدى. بۇلار قايداعى بىرەۋلەر ەمەس قوي، وليمپيادا چەمپيوندارى.

- چەمپيونداردى وسىلاي ىسىرۋدىڭ بۇنداي تاجىريبەسى قانشالىقتى كەڭ تاراعان دەپ ويلايسىز؟

- بۇل تاجىريبە بۇرىننان بار، ويتكەنى اۋىر اتلەتيكادا ءبارى كوز الدىدا. كوتەردىڭ بە، جەڭدىڭ. ال كۇرەستە، بوكستا دا تورەشىلەر بۇرا تارتۋىنا بولادى. اۋىر اتلەتيكادا ولاي ەمەس. اركىم ءوزىنىڭ ءتاسىلىن جۇرت الدىنا جايىپ سالادى. ەگەر سپورتشى تۇعىرعا كوتەرىلسە، وندا جەتىستىكتىڭ 50 پايىزىن ەڭسەردىم دەي بەر، قالعان 50 پايىزى سول تۇعىردا ورىندالادى.

- دەگەنمەن، سپورتشىلارىمىزدى ءسىز قورعايتىن شىعارسىز؟

- فەدەراتسيا اككى شەتەلدىك زاڭگەرلەردى تارتىپ جاتىر بۇعان. مەن ءبىزدىڭ فەدەراتسيا قولدان كەلگەننىڭ ءبارىن جاسايدى دەپ سەنەمىن. وليمپيادا اياقتالدى، ال كۇرەس ەندى عانا باستالدى. ماعان بەلگىلىسى، حوك تارتىپتىك كوميتەتىندە قىركۇيەك ايىندا ناگرادالار بويىنشا شەشىم قابىلدانادى. ال سودان كەيىن، حالىقارالىق فەدەراتسيا سوڭعى ۇكىمىن شىعاراتىن شىعار.

- ءسىز وسىنىڭ بارىنە دە ءوزىڭىزدىڭ دە كىناڭىز بار دەپ ەسەپتەيسىز بە؟

- ەگەر مەن ءوزىمدى كىنالى ساناسام، ارىز جازىپ كەتە بەرەر ەدىم. مەن كىنالى ەمەسپىن، ويتكەنى سپورتشىلار بارلىق باقىلاۋدى وتكىزدى. يلين 12 جاسىنان زىلتەمىر كوتەرىپ كەلەدى، ول بارلىق دەرلىك دودالاردى جەڭىپ شىقتى. ەشقايسىسىندا كۇمان بولعان جوق. ال ەندى كەلىپ، اياق استىنان سىناما الىپ، ستانوزولول تابادى. بۇل پرەپاراتتى ول قولدانعان جوق. قىزداردىڭ ەشقايسىسى دا وعان جولاعان ەمەس. سوندىقتان دا، مەنىڭ دە، بالالاردىڭ دا جازىعى جوق، كىنالى ەمەسپىز.

ەسكە سالا كەتەيىك، 16 -ماۋسىمدا IWF 2012 -جىلعى وليمپيادا ويىندارىنىڭ جەڭىمپازدارى يليا ءيليندى، زۋلفيا چينشانلونى، سۆەتلانا پودوبەدوۆا مەن مايا مانەزانى جاھاندىق دودادان شەتتەتتى. ال 17 تامىزدا حالىقارالىق اۋىر اتلەتيكا فەدەراتسياسىنىڭ باسشىسى تاماش ايان ريو وليمپياداسى اياقتالعاننان كەيىن رەسەي، قازاقستان مەن بەلارۋس ەلدەرىنىڭ اۋىر اتلەتتەرىن ءبىر جىلعا سپورتتىق جارىستاردان شەتتەتەتىنىن مالىمدەگەن بولاتىن.

اۆتور: قانات مامەتقازى ۇلى

سوڭعى جاڭالىقتار