قازىرگى تاڭدا ۇلتتىق مۋزىكاعا سۇرانىس بار - «حاسساق» ءانسامبلى - فوتو
وسى ورايدا انسامبل مۇشەسى قۇرمانعازى اتىنداعى قازاق ۇلتتىق كونسەرۆاتورياسىنىڭ تۇلەگى، احمەت جۇبانوۆ اتىنداعى دارىندى بالالارعا ارنالعان مۋزىكا مەكتەپ- ينتەرناتىندا وقىتۋشى، وسى وقۋ ورنىندا «جەتىگەنشىلەر» ءانسامبلىنىڭ جەتەكشىسى، «ق ر تۇڭعىش پرەزيدەنتى- ەلباسىنىڭ قورى» گرانتىنىڭ يەگەرى، «جەتىگەنگە ارنالعان حرەستوماتيا» اتتى كىتابىنىڭ اۆتورى مۇسىرەپوۆا جادىرانى اڭگىمەگە تارتقان ەدىك.
- جادىرا، «حاسساق» ەتنو- فولكلورلىق انسامبلى قاشان قۇرىلدى؟ سۇحباتىمىزدى وسىدان باستاساق.
- 2010 -جىلى قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى مايرا ءىلياسوۆا اپايىمىزدىڭ باستاۋىمەن «ساق» توبى قۇرىلعان بولاتىن. ول ءانسامبلدىڭ باستاپقىدا باعىتى وزگەشە، كوبىنە ەسترادالىق مۋزىكا بولاتىن. 2013 -جىلدان باستاپ، اتاۋىمىزدى «حاسساق» ەتنو- فولكلورلىق ءانسامبلى دەپ وزگەرتىپ، ءوز بەتىمىزشە جۇمىس جاساپ كەلەمىز.
- انسامبلدى قۇرۋ تۋرالى يدەيا قايدان باستاۋ الادى؟
- قازاق مۋزىكا ونەرىنە ۇلكەن جاڭالىق، جاڭا لەپ بولىپ كەلگەن، قازاقتىڭ ءتول اسپاپتارىن كەرەمەت شەبەرلىكپەن ۇندەستىرە بىلگەن، تالايدىڭ تاڭدايىن قاقتىرعان، اتتارى الەمگە جايىلعان «تۇران» ەتنو- فولكلورلى انسامبلى بار ەكەنىن بىلەسىزدەر. ءارقايسىسى بىرنەشە اسپاپتا ەركىن وينايتىن مۋلتي- ينسترۋمەنتاليستەر. شىعارمالارىندا ءانى، كۇيى، ءبيى دە بار. مۇنىڭ بارلىعىن بەس- اق ادام ورىندايدى. بۇنداي انسامبلدەر، قازاق ساحناسىندا بۇرىن- سوڭدى بولعان ەمەس. سوندىقتان، بولار «تۇران» انسامبلىنە قىزىعىپ، ەلىكتەگەندەر از ەمەس. ءبىز دە وسى انسامبلگە قاراپ بوي تۇزەيمىز. يدەيا - «تۇراننان» باستاۋ الادى.
- ۇلتتىق مۋزىكانى جاڭعىرتۋشىلار از ەمەس، «حاسساق» نەسىمەن ەرەكشەلەنبەك؟
- قازىرگى تاڭدا ۇلتتىق مۋزىكاعا دەگەن سۇرانىس بار. سۇرانىس بار جەردە باسەكەلەستىك بار. باسەكەلەستىك بولعان جەردە ءوسۋ بار. سوندىقتان، ۇلتتىق مۋزىكامىزدى ناسيحاتتاۋشىلار كوبەيگەن سايىن ساپالى، باعالى، ماعىنالى دۇنيەلەر دە ارتادى دەپ ويلايمىن.
ۇلتتىق مۋزىكانى جاڭعىرتىپ جۇرگەندەر از ەمەس. ءار ورىنداۋشىنىڭ وزىندىك باعىتى بار، وزىندىك ورىنداۋشىلىق ەرەكشەلىگى بار، حالىققا ايتار ويى بار، تىڭدارماندارى بار. «حاسساق» انسامبلىنە كەلەتىن بولساق، بۇل انسامبلدىڭ ورىنداۋشىلارى - كاسىبي مۋزىكانتتار، بىرنەشە اسپاپتى ەركىن مەڭگەرگەن مۋلتي- ينسترۋمەنتاليستەر، ءداستۇرلى انشىلەر. جالپى كەيدە بىرەۋلەر «حاسساقتى» «تۇران» انسامبلىمەن سالىستىرىپ جاتادى. اسپاپتارىمىز ءبىر، ەكى انسامبلدە دە بەس ورىنداۋشى بولعاندىقتان، ۇقساستىقتاردىڭ بولۋى زاڭدى. الايدا سىرت كوزگە ۇقساس كورىنگەنمەن، كاسىبي مۋزىكانتتار، شىعارمالارىمىزدىڭ قۇرىلىمىنداعى ايىرماشىلىقتى، مۋزىكالىق يدەيانىڭ ءارتۇرلى ەكەنىن، ورىنداۋ ەرەكشەلىگىن، شىعارمالاردىڭ تاقىرىپتارىنىڭ بولەك ەكەندىگىن، جالپى انسامبلدەردىڭ تابيعاتى ءبىر- بىرىنەن وزگەشە ەكەندىگىن بىردەن بايقايدى. سوندىقتان، قازىرگى تاڭدا «حاسساق» ءانسامبلى وزىندىك قايتالانباس بوياۋى بار مۋزىكاسىمەن، ورىنداۋشىلىق شەبەرلىگىمەن، ۇلتتىق ناقىشتا، زاماناۋي ستيلدە تىگىلگەن اسەرلى كيىمدەرىمەن ەرەكشەلەنەدى دەپ تولىق سەنىممەن ايتۋعا بولادى!
- جادىرا، نەگىزگى دىتتەگەن ماقساتتارىڭىز نە؟
- بالا كۇننەن ۇلتتىق مۋزىكانى بويىمىزعا ءسىڭىرىپ وسكەندىكتەن، كىشكەنتايىمىزدان قولىمىزعا اسپاپ ۇستاپ، ۇلكەن ساحنانى ارمانداپ، ونەردىڭ قيىنى مەن قىزىعىن كورىپ قالىپتاسقاندىقتان، مۋزىكا ءبىزدىڭ - بارىمىز، ءومىرىمىز! سوندىقتان دا ارماندارىمىز كوپ، ماقساتتارىمىز بيىك! «حاسساق» كوممەرتسيالىق جوبا ەمەس. باستى ماقساتىمىز - قازاقتىڭ ۇلتتىق مۋزىكاسىن، ءداستۇرى مەن سالتىن ناسيحاتتاۋ. ۇمىت بولا باستاعان، ۇمىت بولىپ كەتكەن قازاقتىڭ ءتول اسپاپتارىن قايتا جاڭعىرتىپ، قولدانىسقا ەنگىزىپ، حالىققا قايتارۋ. كەلەر ۇرپاقتىڭ، قازىرگى جاستاردىڭ، ۇلتتىق مۋزىكاعا، ۇلتتىق اسپاپتارعا دەگەن قىزىعۋشىلىعى مەن ەلىنە دەگەن پاتريوتتىق سەزىمىن وياتۋ. ميراس بولىپ قالعان اسىل مۇرالارىمىزدى ساقتاپ، كەلەر ۇرپاققا امانات ەتۋ. قازاقتىڭ ۇلتتىق ونەرىن الەمگە تانىستىرۋ.
- انسامبل مۇشەلەرىمەن تانىستىرىپ وتسەڭىزدەر؟
- انسامبل مۇشەلەرى قۇرمانعازى اتىنداعى قازاق ۇلتتىق كونسەرۆاتورياسى مەن تەمىربەك جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىنىڭ ستۋدەنتتەرى مەن تۇلەكتەرى. انسامبل جەتەكشىسى: كوپتەگەن حالىقارالىق جانە رەسپۋبليكالىق بايقاۋلاردىڭ لاۋرەاتى، قۇرمانعازى اتىنداعى قازاق ۇلتتىق كونسەرۆاتورياسىنىڭ دوكتارانتۋراسىندا وقىپ، وسى وقۋ ورنىندا شاكىرت تاربيەلەپ جۇرگەن، دارىندى كۇيشى - ەرجان جامەڭكەيەۆ.
شىعارماشىلىق ۇجىمىمىز: اقجول ءجۇسىپ ۇلى - ت. جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىنىڭ ءۇشىنشى كۋرس ستۋدەنتى. ءداستۇرلى ءان ماماندىعى بويىنشا، دانەش راقىشيەۆتىڭ مەكتەبىندە ءبىلىم الادى. اقجول ءداستۇرلى انمەن قاتار، ەسترادالىق اندەردى دە، گيتارانىڭ سۇيەمەلدەۋىمەن دە كەرەمەت ورىندايدى. سونىمەن قاتار، سىبىزعىنىڭ كونە ورىنداۋشىلىق ءداستۇرىن مەڭگەرگەن. سونداي- اق، شاڭقوبىز، باربىت، شەرتەر، شىڭكىلدەك ت. ب اسپاپتاردا وينايدى. بىرنەشە تىلدە (قىتاي، اعىلشىن تىلدەرى) ەركىن سويلەيدى. (اقجولدىڭ ءبىرىنشى ديپلومى بويىنشا ماماندىعى - حيرۋرگ).
باقيا ازامات - قۇرمانعازى اتىنداعى قازاق ۇلتتىق كونسەرۆاتورياسىنىڭ ءۇشىنشى كۋرسىندا سىبىزعى ماماندىعى بويىنشا ءبىلىم الىپ جاتىر. ازامات تا سىبىزعىدان بولەك كوپتەگەن اسپاپتاردا ەركىن وينايدى. بالا كەزىنەن، اعاشتان اسپاپتار جاساۋدى ەرمەك قىلعان. بۇگىن دە ازاماتتىڭ ۇلتتىق اسپاپتار جاسايتىن جەكە شەبەرحاناسى بار. ءبىزدىڭ ءانسامبلدى الۋان ءتۇرلى اسپاپتارمەن قامتاماسىز ەتەتىن وسى جىگىت.
ەربول ءمولدىر - قۇرمانعازى اتىنداعى قازاق ۇلتتىق كونسەرۆاتورياسىنىڭ تۇلەگى. حالىقارالىق جانە رەسپۋبليكالىق كونكۋرستاردىڭ لاۋرەاتى. ءانسامبلدىڭ قوبىزشىسى. سونىمەن قاتار، ءمولدىر قىزىمىز ەسترادالىق باعىتتا ءان ايتادى. جانە ءوزىم.
- رەپەرتۋارلارىڭىزدا قازىر قانشا شىعارما بار؟
- قازىرگى تاڭدا، رەپەرتۋارىمىزدا وننان استام شىعارمالارىمىز بار.
- ءان- جىر مەكتەپتەرىندە نەگىزىنە قاي مەكتەپكە سۇيەنەسىزدەر؟
- ءبىز اسپاپتىق انسامبل بولعاندىقتان، كۇيلەرگە كوبىرەك كوڭىل بولەمىز. الايدا، انسامبل رەپەرتۋارىندا اندەر دە جوق ەمەس. انشىلىك مەكتەپتەردىڭ بارلىعىن ءسۇيىپ تىڭدايمىز. دەگەنمەن، جەتىسۋ مەن ارقانىڭ اندەرى جانىمىزعا جاقىن.
- رەپەرتۋار تاڭداعاندا قانداي تالاپتارعا سۇيەنەسىزدەر؟
- انسامبل رەپەرتۋارىندا ءتۇرلى تاقىرىپتاعى شىعارمالار بار. ولار: حالىق كومپوزيتورلارىنىڭ شىعارمالارى، حالىق اندەرى، قازىرگى زامان كومپوزيتورلارى مەن ءانسامبلدىڭ اۆتورلىق شىعارمالارى بار.
- العاشقى بەينەباياندارىڭىز دا شىقتى، وسىدان كەيىن قانداي كومپوزيتسيانى تۇسىرمەكسىزدەر؟
- كوپتەن كۇتكەن العاشقى بەينەبايانىمىز، «امانات» دەپ اتالاتىن ءوزىمىزدىڭ ءتول تۋىندىمىزعا ءتۇسىرىلىپ، حالىق نازارىنا ۇسىنىلدى. ءسوزى ميراس قادىرمۇراتتىكى. «حاسساقتى» حالىققا تانىستىراتىن العاشقى بەينەبايانىمىز بولعاندىقتان بارىنشا ساپالى، ماعىنالى دۇنيە جاساۋعا تىرىستىق. بەينەبايانىمىز كوپشىلىكتىڭ كوڭىلىنەن شىعىپ، جاقسى پىكىر- تىلەكتەرگە يە بولىپ جاتقانى قۋانتادى. ەندىگى جوسپاردا تۇرعان كەلەسى بەينەبايانىمىز، ونەردەگى، ومىردەگى جاقىن دوسىمىز، جاس تا بولسا وتە تاجىريبەلى، مىقتى مۋزىكانت، دارىندى كومپوزيتور سەرىك نۇرمولدايەۆتىڭ «انا جۇرەگى» دەپ اتالاتىن شىعارماسىنا تۇسىرىلمەك.
- بولاشاق جوسپارلارىڭىزبەن بولىسسەڭىزدەر؟
- جوسپار كوپ! قازىرگى ۋاقىتتا العاشقى كۇيتاباعىمىزدى جازۋ ۇستىندەمىز، جاڭا شىعارمالار شىعارىپ جاتىرمىز. ەكىنشى بەينەبايانىمىزدى تۇسىرۋگە دايىندالىپ ءجۇرمىز. سونىمەن قاتار، جۋىق ارادا جەكە كونسەرتىمىزدى بەرمەكپىز.
- جادىرا، ءسوز سوڭىندا باستارىڭىزدان وتكەن ءبىر قىزىق وقيعانى وقىرمانمەن بولىسە وتىرساڭىزدار؟
- ونەر جولىندا جۇرسەڭ، ۇنەمى قىزىق وقيعالارعا تاپ بولىپ جۇرەسىڭ عوي. «حاسساقتىڭ» قىزىق وقيعالارىنىڭ ءبىرىن ايتىپ بەرەيىن...
چەحيانىڭ كارلوۆى ۆارى قالاسىنا كەزەكتى گاسترولدىك ساپارمەن بارعان بولاتىنبىز. كونسەرتىمىزدى ءساتتى وتكىزگەننەن سوڭ، چەحياعا كەلىپ تۇرىپ ەكى ساعاتتىق جەردەگى استاناسى پراگانى كورمەي كەتۋگە بولماس دەپ شەشتىك. ۇشاعىمىز كارلوۆى ۆارىدان ۇشاتىندىقتان، كەلەسى كۇنى قايتىپ كەلۋ ءۇشىن اۆتوبۋسقا بيلەت الىپ قويدىق... سونىمەن، پراگا قالاسىن ابدەن ارالادىق. ءبىراق قىدىرىپ ءجۇرىپ ءبىر- ءبىرىمىزدى جوعالتىپ الىپ، ءبىراز ىزدەدىك. ايتەۋىر، تاكسوفونمەن «زۆونداپ» ءجۇرىپ تاپتىق. اۆتوبۋسىمىزدىڭ كەتەتىن ۋاقىتى تاياپ قالعاندىقتان، ءبارىمىز جۇگىرىپ مەتروعا كىرىپ بيلەت الدىق. ءبىر كەزدە الدىمىزدان تەكسەرۋشىلەر شىعىپ بيلەتىمىزدىڭ تىركەلمەگەندىگىن ايتىپ، ايىپپۇل سالدى (بيلەتتەردى كاسسادان ساتىپ العاننان سوڭ، تاعى اپپاراتقا سالىپ تىركەۋ كەرەك ەكەن). ول ادامدارعا ءمان- ءجايدى ءتۇسىندىرىپ تۇراتىن ۋاقىتىمىز بولماعاندىقتان، ايىپپۇلىن تولەي سالىپ، ارى قاراي جۇگىرىپ كەتتىك. سونىمەن، اۆتوبۋسىمىزدى تاۋىپ الىپ، جۇگىرىپ كىرگەن ساتتە ەسىكتەر جابىلىپ، اۆتوبۋس ءجۇرىپ كەتتى. تۋرا ءبىزدى كۇتىپ تۇرعانداي بولدى. بارلىعىمىز ەنتىگىمىزدى باسا الماي، ءبىر- بىرىمىزگە قاراپ كۇلگەنىمىز بار...
سۇحباتتاسقان: الماس مۇقاش ۇلى
