الماتىدا جۇرتشىلىق ماقاش ءتاتىموۆتى باقيلىق ساپارعا شىعارىپ سالدى

الماتى. قازاقپارات - بۇگىن قازاقستان حالقى بەلگىلى دەموگراف- عالىم، ساياساتتانۋ عىلىمداردىڭ دوكتورى، اكادەميك ماقاش بايعالي ۇلى ءتاتىموۆتى اقتىق ساپارعا شىعارىپ سالدى.

 ورتالىق ازيا ۋنيۆەرسيتەتىندە وتكەن قارالى جيىنعا قالا اكىمى باۋىرجان بايبەك، وزگە دە قوعام جانە مەملەكەت قايراتكەرلەرى قاتىستى.

«كەشە عانا ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ماقاش اعامىزدىڭ تۋىستارىنا كوڭىل ايتۋ حاتىن جىبەرىپتى. سونى وقىپ شىعۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر. كورنەكتى عالىم، بەلگىلى پەداگوگ، قوعام قايراتكەرى ماقاش ءتاتىموۆتىڭ قايتىس بولۋىنا بايلانىستى اۋىر قايعىلارىڭىزعا ورتاقتاسىپ، كوڭىل ايتامىن. ماقاش ءتاتىموۆ ءوز زەرتتەۋلەرىمەن جۇرتشىلىققا كەڭ تانىلىپ، قازاق دەموگرافياسىنىڭ عىلىمي نەگىزىن قالادى. تاۋەلسىزدىك العان جىلداردان باستاپ قوعامدىق جاڭارۋ ۇدەرىستەرىنە بەلسەنە اتسالىستى. ەلدىك ماسەلەلەرگە ۇنەمى ءۇن قوسىپ، قازاق حالقىنىڭ كەمەل ۇلتقا اينالۋىنا ەلەۋلى ەڭبەگىن ءسىڭىردى. عالىمنىڭ ەڭبەكتەرى ءوز حالقىنىڭ تاعدىرىنا ارنالدى. ونىڭ جارقىن بەينەسى ءاردايىم جۇرەگىمىزدە ساقتالادى»، - دەدى باۋىرجان بايبەك ەلباسىنىڭ كوڭىل ايتۋ حاتىن جەتكىزە وتىرىپ.

ايتا كەتۋ كەرەك، بەلگىلى عالىم كەشە ۇزاققا سوزىلعان ناۋقاستان كەيىن 76 جاسقا قاراعان شاعىندا كوز جۇمدى.

ماقاش بايعالي ۇلى ءتاتىموۆ    1940- جىلى 30 - ساۋىردە الماتى وبلىسى تالعار قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن. قازاقستاندا دەموگرافيا ءبىلىمىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى، قوعام قايراتكەرى.

ۆ. ي. لەنين اتىنداعى ماسكەۋ پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىن (1966)، ماسكەۋ ەكونوميكالىق ستاتيستيكا ينستيتۋتىنىڭ اسپيرانتۋراسىن (1969) بىتىرگەن. 1970 - 1993 - جىلدارى قازاق ك س ر- ءى عىلىم اكادەمياسىنىڭ فيلوسوفيا جانە قۇقىق يننستيتۋتىنىڭ ۇلتارالىق قاتىناستاردى زەرتتەۋ ورتالىعىندا كىشى، اعا جانە جەتەكشى عىلىمي قىزمەتكەر بولىپ ىستەدى. ول 1931-1933 - جىلدارى «گولوشەكيندىك گەنوتسيدتىڭ»، 1937-1938 - جىلدارى ستاليندىك قۋعىن- سۇرگىننىڭ، Ⅱدۇنيەجۇزىلىك سوعىس مايداندارىندا قازا تاپقان قازاقتار شىعىنىن، توتاليتاريزم ءۇشىن «سەنىمسىز» حالىقتاردىڭ قازاقستانعا قونىس اۋدارىلۋىنىڭ ساياسي سەبەپتەرىن اشىپ كورسەتۋ جونىندەگى ءتۇرلى كوميسسيالاردىڭ جۇمىسىنا، سونداي- اق 1986 - جىلى وقيعاعا قاتىسقان جاستاردى ساياسي- قۇقىقتىق اقتاۋ ۇدەرىسىنە قاتىستى. حالىقارالىق ستاتيستيكا دەرەكتەرىنە سۇيەنە وتىرىپ، تۇڭعىش رەت دۇنيە جۇزىندەگى تۇركى تىلدەس حالىقتاردىڭ جالپى سانىن جاريالادى. 1990 -جىلى «ازات» ازاماتتىق قوزعالىسىن قۇرۋعا قاتىسىپ، ونىڭ تەڭ ءتوراعاسىنىڭ ءبىرى بولىپ سايلاندى.

1993-1996 -جىلدارى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى اپپاراتىندا اقپارات جانە تالداۋ ءبولىمىنىڭ اعا ساراپشىسى قىزمەتىن اتقاردى. ءتاتىموۆ - كوشى- قون ساياساتىن تالداپ جاساۋشىلاردىڭ، شەت جۇرتتاعى قازاقتاردىڭ ەلگە ورالۋىن العاش ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ءبىرى. 1992 -جىلدان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى جانىنداعى وتباسى، ايەلدەر جانە دەموگرافيا ساياساتى جونىندەگى كەڭەستىڭ (1992-1997)، ادام قۇقىقتارى جونىندەگى كوميسسيانىڭ (1992 -جىلدان) مۇشەسى. «قۇرمەت» وردەنىمەن، كوپتەگەن مەدالدارمەن ماراپاتتالعان.

اۆتور: گۇلميرا عوسمانالي