جاس ونەرتاپقىشتار جەردى بۇرعىلاۋ كەزىندە پايدا بولاتىن ىلەسپە گازدى كادەگە جاراتپاق

استانا. قازاقپارات -  شىمكەنتتىك عالىمدار ۋران قالدىعىن وڭدەپ، ونى وندىرىستە پايدالانۋدىڭ ءتيىمدى ءتاسىلىن ويلاپ تاپتى. ءتىپتى ۋلى رەاگەنتتەردىڭ ورنىنا تۇنبا سۋدى قولدانىپ، ونىڭ كومەگىمەن قايتادان ۋران الۋعا بولاتىنىن دالەلدەدى.

 ال جاس عالىمدار بۇرعىلاۋ كەزىندە پايدا بولاتىن لەسپە گازدى كادەگە جاراتپاق. وقۋشىلار ءتۇرلى ويىنشىقتاردان كۇندەلىكتى ومىردە تۇتىناتىن زاتتار جاسايدى.

ونەرتاپقىشتاردىڭ تىڭ تۋىندىلارى «جاڭا جاھاندىق احۋالداعى قازاقستاننىڭ ءبىلىم مەن عىلىمداعى يننوۆاتسيالىق الەۋەتى» اتتى حالىقارالىق كونفەرەنسياعا قاتىسۋشىلارعا تانىستىرىلدى. شىمكەنتتىك عالىمدار الەمدە مۇنايدان كەيىنگى ەكىنشى ورىنعا شىققان ۋران ءوندىرۋدىڭ ءتيىمدى ءارى ەكولوگيالىق زالالى از ءتاسىلىن ۇسىنىپ وتىر. تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى ەسكەندىر باتكايەۆ ءوز ارىپتەستەرىمەن بىرگە ۋران قالدىعىن وڭدەۋدىڭ جاڭا ۇلگىسىن ويلاپ تاۋىپتى. ۋلى زاتتان ارنايى قوسپالاردىڭ كومەگىمەن الىنعان سۇيىقتىق ۋران ءوندىرۋ كەزىندە قولدانىلاتىن قىشقىلدى دا الماستىرا الادى ەكەن.

ەسكەندىر باتكايەۆ، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى:

 - ءبىز وتە قاراپايىم جوبانى ۇسىنىپ وتىرمىز. بۇل -  كادىمگى ءولى سۋ. قالدىقتاردى حيميالىق جولمەن تازالاۋ كەزىندە بولىنەتىن سۇيىقتىق. وسىنىڭ كومەگىمەن جىلىنا 2-4 تونناعا دەيىن ۋران وندىرۋگە بولادى. بۇنىڭ تابيعاتقا دا زيانى از.

عالىمدار قالدىقتان الىنعان سۇيىقتىقتىڭ ادام اعزاسىنا پايداسى بولماسا، زيانى جوق دەپ وتىر. ءتىپتى وزدەرى ءىشىپ تە كورسەتتى. تىڭ جوباعا وڭىردەگى ءىرى ۋران ءوندىرۋشى كاسىپورىنداردان سۇرانىس تا ءتۇسىپ جاتىر ەكەن. ويكەنى بۇگىنگى تاڭدا ۋران قالدىعىن وڭدەۋ الەمدەگى وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى بولىپ تۇر دەيدى ماماندار. سوندىقتان عالىمدار وزدەرى ويلاپ تاپقان جاڭالىقتارىنىڭ تەڭدەسى جوق ەكەنىنە سەنىمدى.

ال جاس ونەرتاپقىشتار جاساعان يننوۆاتسيالىق جوبالار دا بىرىنەن- ءبىرى اسادى. ءتىپتى ءبىرىنشىسى ەكىنشىسىن قايتالامايدى. ويى ۇشقىر، ىزدەنىمپاز جاستار جەردى بۇرعىلاۋ كەزىندە پايدا بولاتىن ىلەسپە گازدى كادەگە جاراتپاق. «وندىرىسپەن قاتار ەلدى مەكەندەردى دە كوگىلدىر وتىنمەن قامتۋعا بولادى»، - دەيدى ستۋدەنتتەر.

 باقىتجان ۋبايدان، يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالار كوللەدجىنىڭ ستۋدەنتى:

- وسى لەسپە گازداردى لاگوزاتردا وڭدەپ، ارنايى بوشكەلەردە ساقتاپ، قاجەت جاعدايدا وندىرىستەگى ەلەكتر قوزعالتقىشتارعا پايدالانۋعا بولادى نەمەسە قىس مەزگىلىندە جىلۋ ەنەرگياسى رەتىندە قولدانۋعا بولادى. بىرنەشە بوشكەدە ساقتاپ جاقىن ماڭداعى اۋىل- ايماقتاردى كوگىلدىر وتىنمەن قامتاماسىز ەتۋگە بولادى.

حالىقارالىق كونفەرەنسياعا جاس عالىمدار دا وزدەرىنىڭ ەرەكشە تۋىندىسىن الىپ كەلىپتى. ونەرگە قۇمار وقۋشىلار ءتىپتى بۇزىلعان ويىنشىقتار مەن جارامسىز بولىپ قالعان ءتۇرلى زاتتاردى كادەگە جاراتقان. مىسالى، موتورولەر كوشەنى ءوزى سىپىرىپ، شاشىلعان جاپىراقتاردى جينايدى. ال بالمۇزداق تاياقشالارىنان قۇراستىرىلعان كۆادراكوپتەر بيىكتەن باقىلايدى. تۇپتەپ كەلگەندە بارلىق جوبالار بالامالى قۋات كوزىمەن جۇمىس ىستەيدى.

 لۋان سينجۋن، قىتايدان كەلگەن عالىم:

 - مەن ءبىرازدان بەرى وڭتۇستىك قازاقستان ۋنيۆەرسيتەتىمەن تىعىز بايلانىستا جۇمىس ىستەپ كەلەمىن. بولاشاقتا گازوبلوك شىعاراتىن بىرلەسكەن كاسىپورىن اشساق دەگەن جوسپار دا بار. سول جەردە ءدال وسى جاسىل ەكونوميكا تەحنولوگياسىن قولداناتىن بولامىز.

 عالىمدار بۇدان بولەك كۇننىڭ جىلۋ ەنەرگياسىن پايدالانىپ، جۇمىس ىستەيتىن قوزعالتقىش جاساپ شىعىپتى. قوندىرعى ءتىپتى قاراپايىم تابيعي وتىنمەن دە جۇمىس ىستەي بەرەدى. باتىربەك اراپوۆ، م. اۋەزوۆ اتىنداعى و ق م ۋ پروفەسسورى:

 - بۇل كۇننىڭ كوزىمەن دە جۇمىس ىستەيدى. جىلۋمەن دە، كومىرمەن دە، اعاشپەن دە، تەزەكپەن دە جانادى. «جيگۋليگە» (ماشيناعا) قويىپ الساڭىز، اعاش تاستاپ، وتىرىپ كەتە بەرەسىز. حالىقارالىق كونفەرەنسيادا قازاقستاننىڭ ءبىلىم مەن عىلىمداعى يننوۆاتسيالىق جەتىستىگى تۋرالى كوبىرەك ايتىلدى. مەملەكەتتىك وقۋ ورنىنىڭ عالىمدارى وزدەرى اشقان بالامالى قۋات كوزىمەن جۇمىس ىستەيتىن جاڭا قوندىرعىلار بولاشاقتىڭ قۇرىلعىسى ەكەنىنە سەنىمدى.

www.24.kz