تانىمال جۋرناليست قازاق تويلارىن وتكىزۋدىڭ تىڭ ءادىسىن ۇسىندى
تانىمال جۋرناليست جۇرتتى مەزى ەتكەن قازاق تويلارىن وزگەرتۋدىڭ تىڭ ءادىسىن ۇسىندى
توقاشبايەۆ توي وتكىزۋدىڭ تىڭ فورماتىن قازاق ۇلتتىق ادەت- عۇرىپ، سالت- ءداستۇر اكادەمياسى اتىنان كوپشىلىككە جاريا ەتكەن.
وندا ول بۇل ادىسپەن توي وتسە، قىرۋار قارجى مەن ۋاقىت ۇنەمدەلەتىنىن العا تارتقان.
«قازاقتىڭ بۇگىنگى تويى جۇرتتى ابدەن مەزى ەتىپ بولدى. ول بۇدان 60, 70, ءتىپتى 100 جىل بۇرىنعى تويلاردان مۇلدە بولەكشە ءوتىپ جۇرگەنى ءمالىم. ول كەزگە قايتىپ ورالمايتىنىمىز تاعى ايقىن. قازاقتىڭ بۇگىنگى تويىندا ۋاقىت پەن تاماق - ىسىراپ، دەتسيبيلدەردىڭ جوعارىلىعىنان قوناقتاردىڭ ءوزارا اڭگىمەلەسۋىنە مۇمكىندىك - تاپشى، ۇزدىكسىز توست پەن اراق ءىشۋ - جيىركەنىشتى. وسىلاردى ازايتۋ ءۇشىن قازاق تويىنىڭ جاڭا فورماتى نازارلارىڭىزعا ۇسىنىلىپ وتىر»، - دەپ جازعان اۆتور ءوز پاراقشاسىندا.
سونىمەن جۋرناليست جاريالاعان توي وتكىزۋدىڭ جاڭا فورماتىمەن تانىس بولىڭىزدار:
1. ەڭ الدىمەن توي ۋاقىتىن قازىرگى 5-6 ساعاتتان 1,5-2 ساعاتقا قىسقارتۋ ءۇشىن تويدىڭ كرەاتيۆتى فۋرشەتتىك ءتاسىلى ۇسىنىلادى.
2. توي تۋرا شاقىرۋ بيلەتىندە كورسەتىلگەن ۋاقىتتا باستالادى. بەتاشاردىڭ قىسقارتىلعان نۇسقاسى ورىندالادى. ەڭ جاقىن 5-6 ادام عانا تانىستىرىلادى.
3. تويدا جاسى ۇلكەن كەيبىر ادامدارعا، قۇدالارعا ۇستەل قويۋعا بولادى، جالپى قوناقتار تۇرەگەپ ءجۇرىپ، ءوزى قالاعان اداممەن سۇحباتتاسادى.
4. توست بولمايدى. ونىڭ ورنىنا جاس جۇبايلار نەمەسە مەرەيتوي يەسى ساعات ءتىلى بويىنشا اينالىپ، ءار توپقا نەمەسە ءار ۇستەلگە كەلىپ ايالداپ، ءوزىنىڭ العىسىن ارنايدى. ەشكىمگە ميكروفون بەرىلمەيدى. توپتاعى قوناقتار وزدەرىنىڭ ىزگى تىلەگىن تىكەلەي ءبىلدىرىپ، سىيلىعىن ۇسىنىپ جاتادى. تىلەك- تىلدەسۋ 2-3 مينۋتتان اسپايدى.
5. اسابانىڭ قىزمەتى ەندى توست بەرۋ ورنىنا كەلگەن قوناقتاردىڭ ابىروي- اتاعىن تانىستىرۋعا، ولاردىڭ سىڭىرگەن ەڭبەگىن مالىمدەۋگە باعىتتالادى.
6. توي تاماعى حالال تۇردە فۋرشەتتىك قازانداردا جاسالادى، اركىم نە جەگىسى كەلسە، تابەتى نەگە تارتسا، سونى وزدەرى بارىپ قالاعانىن الىپ جەيدى. قۇرمەتتى قوناقتارعا ۇسىنىلاتىن جىلىكتەر الدىن الا ارالانىپ، شاعىندالىپ، ارنايى تارەلكەلەرمەن اكەلىنىپ تارتىلادى. ونى قالاسا تۇرىپ، قالاسا وتىرىپ جەۋىنە بولادى.
7. سۋسىن مەن ىشىمدىكتەردى داياشىلار وزدەرى تاراتادى.
8. تويدىڭ العاشقى بولىگىندە باقىرىپ- شاقىرعان قاتتى مۋزىكا بولمايدى، تەك جانعا جايلى جۇمساق مۋزىكالىق فون عانا بولادى (دومبىرا، قوبىز، سكريپكا)
9. تويدىڭ ەكىنشى بولىگى بيگە ارنالادى. ءانشى، جۇلدىزداردى شاقىرۋ مىندەتتى ەمەس. ءبي رەپەرتۋارى تەك قازاق ەستراداسىنان جاساقتالادى. داياشىلار سۋسىندار مەن تاعامداردى ارنايى تاباقتارمەن ءۇش رەت قانا ۇسىنادى.
10. «تويباستار» داستۇرىندە قوناقتاردىڭ ءبىرى ءان ايتادى، توي يەلەرى جاس جۇبايلاردىڭ ارنايى ەستەلىك كادەسىيلارىن ۇسىنادى.
11. توي ۇلكەن اقساقالدىڭ باتا بەرۋىمەن، توي يەلەرىنىڭ العىس ايتۋىمەن اياقتالادى. اسا سالتاناتتى ۇيىمداستىرىلعان توي 120 مينۋتتا، ءارى كەتسە 150 مينۋتتا اياقتالادى.
تويدىڭ بۇل جاڭا ءتاسىلى ارقىلى تويعا كەشىگۋ جويىلادى، توي ۋاقىتى قىسقارادى، ۋاقىتتى باعالاۋ ارتادى، ادامدار ءبىر- بىرىنە جاقىن بولا تۇسەدى، توست ايتۋدان قۇتىلامىز، اراق- شاراپ تۇتىنۋ ازايادى، جۇلدىزدارعا تاۋەلدىلىك كەميدى، پونت جوعالادى، مىندەت ورىندالادى.
سەناري اۆتورى م. توقاشبايەۆ.
