قازاقستان تاريحى ءپانىن وقىتۋدى ەش كەمىتۋگە بولمايدى - ب. دۇيسەنبينوۆ
بۇگىن پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ جالپى وتىرىسىندا دەپۋتات بەرىك دۇيسەنبينوۆ جوعارى وقۋ ورىندارىندا «قازاقستان تاريحى» ءپانىنىڭ قىسقارتىلا باستاعانىنا قارسى شىعىپ، وسى ماسەلەنى كوتەردى.
دەپۋتاتتىڭ پايىمىنشا، ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ تيپتىك وقۋ جوسپارىندا جوعارى ءبىلىم جۇيەسىنىڭ وقۋ باعدارلاماسىنان «قازاقستان تاريحىن» دەربەس تولىققاندى ءپان رەتىندە الىپ تاستاپ، ونىڭ ورنىنا «تاۋەلسىز قازاقستان تاريحى» اتتى ءپاندى ەنگىزۋ قولعا الىنعان سەكىلدى. مۇنداي ەكسپەريمەنت ەلىمىزدىڭ ءۇش جوعارى وقۋ ورىندارىندا، اتاپ ايتقاندا الماتىداعى اباي اتىنداعى ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىندە، تاراز جانە پاۆلودار پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتتەرىندە باستالىپ تا كەتكەنگە ۇقسايدى. دەپۋتاتتىڭ سوزىنە قاراعاندا، جوعارى وقۋ ورىندارىندا اۋديتوريالارعا بەرىلگەن «قازاقستان تاريحى» ءپانىنىڭ ساعات ساندارى ازايىپ، مەملەكەتتىك ەمتيحاندار الىنىپ تاستالعان. تاريحشى عانا ەمەس، بارلىق ماماندىقتار وسى باعدارلاماعا كوشىرىلمەك ەكەن.
وسىنى ايتا كەلە دەپۋتات شىندىعىندا تاۋەلسىزدىك كەزەڭ وتان تاريحى مەن ونىڭ كەلەشەگى ءۇشىن ماڭىزدى كەزەڭ ەكەنىنە توقتالدى. ونىڭ ايتۋىنشا، بۇگىنگى جەتىستىكتەردىڭ بارلىعى اعا بۋىن ۇرپاقتارىنىڭ، حالقىمىزدىڭ ءتۇرلى تاريحي كەزەڭدەگى قاھارمان ەرلەردىڭ جاسامپاز ەرلىگىنىڭ تابيعي جالعاسى بولىپ تابىلادى.
«تاريحي ساباقتاستىعى ءالسىز قوعام تۇزدەگى جەل قۋعان قاڭباقتى ەسكە سالادى. وتان تاريحىن وقىتۋ ءىسى بۇگىنگى زامان سۇرانىسىنا لايىق بولعانى ءجون. جوعارى مەكتەپ باعدارلاماسى ورتا ءبىلىم جۇيەسىندەگى ماتەريالداردى قايتالاۋعا ءتيىس ەمەس. سونىمەن بىرگە، قازاقستان تاريحىن وقىتۋ ىسىندە ءبىزدىڭ ەلدى مەملەكەتتىك ۇستانىم مەن ۇلتتىق بىرەگەيلىگى قالىپتاسقان ەلدەرمەن تەڭگەرىپ، جاس ۇرپاقتىڭ ساناسىنا وتانسۇيگىشتىك سەزىم قالىپتاستىراتىن ىسىنە نەمقۇرايلى قاراۋعا بولمايدى. وتاننىڭ ءجۇرىپ وتكەن جولىن، ونىڭ بۇگىنگى وزەكتى قوعامدىق ماسەلەلەرىن بىلمەيتىن، تۇسىنە الماعان ماماندى مەملەكەتتى باسقارۋ ىسىنە جىبەرۋگە بولا ما؟»، - دەدى دەپۋتات.
ونىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان تاريحى ءپانىن قىسقارتپاي، كەرىسىنشە ونى كەڭ كولەمدە، مەيلىنشە تەرەڭدەتىپ وقىتۋ قاجەت. ونىڭ ۇستىنە دەپۋتات قازاقستان ازاماتتىعى اتا زاڭ مەن قازاقستان تاريحىن ءبىلۋ دەڭگەيى بويىنشا ەمتيحان تاپسىرعاندارعا بەرىلۋ كەرەكتىگىن دە ەسكە سالادى.
«كەيبىر كورشىلەس ەلدەر تاراپىنان «قازاقستاندا بۇرىن مەملەكەتتىلىك بولماعان» دەگەنگە ساياتىن سۋىق سوزدەر دە ايتىلىپ قالىپ جاتىر ەمەس پە؟ ەگەر ءبىز ءوز تاريحىمىزدى تەرەڭ بىلمەسەك، باسقا مەملەكەتتەرگە ءوزىمىزدىڭ تاريحىمىزدى قالاي مويىنداتىپ، قالاي سىيلاتامىز. ءبىز ۇلتتىڭ شىنايى تاريحى تەك تاۋەلسىزدىك جىلدارى ەشقانداي يدەولوگيالىق شەكتەۋلەرسىز قورىتىلا باستاعان كەزدە قازاقستان تاريحىن كەلتە نۇسقادا وقىتۋعا بولمايدى دەپ سانايمىز. نەگە ءبىز ءوزىمىزدىڭ ءتول تاريحىمىزعا وسىنشاما ءىشتارلىق جاساپ وتىرمىز. بۇنى ءتۇسىنۋ قيىن.
ءتىپتى ەلباسى ن. نازاربايەۆ: «قازاق تاريحىندا ءبىز ۇيالاتىن ەشتەڭە جوق. بىزگە بابالار تۇلپارىنىڭ تۇياعىمەن جازىلعان، اتا تاريحىمىزدىڭ ءار پاراعى ەرەكشە قىمبات. قازاق حالقىنىڭ بۇگىنگى جانە بولاشاق بۋىنى ونى ءارقاشان ماقتان ەتەدى» دەپ ايتقان بولاتىن. ەندەشە، قازاقستان تاريحىن وقىتۋ كولەمىن بۇدان ءارى ەشقانداي دا كەمىتۋگە بولمايدى دەپ سانايمىز. ادەتتە ەكسپەريمەنت رەتىندە ەنگىزىلگەن وسىنداي جاڭالىقتار قالىپتى ەرەجەگە اينالىپ كەتەتىنى بار. سوندىقتان دا، ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنەن وسى سىناقتى توقتاتۋدى، ۇلت تاريحىنا قاتىستى پاراساتتى شەشىم قابىلداۋدى سۇرايمىز»، - دەدى ب. دۇيسەنبينوۆ.
اۆتور: قانات مامەتقازى ۇلى
