تۇركيادا توڭكەرىس بولا ما؟

استانا. قازاقپارات - ا ق ش پرەزيدەنتى باراك وباما تۇرىك مەملەكەتتىنىڭ باسشىسى رەجەپ تايىپ ەردوعانمەن كەزدەسۋدەن باس تارتتى. نەگە؟

 ەكەۋىنىڭ ورتاسىندا قاي كەزدە قارا مىسىق جۇگىرىپ ءوتتى؟ ناتو بويىنشا دا، تاياۋ شىعىس بويىنشا دا وداقتاس بولىپ، تۇركى الەمى، اراب جۇرتى توڭىرەگىندە ءبىر ساياسات ۇستانىپ وتىرعان ەكى ەلدىڭ اراسىنا سىنا قاققان كىم؟

 ەسكە سالا كەتەتىن جايت، جاقىن كۇندەرى ا ق ش- تىڭ مەريلەند شتاتىندا انكارانىڭ قارجىلاندىرۋىمەن ۇلكەن مەشىت اشىلماق. ول اشىلىمعا تۇرىك پرەزيدەنتى ەردوعان قاتىسپاقشى. رەتى كەلسە، ەردوعان ا ق ش- قا ارنايى بارا جاتقان سوڭ، باراك وبامامەن كەزدەسىپ، ەكى ەل اراسىنداعى قاتىناستى، حالىقارالىق جاعدايدى، سونىڭ ىشىندە سيريا ماسەلەسىنە بايلانىستى جەكە وتىرىپ اڭگىمەلەسپەكشى بولعان كورىنەدى. ءبىراق اق ءۇي باسشىسى تۇرىك پرەزيدەنتىنىڭ تىم كەۋدەمسوق مىنەزىمەن ۇستانىمىنان جاسقاندى ما، بۇل جولعى كەزدەسۋدەن باس تارتىپتى. «وتكەن جىلدىڭ قاراشا ايىندا عانا تۇركيادا وتكەن «ۇلكەن 20-تىڭ» سامميتىندە كەزدەستى، اقپان ايىندا تەلەفون ارقىلى سويلەستى. ازىرگە سول دا جەتكىلىكتى» دەسەدى اق ءۇي اكىمشىلىگى.

 دەگەنمەن «وبامانىڭ ەردوعانمەن كەزدەسۋگە نەگە قۇلقى جوق» دەگەن ماسەلە جونىندە ساراپشىلار ءار ءتۇرلى پىكىر ايتۋدا. ساراپشىلاردىڭ ءبىرى «ا ق ش يراك پەن سيريا جەرىنىڭ ءبىراز بولىگىن باسىپ الىپ، حاليفات قۇرۋعا ۇمتىلىپ جۇرگەن «يسلام مەملەكەتى» تەررورلىق توبىمەن كۇرەستە سيريالىق كۇردتەردى قولدايدى. ال تۇركيا بۇعان قارسى. سەبەبى سيريالىق كۇردتەردىڭ تۇركيا جەرىندە وتىرعان ءھام رەسمي انكاراعا قارسى كۇرەس جۇرگىزىپ جاتقان تۇركيالىق كۇردتەرمەن بايلانىسى بار، الداعى ۋاقىتتا بىرىگىپ كەتۋى مۇمكىن دەپ قورقادى. سوندىقتان انكارا مەن ۆاشينگتون اراسىندا كۇرد ماسەلەسىنە كەلگەندە قاراما- قايشىلىق بار» دەسە، ەكىنشىلەرى «ەردوعان جەكە ۇستانىمدارىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن، تۇركيادا دەموكراتيانى اۋىزدىقتاپ وتىر. بۇل ا ق ش- تىڭ ۇستانىمىنا جات.

 سونداي- اق، ەردوعان بۇرىنعى وسمان يمپەرياسىنىڭ شەكاراسىن قالپىنا كەلتىرۋگە تىرىسۋدا. اسىرەسە سيرياداعى قاقتىعىستى پايدالانىپ، ويىن جۇزەگە اسىرۋعا تىرىسىپ باعۋدا. ءتىپتى رەسەي ۇشاعىن اتىپ ءتۇسىرىپ، ناتو جانە ا ق ش- تى سيريا جەرىندە رەسەيمەن بەتپە- بەت كەلتىرىپ، ۇرىسۋعا دا يتەرمەلەدى. ءبىراق ويى جۇزەگە اسپادى. ەندى بوسقىندار ماسەلەسىمەن ەۋروپانىڭ ۇرەيىن ۇشىرۋدا. بوسقىندار ەردوعاننىڭ قولىنداعى «ۇلكەن كوزىر» . سوندىقتان كارى قۇرلىق جۇرتى امالسىز ەردوعاننىڭ ايتقانىنان كونىپ وتىر» دەيدى. ال ا ق ش- تىكى قاي كەردەڭ؟ وبامانىڭ مۇنىسى نەسى؟

 ارينە ءوز دەگەنىمەن جۇرگىسى كەلەتىن، مىنەزى تىك، تەك تۇرىك حالقىنىڭ مۇددەسى عانا ءۇشىن جۇمىس ىستەيتىن ەردوعان وزگە جۇرتقا ۇناي بەرمەسى انىق. بالكىم وبامانىڭدا تۇرىك باسشىسىمەن وڭاشا كەزدەسۋدەن باس تارتقانى سول بولۋى مۇمكىن. ويتكەنى تىك مىنەز ەردوعان كەزدەسۋدە «سيريا ماسەلەسىنە كەلگەندە جالتاقتىق تانىتتىڭ، ماسكەۋدىڭ ىقپالىندا كەتتىڭ» دەپ وبامانى سىناۋىدا ىقتيمال. ال وباماعا ول كەرەك پە؟ جوق.

 نەگە ەكەنى قايدام، قازىر ا ق ش- تا ەردوعانعا قارسى اقپاراتتىق سوعىس جۇرە باستاعان. ءتىپتى «كوپ ۇزاماي تۇركيادا اسكەري توڭكەرىس بولادى. ەردوعان تاقتان تايدىرىلادى» دەگەن اڭگىمەنىڭ ۇشىعى شىعا باستاعان. بۇل نە؟ الدە ا ق ش ەردوعانعا قارسى قاستاندىق ۇيىمداستىرىپ جاتىر ما؟ رەسەي ساراپشىلارى «ا ق ش ەردوعاننىڭ ورنىنا حالىقتىق رەسپۋبليكالىق پارتيانىڭ باسشىسى كەمال كىلىچداروگلۋ نەمەسە ۇلتشىلداردىڭ وڭشىل پارتياسىنىڭ ءتوراعاسى ديەۆلەت باحچەليدى كورگىسى كەلەدى» دەيدى. كىم ءبىلسىن؟ ايتەۋىر باراك وبامانىڭ ەردوعانمەن كەزدەسۋىنەن باس تارتۋىندا ءبىر قۇپيا جاتقانى راس.

 اساۋ مىنەزدى ەردوعانعا ا ق ش تاراپىنان ءبىر تىقىر تاياعان سىندى. ءبىراق وعان ەر مىنەزدى ەردوعان كونە مە؟ ءتىپتى ماسكەۋدىڭ قوقان -  لوقىسىنا ايىلىن جيماعان ءور مىنەزدى تۇرىك باسشىسى، ۆاشينگتوننىڭ تۇلكى بۇلاڭىنا دا قارسى تۇرا الارى حاق. سەبەبى حالىقتىڭ باسىم بولىگى قولدايتىن باسشى ەشكىمنەن تايسالماسا كەرەكتى.

 اينۇر قازىكەنوۆا

«ايقىن»