سەناتور ب. بەكنازاروۆ ماس كۇيىندە كولىك جۇرگىزگەندەردى حالىق الدىندا دۇرە سوعىپ، جازالاۋدى ۇسىندى
مۇنداي تۇلعالارعا قاتىستى نەگىزگى جازالارمەن قاتار، قوسىمشا جازالار قابىلداۋ قاجەت، ماسەلەن، ولاردى حالىقتىڭ الدىنا شىعارىپ دۇرە سوعۋ ارقىلى جازالاۋ كەرەك. بۇگىن پارلامەنت سەناتىنىڭ جالپى وتىرىسىندا دەپۋتات بەكتاس بەكنازاروۆ جولداعى اپاتتىلىق ماسەلەسىنە الاڭداۋشىلىق بىلدىرە وتىرىپ، وسىلاي ءمالىم ەتتى.
«ىشىمدىك ءىشىپ، ەسىرتكىگە ەلىككەن كۇيدە كولىك باسقارعان جۇرگىزۋشىلەر جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرۋ باعىتىندا ەڭ ءبىرىنشى كەزەكتە زاڭنامالىق وزگەرىستەر، ياعني قىلمىستىق كودەكستىڭ جەكەلەگەن نورمالارىن قاتايتۋ كەرەك. ءبىزدىڭ ەلىمىزدە كىناسىنىڭ ايتارلىقتاي ەرەكشەلىكتەرىنە قاراماستان بارلىق جۇرگىزۋشىلەر، ياعني، ىشىمدىك ءىشىپ كولىك باسقارعاندار دا، ساۋ جۇرگىزۋشىلەر دە ادام دەنساۋلىعىنا زالال كەلتىرەتىن جول اپاتىن تۋدىرعان بولسا، ءبىر نورما بويىنشا قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلادى. بۇل رەتتە ماس جۇرگىزۋشى دە، ساۋ جۇرگىزۋشى دە ابايسىزدا قىلمىستىق قۇقىق بۇزۋشىلىق جاساعان تۇلعا رەتىندە قاراستىرىلادى. ءدال وسىنداي كوزقاراستان قولدانىستاعى نورمانىڭ ولقىلىعى كورىنىپ وتىر. ايتپەسە، ىشىمدىككە ماس بولىپ، ەسىرتكىگە ەلىگىپ الىپ كولىك جۇرگىزگەن، سونىڭ سالدارىنان كوشەدە كەتىپ بارا جاتقان ادامدى باسىپ ولتىرگەن تۇلعانىڭ ارەكەتىن «ابايسىزدا» دەپ باعالاۋعا بولا ما؟ «ماس جۇرگىزۋشى - قىلمىسكەر» دەيدى حالىق. ەندەشە ءبىزدىڭ كودەكسكە قاراعاندا حالىقتىڭ ايتىپ وتىرعانى دانالىق»، - دەدى سەناتور.
بۇل رەتتە دەپۋتات تىكەلەي كىناسىنەن كىسى ءولىمى ورىن الاتىن جۇرگىزۋشىلەردىڭ ارەكەتىن قاتاڭ جازالاۋ كەرەكتىگىن دە العا تارتىپ، ءبىرقاتار ەلدەردىڭ تاجىريبەسىنە توقتالدى. ونىڭ ايتۋىنشا، وڭتۇستىك ازيانىڭ سينگاپۋر، قىتاي، جاپونيا سەكىلدى ءبىرقاتار ەلدەرىندە جول اپاتى بىلاي تۇرسىن، ماس كۇيىندە كولىك باسقارعان فاكتىنىڭ ءوزى جۇرگىزۋشىنىڭ قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىگىن قاراستىرادى. ال سينگاپۋردا ماس كۇيىندە كولىكتىڭ رۋلىنە وتىرعان ادام جۇرگىزۋشى قۇقىعىنان ايىرىلىپ قانا قويماي، وعان ۇلكەن كولەمدەگى ايىپپىۇل سالىنۋدان بولەك، شىبىقپەن سابايدى. قىتاي مەن تايلاندتا كىسى ولىمىنە سوقتىرعان جول- كولىك اپاتى ءۇشىن ءولىم جازاسىنا كەسىلۋى مۇمكىن. جاپونيادا جۇرگىزۋشىلەرگە ىشىمدىك ءىشۋ مۇلدەم تىيىم سالىنعان. ول ەلدە مۇنداي ارەكەتى ءۇشىن جۇرگىزۋشىنى عانا ەمەس، سول اۆتوكولىككە وتىرعان جولاۋشىنى دا جازالايدى. ەۋروپا ەلدەرىندە دە ماس جۇرگىزۋشىلەرگە قاتال جاۋاپكەرشىلىكتەر قاراستىرىلعان.
«وسى ەلدەردىڭ ءبارى ماس كۇيىندە كولىك جۇرگىزگەن ادامدارعا قاتىستى قاتاڭ جاۋاپكەرشىلىك بەلگىلەي وتىرىپ، ءوز ازاماتتارى ءۇشىن جول- كولىك اپاتىنىڭ اۋىر سالدارىن ازايتا الدى. ەندەشە، قازاقستانداعى ءوسىپ وتىرعان قاۋىپتى جاعدايدى ماس جۇرگىزۋشىلەرگە قاتىستى قاتاڭ جازالاۋ شارالارىن ەنگىزۋ ارقىلى عانا تۇزەۋگە بولادى دەپ سانايمىن. قوعامنىڭ بۇعان توزىمسىزدىگىن دە قالىپتاستىرۋ كەرەك. وسىعان بايلانىستى، زاڭنامادا ىشىمدىك ءىشىپ، ەسىرتكى قابىلداعان كۇيى كولىكتى باسقارعان جۇرگىزۋشىگە قاتىستى جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋ پراكتيكاسىن تۇبىرىنەن وزگەرتۋ كەرەك. قانداي دا ءبىر جول- كولىك اپاتىنىڭ ورىن الۋىنا سەبەپ بولعان ماس جۇرگىزۋشىلەر ارەكەتىن جەكە باپپەن قاراستىرۋ كەرەك، ولارعا، اسىرەسە كىسى ولىمىنە سوقتىراتىن وقيعالارعا قاتىستى اسا قاتاڭ شارالار قابىلداۋ كەرەك. جۇرگىزۋشى قۇقىعىنان ايىرىلعان، سوعان قاراماستان ماس كۇيىندە قايتادان كولىك باسقارعان ازاماتقا قاتىستى قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىكتى مەيلىنشە قاتايتۋ كەرەك. مۇنداي تۇلعالارعا قاتىستى نەگىزگى جازالارمەن قاتار، قوسىمشا جازالار تاعايىندالۋى كەرەك. ماسەلەن، ولاردى حالىقتىڭ الدىندا شىعارىپ دۇرە سوعىپ جازالاۋ كەرەك»، - دەيدى ب. بەكنازاروۆ.
ونىڭ ايتۋىنشا، ءدال وسىنداي جازا قولدانىلاتىن ەلدەردە ونداي دۇرەلەۋدىڭ ناتيجەلى بولاتىنىن انىق كورسەتكەن. «مەن ول سۇراقتى ارنايى زەرتتەگەنمىن»، - دەدى سەناتور.
بۇدان بولەك، دەپۋتات قوعام وكىلدەرىن پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىمەن بىرگە ماس جۇرگىزۋشىلەردى انىقتاۋعا باعىتتالعان ارنايى رەيدتەرگە شىعارۋ قاجەتتىگىن دە باسا ايتتى. ونداي شارالاردىڭ بارلىعى حالىققا كەڭىنەن جەتكىزىلىپ تۇرۋى كەرەك.
اۆتور: قانات مامەتقازى ۇلى
