الەم اپتا ىشىندە: ءۇندىستانداعى وتشاشۋ ويرانى
ال بەيسەنبى كۇنى ەۋروپارلامەنت جولاۋشىلاردىڭ جازبا مالىمەتتەرىن كادەگە جاراتۋدى رەتتەيتىن ديرەكتيۆانى باسىم داۋىسپەن بەكىتكەن ەدى. ەسەپكە الۋدىڭ جاڭا جۇيەسى لاڭكەستىكپەن كۇرەستە جاردەم بەرۋى ءتيىس.
وتشاشۋداعى ويران
جەكسەنبى كۇنى ءۇندىستاننىڭ وڭتۇستىك- باتىسىنداعى كوللام قالاسىنداعى پۋتتينگال عيباداتحاناسىندا يندۋيستەردىڭ جاڭا جىل مەرەكەسىن قارسى الۋ ءۇشىن شامامەن 15 مىڭ ادام جينالعان. قالىپتاسقان داستۇرگە ساي مەرەكەنى اتاپ ءوتۋدىڭ اجىراماس بولىگى وتشاشۋ بولاتىن. سوندىقتان دا جەرگىلىكتى جاماعات تۇنگى اۋە كوگىنە سان الۋان وتشاشۋ اتۋدان باسەكە وتكىزەدى.
الايدا، وكىنىشكە وراي، شوۋ باستالعاننان كەيىن پيروتەحنيكادان ۇشقان شوق عيباداتحانانىڭ سىرتىن ارلەپ تۇرعان جاساندى گۇل تىزبەگىنە ءتيىپ، ءورت تۇتاندى. ءسال ۋاقىتتان كەيىن ءورت عيماراتتىڭ ءىشىن شارپىدى.
بۇعان قوسا، فەيەرۆەركتىڭ ءبىرى پيروتەحنيكالار تۇرعان قويمانىڭ شاتىرىنا ءتۇسىپ، احۋالدى ودان ارى ۋشىقتىرا ءتۇستى. پيروتەحنيكا جارىلىسى عيباداتحانانىڭ بەتون قۇرىلعىسىنىڭ ءبىر بولىگىن ءبۇلدىردى.
«ۇكىمەت مەرەكە ۋاقىتىندا عيباداتحاناعا تاقاۋ جەردە فەيەرۆەرك اتۋعا شەكتەۋ قويعان ەدى. الايدا، پۋتتينگالدا ول ساقتالماعان»، - دەدى شتاتتىڭ باس ءمينيسترى وۋممەن چاندي. وسى قايعىلى وقيعاعا بايلانىستى ءۇندىستاننىڭ پرەمەر- ءمينيسترى شۇعىل ارادا كەرالا شتاتىنا جەتىپ، ورتتەن زارداپ شەككەندەرمەن كەزدەستى جانە تۋىستارى قازا تاپقاندارعا كوڭىل ايتتى.
سوڭعى مالىمەتتەرگە سايكەس، پيروتەحنيكا قويماسىنداعى جارىلىس پەن عيباداتحانا كەشەنىندەگى ءورت سالدارىنان قازا تاپقانداردىڭ سانى 116 ادامعا جەتىپ وتىر. بۇعان قوسا، 380 قالا تۇرعىنى جاراقات السا، ونىڭ شامامەن 200 ى ءالى دە بولسا ءتۇرلى مەديتسينالىق مەكەمەلەردە ەم الۋدا.
قازا تاپقانداردىڭ وتباسىلارىنا شتات ۇكىمەتى تاراپىنان 200 مىڭ رۋپي (شامامەن 3 مىڭ دوللار) كولەمىندە كومەك بەرىلەدى. ال زارداپ شەككەندەر 50 مىڭ رۋپيدەن (شامامەن 750 دوللار) جاردەماقى الادى.
قايعىلى وقيعا اۋقىمىنىڭ مۇنداي كولەمدە بولۋى بۇكىل كەرالا شتاتىندا فەيەرۆەرك اتۋعا تىيىم سالۋدى تالاپ ەتۋگە تۇرتكى بولدى. ءۇندىستان مەديتسينالىق قاۋىمداستىعى جەرگىلىكتى شتابىنىڭ باسشىسى ءوڭىردىڭ جوعارى سوتىنا فەيەرۆەرك اتۋعا شەكتەۋگە قاتىستى پەتيتسيا بەرۋگە نيەتتى ەكەندىگىن مالىمدەدى.
الەم كوشباسشىلارىمەن قاتار ق ر پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ءۇندىستاننىڭ پرەمەر- ءمينيسترى نارەندرا موديگە كوڭىل ايتۋ جەدەل حاتىن جولدادى.
جەدەلحاتتا كوپتەگەن ادامنىڭ قازا بولعانى جانە زارداپ شەككەنى تۋرالى قايعىلى حاباردى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ زور كۇيزەلىسپەن قابىلداعانى ايتىلعان.
مەملەكەت باسشىسى قازا بولعانداردىڭ تۋعان- تۋىستارى مەن جاقىندارىنا جەكە ءوزىنىڭ جانە قازاقستان حالقىنىڭ اتىنان كوڭىل ايتتى.
شتات پوليتسياسى عيباداتحانا اتقارۋشى كوميتەتىنىڭ وكىلدەرى مەن فەيەرۆەرك شوۋىنا جاۋاپ بەرەتىن مەردىگەر فيرمانىڭ 7 ادامىنا قاتىستى ءىس قوزعادى. بۇعان قوسا، مەرەكەنى ۇيىمداستىرۋعا قاتىسى بار تاعى 5 ادامنىڭ قولعا تۇسكەنى بەلگىلى.
قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى عيباداتحانا كوميتەتىنىڭ 8 مۇشەسى مەن توتەنشە وقيعا ورنىنان قاشىپ كەتكەن باسقا دا ادامداردى ىزدەستىرۋ ۇستىندە.
لاڭكەستىكپەن كۇرەستە جولاۋشىلار تۋرالى مالىمەتتەر قولدانىلماق
بەيسەنبى كۇنى ستراسبۋرگتە وتكەن ەۋروپارلامەنتتىڭ جالپى وتىرىسىندا اۆياجولاۋشىلار مالىمەتتەرىن جيناۋدىڭ Passenger Name Record (PNR) جۇيەسى بويىنشا ەۋروپالىق ديرەكتيۆاعا داۋىس بەردى.
ەۋروپالىق اۆياكومپانيالار وزدەرىنىڭ جولاۋشىلارى تۋرالى مالىمەتتەردى جيناۋعا جانە ونى ءبىر- بىرىنە جىبەرۋگە مىندەتتى بولادى. ءسوز رەيستەر داتاسى، مارشرۋتتارى، بيلەتتەر تۋرالى اقپاراتتار، جولاۋشىلاردىڭ كوورديناتتارى، جۇگى تۋرالى مالىمەتتەر جانە باسقا دا اقپاراتتار جايىندا بولىپ وتىر.
بۇل ارنايى قىزمەتتەردىڭ «دايش» لاڭكەستىك توبى ساپىندا ۇرىستارعا قاتىسقاننان كەيىن ە و- عا ورالعان سودىرلاردىڭ ءجۇرىس- تۇرىسىن قاداعالاپ وتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى دەپ بولجانۋدا.
بۇل ماسەلەگە قاتىستى پىكىر سايىس تاياۋدا عانا ميگراتسيا، ىشكى ىستەر جانە ازاماتتىق ماسەلەلەر جونىندەگى ەۋروكوميسسار ديميتريسا اۆراموپۋلوستىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن ەدى.
«ەۋروپالىق PNR ەۋروپاعا كەلگەندە نەمەسە كەتكەندە ۇشاقتى پايدالاناتىن شەتەلدىك سودىر- لاڭكەستەردى، ولاردىڭ بايلانىستارىن انىقتاۋ ءۇشىن قاۋىپسىزدىك قىزمەتىنە مول مۇمكىندىك بەرەدى»، - دەپ مالىمدەدى اۆراموپۋلوس.
بۇل رەتتە ول جەكە مالىمەتتەردى قورعاۋ نەگىز قۇراۋشى بولىپ سانالاتىندىعىن باسا ايتتى. ء«بىز ادامنىڭ نەگىزگى قۇقىقتارىنا زيان تيگىزبەستەن اقپارات الماسقىمىز كەلەدى»، - دەدى ەۋروكوميسسار.
«ءبىز لاڭكەستەر مەن كونتراباندىشىلارمەن كۇرەستە جاڭا ماڭىزدى قۇرال قابىلدادىق. جولاۋشىلار مالىمەتتەرىن جيناۋ، الماسۋ جانە ساراپتاما جۇرگىزۋ ارقىلى ءبىزدىڭ ارنايى قىزمەتتەرىمىز كۇدىكتى ادامداردى انىقتاۋعا مۇمكىندىك الادى. جولاۋشىلار مالىمەتتەرىن جازۋ جۇيەسى پاناتسەيا ەمەس، ءبىراق، ونى ۇلتتىق دەڭگەيدە قولداناتىن ەلدەردە ءوز تيىمدىلىگىن كورسەتىپ وتىر»، - دەپ مالىمدەدى PNR تۋرالى ديرەكتيۆانىڭ باستاماشىسى، بريتاندىق دەپۋتات تيموتي كيركحوۋپ.
ديرەكتيۆا ءماتىنىن 461 دەپۋتات جاقتاسا، قارسىلىق تانىتقانى - 179 دەپۋتات، تاعى 9 ى قالىس قالدى. ەندىگى ۋاقىتتا زاڭناماعا سايكەسىنشە وزگەرىستەر ەنگىزۋدى مۇشە ەلدەردىڭ ۇلتتىق ۇكىمەتتەرى ماقۇلداۋى ءتيىس.
وسىدان كەيىن ە و- عا مۇشە مەملەكەتتەر جولاۋشىلار تۋرالى اقپاراتتاردى جيناۋدىڭ ءبىرىڭعاي جۇيەسىن قۇرۋعا مىندەتتى. ال بۇل مالىمەتتەر 5 جىل بويى ساقتالۋى قاجەت.
ايتا كەتەرلىگى، بىرنەشە جىل بۇرىن ەۋروپارلامەنت اۆياجولاۋشىلاردى جەكە- جەكە ەسەپكە الۋ تۋرالى زاڭنامانى قابىلداماعان ەدى. دەگەنمەن، تاياۋدا پاريج بەن بريۋسسەلدە ورىن العان لاڭكەستەردىڭ شابۋىلىنان كەيىن دەپۋتاتتار لاڭكەستىككە قارسى شارالارعا باسىم داۋىس بەردى.
اۆتور: مارلان جيەمباي
