سۇلىك - سيقىرلى ەمشى

استانا. قازاقپارات - سۇلىك - سيقىرلى ەمشى گيرۋدوتەراپياحالقىمىزدىڭ باعزىدان كەلە جاتقان ءسوز ساپتاۋلارىندا «سۇلىكتەي سۇلۋ»، «سۇلىكتەي جۇتىنعان»، «سۇلىكتەي قاراكوك نەمەسە سۇلىكقارا»، «سۇلىكتەي سوردى»، «سۇلىكتەي جىلتىر» دەيتىن اۋىسپالى ماعىناداعى تىركەستەر كەزدەسەدى.
None
None

سۇلىكتىڭ جىپ- جىلتىر، مولدىرەگەن، قارا ءتۇستى كوركەم بەينەلەرى كوز الدىمىزعا كەلە قالادى جانە ونىڭ وتە جابىسقاق ەكەنىن، قادالعان جەرىنەن قان الماي قويمايتىنىن دا ناقتى كورسەتەدى ەمەس پە؟! ولاي بولسا ەرتە زاماندا- اق كوپشىلىك قاۋىم سۇلىكتىڭ سىر- سيپاتىن، ەرەكشەلىكتەرىن جاقسى تاني بىلگەندىگىنە كۇمانىمىز جوق. ال بۇگىندە ءبىز سۇلىك جايلى نە بىلەمىز؟

سۇلىكپەن ەمدەۋ ەجەلدەن بار ءادىس. ەگيپەت فاراوندارىنىڭ ءقابىرى قابىرعالارىنان وسىنداي ەمدەردىڭ بولعانىن راستايتىن جازۋلار تابىلعانى اقيقات. تاعى ءبىر تاريحي دەرەكتى العا تارتىپ كورەلىك. ءۇندىستاننىڭ كوپ قولدى دحانۆانتاري ەمشى قۇدايىنىڭ ءبىر قولىندا سۇلىكتىڭ سۋرەتى بولسا، ءبىر قولىندا ءشوپتىڭ سۋرەتى بەينەلەنگەن ەكەن. دەمەك، سۇلىكتىڭ كونە زاماننان باستاپ ەمدىك قاسيەتى بولعانىنا بۇلار بىردەن-ءبىر دالەل ەمەس پە؟!

سۇلىكپەن ەمدەۋ تاريحىندا ورلەۋلەر دە، قۇلدىراۋلار دا بولدى. ەمدەۋدىڭ بۇل ءتاسىلىنىڭ وركەندەگەن كەزەڭى دەپ ХVІІІ-ХІХ عاسىرلاردى ايتۋعا بولادى.

سول كەزەڭدە ولاردى كوپتەگەن اۋرۋلاردى ەمدەۋ جانە اۋرۋدىڭ الدىن الۋ ءۇشىن، ورگانيزمدى تازالاۋ مەن جاسارتۋ ءۇشىن قولدانعانى بەلگىلى. بي كەشىنە ازىرلەنگەن ءسانقويلار بەتتەرىنىڭ ۇشىندا قىزعىلت رەڭ پايدا بولىپ، جانارلارى جارقىلداپ تۇرۋى ءۇشىن قۇلاقتارىنىڭ سىرتىنا سۇلىك سالدىرعانى بەلگىلى، ونىڭ ۇستىنە تاڭعا سوزىلعان بي كەشىندە ولار شارشامايتىن بولعان.

...ەرتەدە سۇلەيمەن پايعامبار الىس جولدان شارشاپ- شالدىعىپ، اياعى ءىسىپ كەلە جاتقان سوڭ، جولدا كەزدەسكەن كولشىككە اياعىن سالىپ دەمالادى. سول ارادا مىزعىپ كەتكەن پايعامبار ويانا كەلە اياعىنىڭ ىسىگىنىڭ كەتىپ، بويىنداعى اۋىرلىقتىڭ جوعالعانىن جانە دەنەسى جەڭىلدەپ قالعانىن بايقايدى. تەك اياعىنىڭ استىندا مايدا قۇرتتار مەن كىشكەنە عانا قان اعىپ جاتقانىن كورەدى. ريزا بولعان سۇلەيمەن پايعامبار قۇرتتاردىڭ ارقا تۇسىنان سيپاپ، ريزاشىلىعىن بىلدىرەدى.

بۇگىندە مەديتسينالىق سۇلىكتەردىڭ ارقا تۇسىنداعى ورنەكتەر پايعامباردىڭ ءتورت ساۋساعىنىڭ ىزدەرىنەن قالعان ەكەن دەگەن اڭىز بۇگىنگى كۇنگە وسىلايشا جەتكەن ەكەن.

تەرى بەتىنە جابىسىپ الىپ، قان سوراتىن سۇلىكتى كورگەندە دەنەمىزدىڭ تۇرشىگەتىنى راس. الايدا مەديتسينا سالاسىندا وسى ءبىر جاندىكتىڭ پايداسى زور ەكەنىنەن حابارىمىز بار.

سۇلىكپەن ەمدەۋ، ياعني گيرۋدوتەراپيا قازىرگى تاڭدا كارديولوگيادا، وفتالمولوگيادا، دەرماتولوگيادا، حيرۋرگيادا، گينەكولوگيادا، ۋرولوگيادا، نيەۆرولوگيادا، گەرەنتولوگيادا كەڭىنەن قولدانىلادى.

ادامنىڭ ارتىق ارام قانىن سورىپ الاتىندىقتان، سۇلىكتى قاجەت دەگەن جەرگە ارنايى مامان عانا سالادى. ءتۇرلى فەرمەنتتەردەن تۇراتىن سۇلىك سىلەكەيىندە جۇزگە جۋىق بيولوگيالىق پايدالى زاتتار بار كورىنەدى. مەديتسينالىق سۇلىك تۇشى سۋدا تىرشىلىك ەتەدى. ۇزىندىعى 8-12 سانتيمەتر بولادى. ونىڭ سىلەكەيىندە گيرۋدين جانە گيالۋرونيدازا دەگەن زاتتار بار. گيرۋدين قاننىڭ ۇيۋىنا كەدەرگى كەلتىرەدى، گيالۋرونيدازا دەنە تالشىقتارىندا زات الماسۋ ۇدەرىسىنە اسەر ەتەدى. گيرۋديننەن ءدارى- دارمەكتەر جاسالادى.

سۇلىك سالۋ ەمىنەن كەيىن ادامنىڭ دەنە قىزۋى قالپىنا كەلىپ، قانداعى قانت مولشەرى تومەندەپ، ۇساق قان قاتپالارى جويىلادى. ەمگە نەگىزىندە اش سۇلىكتى پايدالانادى. سونداي- اق سۇلىك وتادان كەيىن تەز جازىلۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

ارينە، سۇلىكتى قولدانعاندا ناۋقاستىڭ جاسىنا، قوسالقى اۋرۋىنا، دەنەسىنىڭ سالماعىنا، قان قىسىمىنىڭ كورسەتكىشتەرىنە جانە سۇلىكتىڭ جاعدايىنا دا كوڭىل بولىنەدى. سۇلىك سالۋمەن شۇعىلداناتىن ەمشىلەر قاي كەزدە دە بولعانى شىندىق.

سۇلىكتىڭ 600 ءتۇرى بەلگىلى، ال سونىڭ ىشىندە شىعىستىق، مەديتسينالىق جانە ءدارىحانالىق تۇرلەرى عانا ناۋقاستارعا قولدانىلادى.

دەنى ساۋ ادامنىڭ ءوزى جىلىنا ءبىر رەت سۇلىك سالدىرىپ تۇرعانى دۇرىس كورىنەدى. سەبەبى سۇلىك اعزانى جاقسارتادى، اعزاداعى شلاكتى شىعارادى. سونداي-اق سۇلىكپەن ەمدەۋدە كەيبىر شەكتەۋلەر دە بار. سۇلىكتى وتە ارىق، قانى از، قان قىسىمى تومەن ادامدارعا جانە سوڭعى ساتىداعى وبىر اۋرۋلارىنان زارداپ شەگۋشىلەرگە سالۋعا بولمايدى ەكەن. وبىر ەندى عانا باستالىپ كەلە جاتقان بولسا، وندا ناۋقاستىڭ ەمدەلىپ كەتۋىنە مۇمكىندىك بار. سۇلىك بۇيرەكتەگى تاستى دا تۇسىرەدى. باۋىر تسيرروزىنا، قۋىقاستى اۋرۋلارىنا دا پايداسى كوپ.

كوپ ادامدار سۇلىك سالعاندا اۋىرتا ما دەپ سۇراپ جاتادى. ءار ادامعا ءارتۇرلى اسەر ەتەتىنى انىق. ماسەلەن، قارا جۇمىس ىستەيتىن ادامدار سۇلىك سالعاندا اۋىرسىنۋدى سەزىنبەيدى. ال سۇلىك سورعان بەلسەندى نۇكتەلەردەن قان اعاتىن جايلار دا كەزدەسەدى. كەيىن ورنى قىشيتىن بولادى. سونىسىنا شىداماي كوپ ادامدار بەسىنشى كۇننەن كەيىن سۇلىك سالدىرماي قوياتىن كورىنەدى. نەگىزىندە سۇلىكتى كوبىرەك سالدىرسا دەنساۋلىققا سونشالىقتى پايدالى.

سۇلىك سالدىرعان ادام ءۇش كۇن ديەتا ۇستاعانى دۇرىس. قىزىلشا، ءسابىز، قۇلپىناي سياقتى قىزىل ءتۇستى كوكونىس، جەمىس- جيدەكتەر جەۋى، اناردىڭ شىرىنىن ءىشۋى، قايناتىلعان ەت جەۋى كەرەك. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، دارۋمەنى كوپ تاعامدار قابىلداعانى دۇرىس. ءبىراق ءسۇت ونىمدەرىن پايدالانۋعا بولمايدى. ويتكەنى ونىڭ قۇرامىندا ءسۇت قىشقىلى بار. ول اعزاعا كەرى اسەرىن تيگىزۋى مۇمكىن.

سۇلىكتىڭ سىلەكەيى قابىنۋعا قارسى كۇرەسۋ، يممۋندىق جۇيەنى قوزدىرۋ، قان تامىرلارىنىڭ سكلەروزدىق ۇدەرىسىن ازايتۋ، قان ۇيۋ ءۇردىسىن بولدىرماۋ جانە ۇيىعان قاننىڭ تۇيىرشىكتەرىن ەزۋ قاسيەتتەرىنە يە. عالىمدار سۇلىكتىڭ سىلەكەيىنەن دەستابيلازا دەگەن فەرمەنت جاسالىپ شىعاتىنىن انىقتاپ وتىر.

بۇل فەرمەنت فيبريندىك قويۋلانعان زاتتاردى جويۋ دارەجەسىنە جەتكىزە الادى. سۇلىكتىڭ سىلەكەيىندەگى وسىنداي قاسيەتتەردى انىقتاعان دارىگەرلەر ونى ادام قانىن ازايتۋعا جانە قاندى ۇيىمايتىن جاعدايعا جەتكىزۋ ءۇشىن پايدالانىپ كەلەدى.

  «انا ءتىلى» گازەتى

سوڭعى جاڭالىقتار