ءحانبيبى ەسەنقارا قىزى استانالىق وقىرماندارمەن جۇزدەستى - فوتو

استانا. قازاقپارات - قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحاناسىندا حالىقارالىق «الاش» سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، «پاراسات» وردەنىنىڭ يەگەرى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قىزمەتكەرى، اقىن ءحانبيبى ەسەنقارا قىزىمەن كەزدەسۋ بولىپ ءوتتى.

«وزەگى تولى ءورت ولەڭ» اتتى شىعارماشىلىق كەشىندە اقىن سوڭعى جىلدارى شىعارعان قوعام، زامان تۋرالى ولەڭدەرىن وقىپ بەردى.

اقىن قازىرگى نارىقتىڭ حالىققا سالعان سالماعىن، كەڭەس كەزەڭىندە اقشا قۇنسىزدانعانمەن، ادامعا قۇنىڭ جوق دەپ ايتۋعا بولمايتىنىن، بۇل ومىردە الاقان جايعاندار بار ەكەنىن ايتا كەلىپ:

«بۇگىنگى ءومىر اتپاي، اسپاي ءولۋ دە،

بۇگىنگى ءومىر مىلتىعى جوق مايداندار!» - دەپ عاسىر مىنبەرىنەن ءتىل قاتادى.

 ءحانبيبى ەسەنقارا قىزى ولەڭ ولكەسىندە وزىندىك ورنى بار اقىن. قازىر ءوزى تۋىپ- وسكەن شىمكەنت قالاسىندا تۇرادى. كەزىندە حالىق قاھارمانى باۋىرجان مومىش ۇلى، قاسىم قايسەنوۆ، ءازىلحان نۇرشايىقوۆ سياقتى قازاق حالقىنىڭ ارداقتى قالامگەرلەرىنەن باتا العان. «قازاق جىرى كىرىسپەسى بۇقار جىراۋدان باستالاتىن ۇلكەن ءبىر توپ بولسا، ءحانبيبىنىڭ اقىندىق تۆورچەستۆوسى سول التىن ءارىپتى تومنىڭ ايشىقتى ءبىر بەتى دەۋگە ابدەن بولادى»، - دەپ پوەزيا پاديشاسى فاريزا وڭعارسىنوۆا ايتقانى بەلگىلى.

 ەندى مىنە، استانادا وتكەن جىر كەشىندە اقىن، حالىقارالىق «الاش» سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى سەرىك تۇرعىنبەك ۇلى ءحانبيبى اقىندى 1972 -جىلدان بەرى بىلەتىنىن ايتا كەلىپ، ونىڭ اقىندىق، قايراتكەرلىك قاسيەتتەرىنە توقتالدى. ء«حانبيبىنى وقىرماندار، ونەر مەن ادەبيەت سۇيەر قاۋىم جاقسى كورەدى. قازاق اقىندارىنىڭ ىشىندە ءحانبيبىنىڭ ورنى بولەك. ول قازاقتىڭ قايراتكەر قىزى، زامانداسىمىز بولعاندىقتان، ءبىز ونىڭ ىسكەرلىگىن دە، تۋرالىعىن دا جوعارى باعالايمىز. قايراتكەرلىك مىنەز تانىتۋ كەز كەلگەن اقىن قىزدىڭ قولىنان كەلە بەرمەيدى» ، - دەدى سەرىك تۇرعىنبەك ۇلى. ءسوزىنىڭ سوڭىندا اقىن «حان قىزىنداي ءحانبيبى» ولەڭىن وقىپ بەردى.

 تانىمال ءانشى كەنجەعالي مىرجىقباي «نۇريكامال» ءانىنىڭ العاش ورىندالۋى تۋرالى ايتا كەلىپ، كەڭ دياپوزوندى داۋىسىمەن ايگىلى تۋىندىنى تامىلجىتا شىرقاپ، كورەرمەندەردىڭ قوشەمەتىنە بولەندى.

ەلوردا وقىرماندارى الدىندا ولەڭ وقىعان اقىن:

«پەرىشتە ەمەس، پەندەمىن،

ماڭگى ەمەسپىن - دەمدەمىن!

 كوردىم تالاي مىقتىنىڭ

مىقىنى كوكتەن كەلگەنىن!» - دەپ تەبىرەندى.

اقتوبەدەن ارنايى كەلگەن قوعام قايراتكەرى، فيلوسوفيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى امانگەلدى ايتالى: «ءحانبيبىنىڭ پوەزياسى بولەك دۇنيە. ولەڭدەرىن قىزىعىپ وقيمىز. ءحانبيبىنىڭ تاعى ءبىر ۇلكەن ەڭبەگى - «اق جول» گازەتىن قازاق حالقىنا تانىستىرعانى. «اق جول» 1920-26 -جىلدار ارالىعىندا شىققان عوي. گازەت بەتىندە قازاقتىڭ وتكىر ماسەلەلەرى جازىلدى. ءحانبيبى «اق جول» گازەتىنىڭ ون تومدىعىن جارىققا شىعاردى، ەندى قالعان ون تومىن جاريالاۋ ماقساتىندا ەڭبەك ەتىپ ءجۇر. بۇل - حانبيبىگە ەمەس، قازاققا كەرەك قۇندى دۇنيە. جوعارى وقۋ ورىندارى ءۇشىن دە تاپتىرمايتىن وقۋلىق بولماق. تاريحشىلار مەن جۋرناليستەرگە دە قاجەت- اق»، - دەدى.

بەلگىلى قوعام قايراتكەرى ءاليحان بايمەنوۆ، ق ر ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ مۇشەسى ءلاززات سۇلەيمەن، سونداي-اق تۇركيادان ىسساپارمەن كەلگەن تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور ءابدىۋاقاپ قارا مىرزا ءسوز سويلەپ، اقىن پوەزياسىنىڭ بيىك پاراساتى مەن ۇشقىر ويلارى جونىندە وي تولعادى.

 اقىن، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى وڭايگۇل تۇرجان ءحانبيبى ەسەنقارا قىزىمەن كەزدەسكەن ساتتەرى جونىندە ايتا كەلىپ، كەز كەلگەن اقىن جەتكىزە الماعان ويلاردى وسى اقىن اپكەسىنىڭ ايتا العاندىعىن اتاپ ءوتتى.

 ال اقىن اۋىت مۇقيبەك ءوز سوزىندە شەكارانىڭ سىرتىندا ءومىر ءسۇرىپ جاتقان باۋىرلارعا ارناپ ءحانبيبى اپايدىڭ ساعىنىشقا تولى ولەڭ جازعانىن ايتا كەلىپ: «اپا، سىزگە شەتەلدە تۇرىپ جاتقان 5 ميلليون قازاق ريزا»، - دەپ العىسىن جەتكىزدى.

 وسى جىر كەشىندە ح. ەسەنقارا قىزى جاس اقىن، ەۋرازيا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ 1- كۋرس ستۋدەنتى ءالىمجان الىشەرگە باتاسىن بەردى. وقىرمانداردىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ قايتاردى.

شىعارماشىلىق كەشتى جۇرگىزگەن اقىن مارجان ەرشۋ ءحانبيبى اپكەسىنىڭ ولەڭ ولكەسىندەگى وزىندىك ورنى، اساۋ جىرلارىنداعى ەركىندىك لەبى جايلى بايانداپ بەردى.

 ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحانانىڭ باس ديرەكتورى، پەداگوگيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى ءۇمىتحان مۇڭالبايەۆا ءحانبيبى ەسەنقارا قىزىنا شىعارماشىلىق تابىس تىلەپ، وقىرماندار اتىنان سىي- سياپات كورسەتتى.

كەش سوڭىندا ح. ەسەنقارا قىزى: «قانشا جەردەن اقىن بولساڭ دا، بىرىنشىدەن، ەڭ اۋەلى ايەلسىڭ، ەكىنشىدەن، اناسىڭ. سودان كەيىن بارىپ اقىنسىڭ. جالپى، كىتاپحانا مەن اقىننىڭ كىندىگى ءبىر دەپ ايتساق بولادى. اقىننىڭ شىعارعان «ءونىمى»، ياعني، ولەڭ كىتاپتارى ەڭ ءبىرىنشى كىتاپحاناعا جول تارتادى، سول ارقىلى وقىرمانداردىڭ قولىنا جەتەدى»، - دەي كەلىپ كىتاپحانا ۇجىمىنا ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى.

اۆتور: ايدىن بايمەن