قازاقتىڭ حابيباسى جۇزگە تولدى - فوتو
دەپ جازادى «ايقىن» رەسپۋبليكالىق گازەتى بۇگىنگى سانىندا.
سالتاناتتى كەش قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن مادەنيەت قايراتكەرى بولات ءابدىلمانوۆتىڭ وقۋىندا مەرەيتوي يەسىنىڭ قۇرمەتىنە جازىلعان ارناۋ ولەڭمەن اشىلدى. ودان كەيىن ساحنا ساڭلاعى تۋرالى دايىندالعان بەينەسيۋجەت تاماشالانىپ، حابيبا قاراقباي قىزىنىڭ شىعارماشىلىق جولى تۋرالى مالىمەت بەرىلدى.
1916 -جىلى قاراعاندى وبلىسى قارقارالى اۋدانى تومار اۋىلىندا قاراپايىم وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن اكتريسا اكە ىقپالىمەن ورىسشا ساۋات اشىپ، 1934 - جىلى قاليبەك قۋانىشبايەۆ پەن جۇسىپبەك ەلەبەكوۆتىڭ كورەگەندىگىمەن قارقارالى وكرۋگىنىڭ حالىق تەاترىنا قابىلدانادى. 1935 - جىلى م. اۋەزوۆ اتىنداعى قازاق دراما تەاترىنا شاقىرىلىپ، ج. ءشانيننىڭ «ارقالىق باتىرىندا» - قاراكوز، م. اۋەزوۆتىڭ «قاراقىپشاق قوبىلاندى»، «قاراكوز»، «اباي»، «شەكارا» پەسالارىندا - كۇنىكەي، تەكتى، ءمورجان، قانىكەي، اجار، ب. مايليننىڭ «مايدانىندا» - مامىق، ا. سۇلەيمەنوۆتىڭ «جەتىنشى پالاتاسىندا» - كەمپىر، ا. تاسىمبەكوۆتىڭ «كەبەنەك كيگەن ارۋلارىندا» - تۇتقىن ايەل، ق. امانجولوۆتىڭ «دوسىمنىڭ ۇيلەنۋىندە» - ايعانىم، ع. مۇسىرەپوۆتىڭ «قوزى كورپەش- بايان سۇلۋىندا» - ماقپال، يران- عايىپتىڭ «ەستايدىڭ قورلانىندا» - ايناش ءتارىزدى جۇزدەن اسا ايەل- انا وبرازدارىن ومىرگە اكەلدى. سونىڭ ىشىندە م. اۋەزوۆتىڭ «اباي» دراماسىنداعى قانىكەي بەينەسىن سەكسەنگە كەلگەنشە ويناپ، 55 جىل ساحنادان تۇسىرمەدى. سونىمەن قاتار گوگولدىڭ «ريەۆيزورىنداعى» پوشلەپكينا ءتارىزدى جاعىمسىز كەيىپكەر ءرولىن 37 جىل بويى كورەرمەنگە ۇسىنىپ، 95 جاسىندا ساحنامەن قوشتاستى.
تەاتر جانە كينو ونەرى شەبەرىن مەرەيتويىمەن قۇتتىقتاعان ەلباسىنىڭ سالەمىن مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى ارىستانبەك مۇحامەدي ۇلى جەتكىزدى. پرەزيدەنت ءوز حاتىندا:
- قۇرمەتتى حابيبا قاراقباي قىزى! 100 جاسقا تولعان مەرەيتويىڭىز قۇتتى بولسىن! وزىڭىزدەي عاسىر جاساعان اياۋلى جاننىڭ وسىنداي مەرەيلى جاسقا جەتۋى بارشا حالقىمىزدىڭ ورتاق قۋانىشى ءارى مادەنيەتىمىز بەن ونەرىمىز ءۇشىن ايتۋلى مەرەكە. ءسىز م. اۋەزوۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاتردىڭ ىرگەسىن قالاعان الىپتار توبىنىڭ كورنەكتى وكىلىسىز. وسى تەاتردا سەكسەن جىلداي ۇزبەي ونەر كورسەتىپ، كوپتەگەن نانىمدى بەينەلەر جاساپ، بۇگىنگى تاڭدا قازاق ساحناسىنىڭ اناسىنا اينالدىڭىز. قازاق تەاترى ونەرى مەن ادەبيەتىنىڭ ىرگەسىن قالاعان تاريحي تۇلعالار تۋرالى بولاشاق ۇرپاققا ارناپ تاعىلىمدى ەستەلىك كىتاپتار جازىپ، كورسەتكەن ونەگەڭىز دە ءوز الدىنا ءبىر توبە. ءسىزدىڭ ونەردەگى جولىڭىز بەن جارقىن ىستەرىڭىز حالقىمىز ءۇشىن ءاردايىم جاقسى ۇلگى بولىپ قالا بەرەدى. وسىناۋ مەرەيلى مەرەكە تۇسىندا دەنىڭىزگە ساۋلىق، بويىڭىزعا كۇش- قۋات، وتباسىڭىزعا اماندىق، قۇت- بەرەكە تىلەدىم! - دەپ قۋانىشقا ورتاقتاستىعىن بىلدىرگەن.
مۇنداي اقجارما تىلەكتى پرەمەر- مينيستر كارىم ءماسىموۆ پەن پرەمەر- ءمينيستردىڭ ورىنباسارى داريعا نازاربايەۆا دا جولداپتى. سونداي- اق قاراعاندى وبلىسىنىڭ اكىمى نۇرمۇحامبەت ابدىبەكوۆ پەن قارقارالى ءوڭىرىنىڭ ىستىق سالەمىن اۋدان اكىمىنىڭ ورىنباسارى سايلاۋ ءالي ۇلى جەتكىزدى. قازاقستاننىڭ حالىق ءارتيسى ءاسانالى ءاشىموۆ «ءبىزدىڭ تەاترىمىزدىڭ تاريحىندا جۇزگە كەلگەن ەشكىم جوق. سوندىقتان بۇگىن تەاتردا ناعىز قۋانىش، ۇلكەن توي» دەي كەلە، توردە وتىرعان اكتريسانىڭ قاسىنا كورەرمەندەر ورتاسىندا وتىرعان قازاقستاننىڭ حالىق ءارتيسى، 98 جاستاعى ايشا ابدۋللينانى شاقىردى. حابيبا زامانداسىنىڭ وكشەسىن باسىپ كەلە جاتقان ايشا اپا كۇلاشتىڭ رەپەرتۋارىنان «گاككۋ» ءانىن شىرقاپ، ارىپتەسىنە اماندىق تىلەدى. كەش يەسىن قۇتتىقتاي كەلگەن قازاقستاننىڭ حالىق ءارتيسى، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ يەگەرى ماقپال ءجۇنىسوۆا، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتيسى رامازان ستامعازييەۆ، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى التىناي جورابايەۆا اننەن شاشۋ شاشىپ، جينالعانداردىڭ كوڭىلىن كوتەردى. ماعجاننىڭ وتىزعا تارتا ليريكالىق تۋىندىسىن جاتقا وقيتىن حابيبا ەلەبەكوۆا كوپشىلىكتىڭ سۇراۋىمەن اقىننىڭ «ءسۇي، جان ساۋلەم» ولەڭىن تارتۋ ەتتى.
حابيبا ەلەبەكوۆا،
قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتيسى، مادەنيەت سالاسىنىڭ ۇزدىگى:
- باۋىرلارىم، بالالارىم، ەلىم- جۇرتىم، قارا شاڭىراعىم! مەن قازاقتىڭ باسىنان وتكەن نەبىر ناۋبەت جىلداردى ءوز كوزىممەن كورگەن جانمىن.
ءبىر ۇيدەگى ون جەتى جان اشتان ءولىپ، سوڭدارىندا جالعىز مەن قالدىم. اشارشىلىق، قۋعىن- سۇرگىن، سوعىس قاسىرەتىنىڭ ازابىن تارتتىم.
قازاق تەاترىندا «ەڭلىكتى» العاش ويناپ، ماسكەۋدە ەڭ ءبىرىنشى دومبىرامەن ءان سالعان قازاق قىزى، تۋعان اپام ءداليلا وڭعاربەكوۆادان جاستايىمنان ءان ۇيرەنىپ، سول كىسىگە ەلىكتەپ ءوستىم. مەنىڭ باعىما قازاقستاننىڭ حالىق ءارتيسى، اباي اندەرىنىڭ شەبەر ورىنداۋشىسى جۇسەكەڭ جولىقتى. ەكەۋمىز تاتۋ- ءتاتتى، باقىتتى عۇمىر كەشتىك. ارقاسۇيەر ازاماتىم مەن ارىستاي ۇلدارىمدى جەر قوينىنا بەرىپ، قازىر كىشى بالام ەستايدىڭ قولىنا قاراپ وتىرمىن. بارلىق عۇمىرىم وسى قارا شاڭىراقتا ءوتتى.
ءجۇز جاساعان انا رەتىندە ەل- جۇرتىما، الەم حالقىنا تەك اماندىق، جاقسىلىق تىلەيمىن. ءبىر- بىرىڭمەن دوس بولىپ، بارلىق ەلدىڭ تەاترىمەن بىرگە جۇرىڭدەر. ءارقايسىسىڭ ءبىر- ءبىرىڭنىڭ كەمشىلىگىڭدى جۋىپ، ۇلگى تۇتىپ وتىرساڭدار دەيمىن.
ءبىر- بىرىڭە ەشقاشان جاماندىق ويلاماڭدار. دۇنيەدە ماڭگى- باقي تۇراتىن ەشتەڭە جوق. ازعانتاي عۇمىردا تەك جاقسىلىق جاساپ وتىڭدەر!
ءاربىر وتباسى، ءاربىر ەل امان بولسا ەكەن!
بۇگىن مەنى وسىنشاما قۇرمەتتەپ، سىي جاساپ وتىرعاندارىڭا مىڭ دا ءبىر راقمەت!
حابيبا ەلەبەكوۆا - «ءبىرجان- سال» (2009)
