اتاقتى بالۋان ابىلسەيىت اعامەن بەيجىڭدەگى ەستەن كەتپەس ون كۇن
الماتىداعى تۋريستەردى وليمپيا ويىندارىنا اپارۋعا قۇقىلى جالعىز حالىقارالىق «كومپليت-سەرۆيس» كومپانياسى ارنايى كيىندىرگەن وليمپيادا سيمۆوليكاسى بار جەيدەشە، قولدارىندا قازاقستاننىڭ تۋلارى بار ءبىر توپ مۇنايشىلاردى جولىقتىردىق.
ولار - ەلىمىزدىڭ باتىسىندا، قىتاي ەلىنىڭ باسقارۋىنداعى كومپانيادا جۇمىس ىستەيتىن قانداستار ەكەن. كومپانيا ەلۋگە تارتا جۇمىسشىنى تەگىن جولداما بەرىپ، وليمپيادانى تاماشالاۋعا جىبەرىپتى.
ءسىرا، قارىشتاپ دامىپ كەلە جاتقان اسپاناستى ەلىنىڭ تاڭعاجايىپ جەتىستىكتەرىن قازاقستاندىقتاردىڭ كوزبەن كورىپ، ەلگە ورالعان سوڭ اۋىزدارىنىڭ سۋى قۇرىپ جەرلەستەرىنە ايتسىن دەگەن ەسەبى بار بولسا كەرەك.
اۋەجايداعى اڭگىمە
اۋەجايدىڭ حالىقارالىق رەيستەر ۇشاتىن الاڭىنا بەيجىڭگە باراتىن تۋريستەر جينالا باستادى. ءبىر ۋاقىتتا ەكىنشى قاباتقا كوتەرىلىپ كەلە جاتقان بويى تەرەكتەي، زور دەنەلى، قاسىندا جۇبايى كاماش اپاي بار، اڭىز اعا ابىلسەيىت ايحانوۆتى كوردىك. جانىندا بالالارى مەن نەمەرەلەرى بار.
قاجىمۇقاننان كەيىنگى ەلىمىزدىڭ باس بالۋانى ابەكەڭ سول جىلى 70 جاسقا تولىپ، الماتى وبلىسىنىڭ اكىمى سەرىك ۇمبەتوۆ وعان قۇرمەت كورسەتىپ، مەرەيتويىن ەل ەسىندە قالاتىنداي اتاپ ءوتىپ، وبلىستىڭ قۇرمەتتى ازاماتى اتاعىن بەرگەن بولاتىن. ءبىزدىڭ قۇتتىقتاۋىمىزدى جىلى قابىلداعان اعامىز ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى.
- بۇل اعالارىڭنىڭ تۇڭعىش وليمپياداسى. ءوزى كەشە عانا سىرقاتىنان ايىعىپ، اۋرۋحانادان شىقتى. مۇنىڭ الدىندا دا ەكى رەت ينسۋلت الىپ، ەمدەلگەنىمەن، ءبىزدىڭ ءسوزىمىزدى تىڭداماي اسپاناستى ەلىنە اتتانىپ بارادى. اعالارىڭا كوز قىرلارىڭدى سالا جۇرىڭدەر، - دەپ كاماش اپاي ابەكەڭە ۇرلانا كوز سالدى.
- اپايلارىڭ ايتا بەرەدى. كەزىندە 11 دۇركىن قازاقستان چەمپيونى اتانىپ، وداق بىرىنشىلىگى مەن ك س ر و حالىقتارى سپارتاكياداسىندا، ءىرى حالىقارالىق تۋرنيرلەردە بىرنەشە رەت توپ جارىپ، وليمپيادا ويىندارىنىڭ ءۇش دۇركىن چەمپيونى ا. مەدۆەد، ا. يۆانيتسكي، وليمپيادانىڭ كۇمىس جۇلدەگەرلەرى كۋبات پەن كمەنتتى، تۇرىك يلمازدى، ۇندىلىك بين سينگح، جاپون ساساكي مەن كاۆانيو، ۆەنگر رەزياكتىڭ جاۋىرىنىن جەرگە تيگىزسەم دە باعىم جانبادى.
ءوزىمنىڭ دە قىرسىق مىنەزىم بار، مويىندايمىن، ءبىراق ۇلتىم باسقا بولعان سوڭ جول مەنىكى بولسا دا سان رەت الەم چەمپيوناتتارى مەن وليمپيادا ويىندارىنا جىبەرمەدى. وعان مويىمادىم، مونعوليادا، اۋعانستاندا، قىتايدا بىرنەشە جىل سول ەلدەردىڭ بالۋاندارىن باپتادىم.
بىرنەشە جىل ەركىن كۇرەستەن قازاقستان قۇراما كومانداسىنىڭ باس جاتتىقتىرۋشىسى قىزمەتىن اتقارعان كەزدە ەلدىڭ داڭقىن شىعارعان ا. بۇعىبايەۆ، م. نادىربەكوۆ، ر. نۇرمانوۆ، ا. مۇسابەكوۆ، باسقا دا ساڭلاقتاردى باپتادىم، قانات قاقتىردىم. بەيجىڭ وليمپياداسىنىڭ الماتىدان باستاۋ الۋى، ەلباسى ن. نازاربايەۆتىڭ ءوزى باس بولىپ تۇڭعىش الاۋدى الىپ جۇگىرگەنىندە، بىلە بەرسەڭىز، ساياسي ءمان-ماعىنا جاتىر. ۇلى قىتاي حالقىنىڭ نۇرەكەڭە وسىنشاما قۇرمەت كورسەتۋى ءبىز ءۇشىن باقىت، - دەپ اعىنان جارىلدى.
- اسپاناستى ەلىنە ءسىزدى كىمدەر جىبەردى؟ - دەگەن ساۋالىمىزدى اساۋ مىنەزى بار اعامىز ۇناتپاي قالسا كەرەك، جاقتىرماعانداي كوزىن الارتىپ، داۋىسىن كوتەرىپ الدى دا:
- بۇرىنعى سپورت باسشىلارىنىڭ الدىنا بارىپ، مەنى وليمپيادا ويىندارىنا جىبەرىڭىزدەرشى دەپ وتىنگەن ەمەسپىن.
ول ماعان جات قىلىق، وزدەرى سىيلاپ جىبەرىپ جاتسا، قارسى بولماس ەدىم. وسى جولى سپورت ءمينيسترى تەمىرحان دوسمۇحانبەتوۆتىڭ ءوزى تەلەفون شالىپ، اعا بەيجىڭگە بارىپ، قازاق ەلى ساڭلاقتارىنىڭ ونەرىن تاماشالاپ قايتىڭىز دەگەندە، تولقىدىم، ءبىزدى دە ەسكە الاتىن ازاماتتار بار ەكەن دەپ ريزا بولدىم.
تەمىرحان وليمپيادا ويىندارىنىڭ چەمپيوندارى جاقسىلىق ۇشكەمپىروۆ، اناتولي حراپاتىي، ولگا شيشيگينا، ەرماحان ىبىرايىموۆتى دا ءوز قارجىسىنا جىبەرىپتى. ازامات دەگەن وسى ەمەس پە، - دەي بەرگەندە، قاسىمىزعا جاقسىلىق پەن كەزىندە ەركىن كۇرەستەن وداقتا توپ جارعان بالۋان اسقاربەك يمانقۇلوۆ كەلىپ، قاۋقىلداسىپ قالدىق. ءسويتىپ، الماتى اۋەجايىن قازاقستاندىق تۋريستەر كوڭىلدى ءازىل-قالجىڭعا تولتىرىپ تاستادىق. الىپ ۇشاقتا دزيۋدوشى اسحات جىتكەيەۆتى جولىقتىردىق.
اسپاندا بەرىلگەن باتا
بەلگىلەنگەن ۋاقىتتا «ا-320» اۋە لاينەرى ىڭىرانىپ كوككە كوتەرىلدى دە، كۇنشىعىستى بەتكە الدى. بەيجىڭگە دەيىن اۋە كەمەسى بەس جارىم ساعات ۇشپاق. الاتاۋدىڭ جازدىڭ اپتابىندا دا ەرىمەيتىن، توبەسىن ماڭگى قار مەن مۇز باسىپ جاتقان كورىنىسى عاجاپ، كوركى كوز تارتادى. سالدەن كەيىن ۇشاق سالونىندا مامىراجاي تىنىشتىق ورنادى.
ابىلسەيىت اعامەن ورنىمىز قاتار ەكەن. تاۋداي بولىپ وتىرعان بالۋان ەكەۋمىزگە كرەسلو تارلىق ەتەتىندەي. ءوزىم دە ەتجەڭدى ەدىم، ونىڭ ۇستىنە قاسىمدا سالماعى 147 كيلو، بويى 197 سانتيمەتر (ۇشاققا وتىرعاندا سۇراپ العانمىن) ءباھادۇر وتىرعان سوڭ ءوزىمدى قولايسىز سەزىنىپ، تىپىرشي باستادىم. ابەكەڭ كوزىن الارتىپ ءبىر قاراعاندا تىنشي قالامىن دا، ارتىنشا ءارلى-بەرلى قوزعالا باستايمىن. اقىرى شىدامى تاۋسىلسا كەرەك، جۋان داۋسىمەن گۇر ەتە قالعاندا، سەلك ەتە ءتۇستىم.
- ءوزىڭ ءتىپتى مازاسىز جان ەكەنسىڭ، قوزعالا بەرمەي، تىنىش وتىرساڭشى.
ۇندەمەي قالاتىن مەن بە.
- دۇنيەنىڭ كەڭدىگىن قايتەيىن، ءتىپتى ماعان ورىن قالدىرمادىڭىز عوي، - دەپ اقتالدىم.
ابەكەڭ ساعان داۋا جوق ەكەن دەگەندەي، جاقتىرماعانىن بىلدىرسە دە، ۇندەمەدى.
اقىرى تۇيىقتان شىعاراتىن وي كەلە قالدى. ەكىنشى قاتاردا دزيۋدوشى اسحات جىتكەيەۆ وتىرعان. سىمباتتى، ۇزىن بويلى اسحاتىمىز كوڭىلسىز. ەشكىممەن تىلدەسپەيدى. اسحاتپەن بۇرىننان تانىسپىز. ايشىلىق الىستاعى اۆستراليانىڭ سيدنەي قالاسىندا جانە افينادا وتكەن وليمپيادادا بىرگە بولعانبىز.
دزيۋدوشىنىڭ قوس وليمپيادادا جولى بولمادى. التىنشى قۇرلىقتا ءدۇبىرلى دودانىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا ەلىمىز قۇراماسىنىڭ كوك بايراعىن ۇستاپ شىققانىمەن، سەنىم بيىگىنەن كورىنە المادى. افينىداعى ساتسىزدىكتەن كەيىن تاتاميگە ەندى شىقپايمىن دەپ ءسوز بەرگەن. الايدا، باپكەرلەرى مەن دوستارى اسحاتتى «ەر كەزەگى ۇشكە دەيىن، باعىڭدى تاعى ءبىر رەت سىناپ كور» دەپ ۇگىتتەگەن ەكەن. ءۇمىت الداماپتى.
- قازاق ەلىنىڭ جانكۇيەرلەرى ءۇشىنشى وليمپيادا دا اسحات وسى جولى ءبىر مەدالدى قايتسە دە تاقىمعا باسار، دەپ ۇكىلى ءۇمىت كۇتۋلى. نامىستى جانىپ، بەيجىڭدە بۋىنىڭدى بەكىتىپ، جاسىنداي جارقىلدايتىن كەز كەلدى. تاتاميدە دزيۋدوشىلار جارىسى باستالىپ كەتتى ەمەس پە، نەگە كەش بارا جاتىرسىڭ؟ - دەپ اسحاتتى سوزگە تارتتىق.
- باپكەرىمىز ەكەۋمىز تاكتيكالىق قۋلىق جاسادىق. مەن تاتاميگە 14- تامىزدا شىعامىن. دەمەك، وعان ءبىر كۇن قالدى. ادەتتە، سپورتشىلاردىڭ جارىس وتەتىن جەردىڭ كليماتىنا بەيىمدەلۋىنە بەس- التى كۇن كەرەك. ال مەن بەيىمدەلۋ مەرزىمىنەن بۇرىن كۇرەسەمىن. وسى جولى بابىمدامىن. ابىلسەيىت اعا، جاقسىلىق، بارلىقتارىڭىزدى كۇتەمىن، - دەدى اسحات.
- ابىلسەيىت اعا، اسحاتتىڭ جولى بولسىن، اق باتاڭىزدى بەرىڭىز، - دەپ قولقا سالدىم.
كەسەك دەنەسىمەن اسحاتقا بۇرىلىپ، ويلانا قالعان بالۋان ولەڭ جولدارىن شۇبىرتا جونەلدى.
«بابالار ماڭگى، قورعاعان دالا،
ۇرپاققا ماڭگى قالدىرعان مۇرا.
جالعاسىن ماڭگى بابالار جولىن،
ۇل مەنەن قىزى، قازاقتىڭ عانا!» - دەگەن باتىردىڭ باتاسى ءبارىمىزدى سەرپىلتىپ تاستادى.
ارتىنان بىلدىك، ابەكەڭ ولەڭ شىعارۋدى بالا كەزىنەن سەرىك ەتىپتى. ءتىپتى، ەلباسى ن. نازاربايەۆقا ارناعان ولەڭىن كورسەتتى. بالۋان اعانىڭ تاعى ءبىر قاسيەتى، ولەڭ جازۋعا اۋەستىگىمەن بىرگە كوزبەن كورگەندەرىن كوكەيگە ءتۇيىپ، كۇندەلىك جازۋدى ەرتەدەن باستاپتى.
تۇيە بالۋانمەن سىرلاسقان ءتۇن
17 ميلليون حالىق مەكەندەيتىن قىتاي استاناسى قۇلپىرىپ كەتىپتى. ءبىز تۇنگى 24:00 دە بەيجىڭ حالىقارالىق اۋەجايىنا كەلىپ قوندىق. اۋا قاپىرىق، دەمالۋدىڭ ءوزى مۇڭ. تۇنگى استانا ءتىپتى اسەم. كوشەلەردەگى ساۋدا دۇكەندەرى مەن ساۋىقتىرۋ ورىندارىنىڭ ماڭدايشاسىنداعى جازۋلار جارق-جۇرق ەتەدى، كوشە تاپ-تازا.
ايتۋلى وقيعاعا وراي قالاداعى ءۇش ميلليوننان اساتىن كولىكتەردىڭ جارتىسى توقتاتىلىپتى. ءبىر كۇنى تاق، ەكىنشى كۇنى جۇپ ساندى كولىكتەر كوشەگە شىعاتىن كورىنەدى. ءساتتى شەشىم بەيجىڭ كوشەلەرىنىڭ تىعىنىن ازايتقانىن اڭعاردىق. ونىڭ ۇستىنە مۇندا سوڭعى ەكى-ءۇش جىلدا كوپتەگەن اينالما جولدار سالىنعان.
اۆتوبۋس بىرەر ساعاتتا جاڭادان سالىنعان 32 قاباتتى «يۋ-يانگ» قوناق ۇيىنە الىپ كەلدى. اسحاتتى اۋەجايدان وليمپيادا قالاشىعىنىڭ ارنايى بەكىتىلگەن مەنەدجەرلەرى كۇتىپ الدى. ول قوشتاسىپ جاتىپ: «اعا، سىزدەردى تاتاميگە شىعاتىن كۇنى كۇتەمىن»، دەپ بىزبەن قيماي قوشتاستى. «اسحات، كەلەمىز، وسى جولى قالايدا مەدال الاتىن بول»، دەپ ابەكەڭ بارلىعىمىز ءۇشىن اق تىلەگىن ايتتى.
ساعات ءتىلى تۇنگى بىرگە جاقىنداپ قالسا دا قوناق ءۇي حولىندا قاپتاعان قازاقستاندىق جانكۇيەرلەر. ولار تۋريستەردىڭ كەزەكتى توبى كەلەتىنىنەن حاباردار بولسا كەرەك، مارە-سارە بولىپ قالدىق. جاقسىلىق پەن اسقاربەك ءبىر بولمەگە، ابىلسەيىت اعانىڭ شاكىرتى، كەزىندە ەركىن كۇرەس ۇيىرمەسىنە ءوزى الىپ كەلگەن، سوڭىنان ك س ر و- نىڭ ەكى دۇركىن، قازاقستاننىڭ 10 دۇركىن چەمپيونى اتانعان اتاقتى بالۋان امانجول بۇعىبايەۆ كورشى بولمەگە، ال ايحانوۆ ەكەۋمىز 10- قاباتتاعى 1009- بولمەگە ورنالاستىق.
شارشاعاندىقتان با، جوق الدە قاتتى اسەرلەنىپ، تولقىعاندىقتان با، جۋىق ارادا كىرپىك ىلىنسەيشى. ءبىر بۇرىشتا توسەككە ارەڭ سىيىپ، ونىسى سىقىرلاپ، جايسىز جاتقان اعا اڭگىمەگە شاقىردى.
- «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنىڭ شىعىستاعى ءتىلشىسى ەكەنىڭدى بىلدىك. جالپى، جۋرناليستەر مەن تۋرالى كوپ جازدى. بەلگىلى جازۋشى قالداربەك نايمانبايەۆتىڭ مەنىڭ ءومىر جولىمدى ارقاۋ ەتىپ جازعان «داڭق تۇعىرىندا» دەگەن دەرەكتى حيكاياتى بالالار مەن سپورتتى سەرىك ەتكەن جاسوسپىرىمدەردىڭ سۇيىكتى شىعارماسى ەكەنى جاسىرىن ەمەس. جەرلەس جازۋشى شاكەن كۇمىسبايەۆقا ريزامىن، ارالاس-قۇرالاس بولدىق، ءبىر اۋىلدا كورشى تۇردىق. گازەتتەرىڭىزدىڭ باس رەداكتورى جانبولات اۋپبايەۆتىڭ 1994-جىلى جازعان «تۇيە بالۋان» ماقالاسى، بەلگىلى سپورت جۋرناليسى نەسىپ جۇنىسبايەۆتىڭ، باسقا دا قالامگەرلەردىڭ ەركىن كۇرەسكە قالاي كەلگەنىمدى، وداق كەزىندە كۇرەس باسشىلارىنىڭ مەنى، باسقا دا تالانتتى بالۋانداردى شەتقاقپاي قىلىپ، الەم چەمپيوناتتارى مەن وليمپياداعا اپارۋدان ات-توندارىن الا قاشقانى جايلى ماتەريالدارى كوپشىلىكتىڭ ىزدەپ ءجۇرىپ وقيتىن دۇنيەسىنە اينالدى.
وتكەنگە وكىنۋدىڭ قاجەتى شامالى، ءبىز جەتپەگەن بيىكتەردى كەيىنگى تولقىن جاستاردىڭ باعىندىرۋىن ارماندايمىز. ەڭ باستىسى، بابالارىمىز ارمانداعان تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزدىك. ەندى تالانتتاردى ءوزىمىز تاڭداي الامىز، باقتارىن اشۋعا مۇمكىندىك تۋدى. الايدا، كۇرەستىڭ ەكى تۇرىندە دە كىلەمدە بەلدەسىپ جۇرگەن جىگىتتەردىڭ جاساعان ادىستەرىنە ءىشىم پىسادى.
ماسەلەن، كەزىندە فرانسۋز، كەيىن كلاسسيكالىق كۇرەس اتانىپ كەتكەن گرەك-ريم كۇرەسىن الايىق. پاريجدەگى الەم چەمپيوناتىندا بابامىز قاجىمۇقاننىڭ توپ جارعانىن بىلەمىز. الايدا، كۇرەستىڭ ءادىس-تاسىلدەرى ءجيى وزگەرەدى. قازىرگى كۇرەستەگى ءادىس جانكۇيەردى جالىقتىرىپ جىبەرەدى. ءبىرىن-ءبىرى يتەرىپ، جامباسقا سالۋ، باسقا دا تاسىلدەردى سيرەك كورەسىز.
ءوزىم تىك تۇرىپ كۇرەسۋدى ۇناتاتىنمىن. ال قارسىلاستارىم ەڭكەيىپ، تابانىن جەرگە تىرەپ تۇرىپ الادى. كوز ىلەسپەيتىن جىلدامدىقپەن ىشكە ءوتىپ كەتەم دە، الىپ ۇرامىن. كەزىندە جەڭىل اتلەتيكامەن شۇعىلدانعانىمنىڭ پايداسىن كۇرەسكەن كەزدە كوپ كوردىم. قازاق جاستارى اراسىنان جاقسىلىق پەن ءشامىلدىڭ ماسكەۋ وليمپياداسىنان التىن القا العانىنا 28 -جىل ءوتىپتى. التىن قۇرساقتى انالارىمىز ءالى تالاي چەمپيونداردى دۇنيەگە اكەلەر. الايدا، ول ءۇشىن كوپ ۋاقىت كەرەك، - دەگەن بالۋاننىڭ ءسوزى قۇلاعىمدا قالىپ قويىپتى.
ءتۇننىڭ ءبىر ۋاعىنا دەيىن اڭگىمە تيەگىن اعىتتىق.
- قىتايلار شاپ-شاعىن سۇيكىمدى پاندا دەسە ەستەرى كەتىپ، اكەلەرىنىڭ اتىن ۇمىتادى دەپ جاتادى. سول ايۋدى بەيجىڭدەگى ۇلتتىق زووباقتان كورۋگە بولادى دەگەندى ايتتى كەشە بىرگە ۇشىپ كەلگەن جىگىتتەر. ۋاقىت بولسا، سونى كورىپ قايتايىقشى، - دەدى بالۋان اعا.
مەن ءۇنسىز كەلىستىم. الايدا، ەكى كۇننەن كەيىن توڭازىتقىشتاعى مۇزداي سۋىق سۋدى سىمىرگەن ابەكەڭ قاتتى سىرقاتتانىپ قالدى. جانىمىز قالماي كۇتتىك. تىنىش وتىراتىن مەن بە، ونىڭ ۇستىنە گازەتكە جەدەل حابارلار جىبەرۋ كەرەك، ارلى-بەرلى شاۋىپ كەتكەنىمدى ۇناتپاي قالعان بالۋان ءبىر كەزدە قاتتى ۇرىستى.
- اعاڭنىڭ سىرقاتتانىپ قالعانى مىناۋ. ماعان ءدارى-دارمەك تاۋىپ بەرسەڭ نەڭ كەتەدى. وسىندا جاقىن دوسىمنىڭ ەلشىلىكتە جاۋاپتى قىزمەت اتقاراتىن اسقار سەيدۋاليەۆ دەگەن كۇيەۋ بالاسى بار. ونىڭ جۇبايى گاۋھار ابىشيەۆا اعالارىن قۇرمەتتەيتىن اياۋلى بالا، ەكەۋىنە سوقپاي كەتسەم رەنجيتىنى ءسوزسىز. كوپ ءسوزدى قويىپ ەرتەڭ مەنى سولارعا اپاراتىن بول، - دەپ نىعىزداي سويلەدى. ەرىكسىز كەلىستىم.
وزەكتى ورتەگەن وكىنىش
بەيجىڭگە كەلگەن كۇننىڭ ەرتەڭىندە گرەك-ريم كۇرەسى ءوتىپ جاتقان اتشاپتىرىم، ەڭسەلى دە جارىق سپورت كەشەنىنە كەلدىك. ابەكەڭ، جاقسىلىق، اسقاربەك، نەسىپ تورتەۋمىز قاتار جايعاستىق.
- بۇگىن 60 كيلو سالماقتا دارحان مەن رومان بەلدەسۋگە شىقپاق. سوڭعى كەزدەرى بالۋاندارىمىز الا-قۇلا ونەر كورسەتۋدە. وداق كەزىندە قازاقستاننىڭ گرەك-ريم كۇرەسى شەبەرلەرى العا تەك رەسەيلىكتەردى جىبەرىپ، ەكىنشى ورىندى ەشكىمگە بەرمەيتىن. سوناۋ جەتپىسىنشى جىلداردىڭ ورتاسىندا الماتىدا وتكەن ك س ر و حالىقتارى سپارتاكياداسىندا كوماندالىق ەسەپتە ءبىرىنشى ورىنعا شىققانبىز. وليمپيادا ويىندارىنىڭ قوس دۇركىن چەمپيونى ۆ. رەزانتسيەۆ، جامپوزدار ا. نازارەنكو، ۆ. باكۋليننىڭ اتاق-داڭقى جەر جاراتىن. ءبىر داۋلەتتىڭ ءوزى جارتى كوماندا ىسپەتتەس بولاتىن. وليمپيادا ويىندارى مەن الەم چەمپيوناتتارىنداعى تابىستارىن بىلاي قويعاندا ك س ر و- نىڭ جەتى دۇركىن جەڭىمپازى دەگەن اتاق تەك داۋلەت بولات ۇلىنىڭ ماڭدايىنا جازىلدى. كەزىندە قىرعىزستاننان اتتاي قالاپ الىپ كەلگەن يۋ. مەلنيچەنكونىڭ 1996-جىلعى اتلانتاداعى التىنىنان بەرى دە ءبىرشاما ۋاقىت ءوتىپتى. بەيجىڭدە التىنعا قول جەتكىزە الساق اسىعىمىز الشىسىنان تۇسەر ەدى، - دەپ جاقسىلىق ويىن ءتۇيدى.
- ءوز باسىم گرەك-ريم كۇرەسىن ۇناتپايمىن. ەركىن كۇرەستەگىدەي ءادىس-ءتاسىلدى وڭدى-سولدى قولدانۋعا مۇمكىندىك شامالى. ال وسى جولى ەركىن كۇرەس شەبەرلەرى بەيجىڭدە ءتورت بىردەي التىن القا الادى، دەپ بالۋان اعامىز ىرجيىپ كۇلدى. بارلىعىمىز اڭ-تاڭبىز، قالجىڭى ما، جوق، شىن ايتىپ تۇر ما دەپ اڭتارىلىپ قالدىق. جوق، شىنى ەكەن، ءجۇزى قاتۋلانا قالىپتى.
بوز كىلەمگە دارحان شاقىرىلدى. ونىڭ قارسىلاسى - نەمىس تاپەر ماركۋس. «ءيا، ارۋاق!» دەپ ابىلسەيىت اعا ايقاي سالعاندا قاتتى دا، قاھارلى داۋىستان سەلك ەتە قالعان جانكۇيەرلەر ءبىز جاققا ەلەڭ ەتىپ قاراي قالدى.
بالۋان اعانىڭ ەكى كوزى كىلەمدە. ءارلى-بەرلى قوزعالعان كەزدە وتىرعان ورىندىعى سىقىرلاپ، سىنىپ كەتەتىندەي. گرەك-ريم كۇرەسىنىڭ ەرەجەسى قىزىق، العاشقى ءبىر مينوتتە بالۋاندار ءبىر-بىرىنە ءتاسىل قولدانا الماسا تورەشى شار سۋىرادى. دارحانعا كوك شار شىقتى. امال بار ما، جەرلەسىمىز پارتەرگە تۇردى.
ەگەر نەمىس دارحاندى اۋدارىپ تاستاسا وعان ءبىر ۇپاي جازىلادى. كەيدە سول ءبىر ۇپاي جەڭىسكە جەتكىزەدى. بايقايمىن، قاسىمدا وتىرعان ابەكەڭ قوبالجۋلى. اقىرى كىلەمگە جەلىمدەلىپ قالعان دارحاندى قارسىلاسى اۋدارا الماي، ءبىزدىڭ جەرلەسكە ءبىر ۇپاي جازىلدى.
ءبىرىنشى كەزەڭ 2:1 ەسەبىمەن دارحاننىڭ پايداسىنا شەشىلدى. ەكىنشى كەزەڭدە دە دارحان شابۋىلعا ءجيى شىعىپ، اقىرى جەڭىستى جۇلىپ الدى. قۋانىشتا شەك جوق، قيقۋعا باسىپ جاتىرمىز. دارحان ءبىز وتىرعان جاققا جىميىپ قارادى، بالۋان اعاعا ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ باسىن ءيدى.
رومان مەلەشين دە قارسىلاسى اراب جىگىتى، اۆستريانىڭ نامىسىن جىرتۋعا كەلگەن حاسان شاحساۆاننان باسىم تۇسكەن كەزدە ايحانوۆ ايقايلاپ ورنىنان ۇشىپ تۇردى. دارحان ەكىنشى بەلدەسۋىندە دە قىتاي بالۋانى لي يۋاننان باسىم تۇسكەنىمەن، فرانسۋز گەناتتان ۇتىلىپ قالدى. امال بار ما، ەگەر ونى ۇتقاندا فينالعا شىعار ەدى. قولا مەدال ءۇشىن ايقاستا بەلارۋس بالۋانى م. سيمونوۆقا ەسە جىبەرىپ الدى.
ابەكەڭنىڭ ءتۇرى بۇزىلىپ كەتكەن. جاقسىلىق تا قاتتى وكىندى. قولعا ءتۇسىپ تۇرعان مەدال ۋىستان شىعىپ كەتكەنى قالاي دەگەندەي بىزگە تۇنجىراي قارادى. بۇل كۇنى رومان مەلەشين دە ۇتىلدى. سول كۇن بىزدەر ءۇشىن ءساتسىز اياقتالدى.
اسحات ءۇمىتتى اقتادى
اسحات جىتكەيەۆ تاتاميعا شىعاتىن 14- تامىزدا قازاقستاننان كەلگەن ءبىر توپ جانكۇيەر ەرتە تۇرىپ اۋقاتتانىپ الدىق تا جابىق ستاديونعا كەلدىك. سىرقاتى سىر بەرە باستاعان ابەكەڭدى ەرتىپ الدىق. «ۋادە قۇداي ءسوزى، باتامدى بەردىم، اسحات بۇگىن قايتسە دە ءبىر مەدال الادى» دەگەن بالۋاننىڭ ءسوزى مايداي جاعىپ بارادى. 100 كەلى سالماقتاعى دزيۋدوشىلار قوس كىلەمدە كۇرەسە باستادى.
اسحاتتىڭ قارسىلاسى - كۋۆەيت بالۋانى تالال الەنازي. اسحات جارىس باستالار الدىندا ءبىزدى الىستان كورىپ قالدى دا، جىميىپ قولىن بۇلعادى. ونىڭ ۇستىنە ابىلسەيىت اعانىڭ «اسحات، ساعان سەنەمىز» دەگەن داۋىسىن ەستىگەن. تالالدى دا، كەلەسى اينالىمدا بوسنيادان كەلگەن امەل مەكيچتى دە اسحات تازا جەڭدى.
شيرەك فينالدا، جارتىلاي فينالدا دا اسحات شەبەرلىگىن كورسەتىپ، قارسىلاستارىن ەركىن ەڭسەردى. وكىنىشكە قاراي، فينالدا مونعول دزيۋدوشىسى نايدان تۋۆشينبايارعا جول بەرىپ قويدى. اسحاتتىڭ كۇمىس القاسىنا قۋاندىق.
بەيجىڭدەگى 12 كۇن زۋ ەتىپ وتە شىقتى. قازاقستاندىقتار بەيجىڭدە 2 التىن، 4 كۇمىس، 7 قولا مەدالمەن كوماندالىق ەسەپتە 29- ورىنعا تابان تىرەدى. قازاقستاننىڭ باس بالۋانىمەن بىرگە تايمۋراز تيگيەۆ، ماريد مۋتاليموۆ، اسەت مامبەتوۆتىڭ كۇرەسىن تاماشالاپ، ولاردىڭ كۇمىس پەن قولانى العان كەزدەگى قۋانىشىن بولىستىك.
ال، يليا يليننىڭ ايدى اسپانعا شىعارىپ، التىننان القا تاعىنعان كەزدەگى اتاقتى بالۋاننىڭ بالاشا قۋانىپ، جىلاپ جىبەرگەنى بارلىعىمىزدىڭ كوڭىلىمىزدى بوساتتى. قازاق ەلىنىڭ نامىسىن جىرتىپ، ەل داڭقىن ارتتىرعان ساڭلاقتارعا بالۋان اعامىز باتاسىن بەردى.
ەستەن كەتپەس 12 كۇن
«كومپليت-سەرۆيس» حالىقارالىق تۋريستىك كومپانياسى ءبىزدى قىتاي قورعانىنا، باسقا دا تاريحي ورىندارعا الىپ باردى. مىڭ جىلدىق تاريحى بار قىتاي شايىن ءىشىپ كوردىك. زووباققا بارعان كەزدە پاندانى، قۇرىپ بارا جاتقان قۇستاردى تاماشالادىق. زووباقتا اڭنىڭ 570 ءتۇرى، بەس مىڭنان استام قۇستار مەن جانۋارلار بار ەكەن.
الەمدە تەك قىتايدا بار، سانى كۇرت ازايعان پاندانىڭ جانىندا بالۋان اعا ەكەۋمىز ۇزاق تۇرىپ، تەسىلە قارادىق. و، عاجاپ، قۋىرشاقتاي پاندانىڭ كوزىندە جاس تۇر. جۇرەگىم ءدىر ەتە قالدى. ابەكەڭ دە تولقىعان سىڭايلى. زووباقتان شىققاننان سوڭ ۇزاق ۋاقىت ءۇنسىز قالدى.
...قايتاردا دا ۇشاقتا قاتار وتىردىق. بالۋان ءوزىنىڭ جانكۇيەر رەتىندە قاتىسقان العاشقى وليمپياداسىنان قاتتى اسەرلەنگەن سياقتى. الايدا، قورجىنداعى قوس التىنعا كوڭىلى تولمايتىنىن اشىق ءبىلدىردى. اسىرەسە، كۇرەستەن كوڭىلى قالىپتى. «قازاقتىڭ قارا دومالاقتارى كۇرەستەن جيرەنە باستاعان با؟ ءوزىڭ ويلاشى، وسى جولى ءبىر كۇمىس پەن ءبىر قولانى لەگيونەرلەر الىپ بەردى. جاقسىلىقتىڭ التىنىنان كەيىن قانشا ۋاقىت ءوتتى. شىركىن، قازاعىمىز التىننان القا تاعىنىپ، بەيجىڭ تورىندە ءانۇرانىمىز شىرقالعانىن ەستىسەم دەپ كەلىپ ەدىم، ول ارمانىم ورىندالمادى.
كۇرەس - قازاقتىڭ نامىسى، ار-ابىرويى. بارلىعىمىز كۇرەستى اۋىلدا جۇرگەندە باستادىق. دەمەك، اۋىل سپورتىن جانداندىرۋ قاجەت. ءبىر كەزدەرى كەز كەلگەن اۋىلدا سپورت نۇسقاۋشىسى دەگەن شتات بولعان. قازىر ول جوق. تالانتتى بالالارعا كوڭىل ءبولىپ، ولارعا تاجىريبەلى باپكەرلەر ءتالىم-تاربيە بەرسە، اسىعىمىز الشىسىنان تۇسەرى ءسوزسىز. قازاق ەلىنىڭ ءوسىپ-وركەندەيتىنىنە، سپورتتىڭ العا باساتىنىنا ءوز باسىم سەنەمىن»، دەپ ابىلسەيىت اعا اعىنان جارىلدى.
...سودان بەرى 8 جىل ءوتىپتى. وكىنىشكە قاراي، كۇرەستىڭ ءۇش تۇرىنەن ۇل-قىزدارىمىز ازىرشە قازاقتىڭ باس بالۋانى ابىلسەيىت ايحانوۆ ارمانداعان التىن القاعا قول جەتكىزە الماي كەلەدى. الدا -ريو-دە-جانەيرو وليمپياداسى. مۇمكىن ءتورت ايدان كەيىن سول ارمان ورىندالاتىن شىعار. ريو تورىندە قازاق بالۋاندارى وليمپ شىڭىنا كوتەرىلىپ جاتسا، باس بالۋاننىڭ رۋحى ريزا بولار. نامىستى جانىڭدار، ابىلسەيىت اعانىڭ ءىزىن باسقان سايىپقىراندار.
وڭداسىن ەلۋباي،
«ەگەمەن قازاقستان»
