ق ر پرەزيدەنتى ن. نازاربايەۆتىڭ يرانعا ساپارى ەكى مەملەكەتتىڭ قاتىناستارىندا ەڭ ماڭىزدى وقيعا بولادى - ي ي ر ەلشىسى م. داميرچيلۋ
وسى رەتتە ەكى ەل اراسىندا ەكىجاقتى ىنتىماقتاستىق ءۇشىن قانداي جاڭا مۇمكىندىكتەر اشىلىپ وتىرعاندىعى جايىندا قازاقپارات تىلشىسىنە يران يسلام رەسپۋبليكاسىنىڭ قازاقستانداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى مودجتابا داميرچيلۋ كەڭىنەن تاراتا اڭگىمەلەدى.
- ەلشى مىرزا، ساياسي جانە ەكونوميكالىق سالالاردا ەكى ەلدىڭ اراسىنداعى قاتىناستاردىڭ قازىرگى دەڭگەيىن قالاي باعالار ەدىڭىز؟
- يران مەن قازاقستان اراسىنداعى قاتىناستار ەكىجاقتى، سونىمەن قاتار وڭىرلىك، حالىقارالىق دەڭگەيلەردە وڭتايلى سيپاتتا جانە ىنتىماقتاستىقتىڭ تۇراقتى تۇردە نىعايىپ وتىرعانىن بايقاتۋدا. الايدا ءبىز مۇمكىندىكتەردى ەسكەرە وتىرىپ، اتالعان دەڭگەيدى ارتتىرۋ ءۇشىن كوپتەگەن سالالار بار دەپ سانايمىز.
جوعارى لاۋازىمداعى قىزمەتكەرلەردىڭ ءوزارا ساپارلارى ەكى ەلدىڭ قاتىناستارىن دامىتۋ ءۇشىن جۇمسالعان كۇش- جىگەردىڭ كورسەتكىشى بولىپ تابىلادى. سوڭعى ايلاردا كەيبىر كەدەرگىلەردى جويۋ ارقىلى، ونىڭ ىشىندە يرانعا قارسى ەنگىزىلگەن سانكتسيالاردى شەتتەتۋ جولىمەن ەكونوميكالىق قاتىناستارعا جاڭا سەرپىن بەرىلدى. ەكى مەملەكەتتىڭ قازىرگى الەۋەتى مەن مۇمكىندىكتەرىن، سونداي- اق تەمىر جول، تەڭىز جانە اۋە بايلانىستارىنداعى جاقسى كولىكتىك ينفراقۇرىلىمدى ەسكەرە وتىرىپ، ەكونوميكالىق قاتىناستاردىڭ دەڭگەيى تاعى دا ارتا تۇسەدى دەپ بولجانۋدا.
- ساۋدا- ەكونوميكالىق بايلانىستاردىڭ دامۋىنا بايلانىستى قازاقستان مەن يراندى قوساتىن تەمىر جولدىڭ قۇرىلىسى ەلدەرىڭىزدە قالايشا باعالانىپ وتىر؟
- كوممۋنيكاتسيالىق ينفراقۇرىلىمداردى دامىتۋ ەكونوميكالىق قاتىناستاردىڭ قاجەتتى تالابى مەن العىشارتى بولىپ تابىلادى. ابىروي بولعاندا، 2014 -جىلدىڭ جەلتوقسانىندا يران- تۇركىمەنستان- قازاقستان تەمىر جولىنىڭ ىسكە قوسىلۋى قازاقستاننىڭ يرانعا جانە پارسى شىعاناعى وڭىرىنە قولجەتىمدىلىگىن جەڭىلدەتتى.
بۇل تەمىر جول جەلىسى ەكى ەلدىڭ ءبىر- بىرىنە بايلانىسىن قامتاماسىز ەتۋمەن قاتار، قازاقستان تاراپىن يراننىڭ كورشىلەس ەلدەرىنە جانە تەڭىز پورتتارىنا قارىم- قاتىناسىن جۇزەگە اسىرۋىنا مۇمكىندىك اشادى. مۇنىمەن قوسا، وسى تەمىر جولدى يراننىڭ قىتايعا جانە رەسەيگە قاراي بايلانىسىنا پايدالانۋعا بولادى.
تەمىر جول جەلىسىن ءارى قاراي پايدالانۋ ماسەلەسى بويىنشا قازاقستان، تۇركىمەنستان جانە يران اراسىندا ءۇشجاقتى كوميسسيا قۇرىلىپ، تاسىمالدار تۇرعىسىندا ءبىرىڭعاي تاريفتەردى قولدانۋ تۋرالى كەلىسىمگە قول جەتكىزىلدى. سونىمەن قاتار اتالعان باعىتتا جۇكتى تاسىمالداۋعا ۋاقىت پەن شىعىستاردى قىسقارتۋ ماقساتىندا ەرەجەلەردى ۇيلەستىرۋ بويىنشا ءتيىستى ۋاعدالاستىق بولدى. بۇگىندە قىتايمەن جانە رەسەيمەن ءتيىستى كەلىسسوزدەر جۇرگىزىلۋدە.
- ەلدەرىڭىزدەن ەكونوميكالىق سانكتسيالار ءىشىنارا جويىلعانىن ەسكەرە وتىرىپ، الداعى بىرنەشە جىلدا ەكىجاقتى ساۋدانىڭ جاقسارۋى جانە يران مەن قازاقستان اراسىنداعى ينۆەستيتسيالىق ارەكەتتىڭ ءوسىمى بولجانا ما؟
- بۇدان بۇرىن اتاپ وتكەنىمدەي، ەلدەرىمىز تاراپىنان ساۋدا جانە ينۆەستيتسيالىق قاتىناستاردى جاقسارتۋ ءۇشىن ءتيىستى جاعداي جاسالعان. سوڭعى بىرنەشە ايدا بىرلەسكەن ينۆەستيتسيالار ماقساتىندا ءتۇرلى ەلدەردەن ساۋدا- ەكونوميكالىق دەلەگاتسيالار يرانعا ساپارمەن كەلىپ، كەلىسىمشارتتارعا قول قويىلدى. سەبەبى، قايسىسى قاجەتتى قادامدى جىلدامىراق جاساسا، سولار كوبىرەك تابىسقا كەنەلەتىنى انىق.
مەنىڭ ويىمشا، ەكونوميكالىق قاتىناستاردى دامىتۋدا تەك نيەت ءبىلدىرۋ جەتكىلىكتى ەمەس، ياعني بۇل باعىتتا كاسىپكەرلەردىڭ ءوزارا ساپارلارىن جەڭىلدەتۋ، كەدەندىك كەدەرگىلەردى جويۋ، بانكتىك قىزمەتتەر مەن ساقتاندىرۋدى جەڭىلدەتۋ سەكىلدى ناقتى شارالار قاجەت.
وسى رەتتە ءتيىستى قادامدار بەلسەندى اتقارىلسا، ەكى ەلدىڭ اراسىنداعى ينۆەستيتسيالىق ارەكەتتەردىڭ كەڭەيگەنىن بايقاي الامىز. تەگەرانعا ق ر ينۆەستيتسيالار جانە دامۋ ءمينيسترىنىڭ باسشىلىعىمەن بولعان ساۋدا دەلەگاتسياسىنىڭ سوڭعى ساپارى، سونداي- اق تەگەرانعا قازاقستاننىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترىنىڭ ساپارى ەكى ەلدىڭ ينۆەستيتسيالىق جوبالارىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ماڭىزدى قادام بولدى. بۇل ءوز كەزەگىندە قاتىناستاردى بۇدان ارى قاراي دامىتۋعا جاڭا سەرپىن بەرەدى.
- پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ يرانعا رەسمي ساپارىنان قانداي مۇمكىندىكتەردى كۇتىپ وتىرسىزدار؟
- سانكتسيالار جويىلعاننان كەيىن ءبىز جوعارى دەڭگەيدەگى، ونىڭ ىشىندە مەملەكەت باسشىلارى دەڭگەيىندە يرانعا كوپتەگەن ساپارلاردىڭ بولعانىنا كۋاگەر بولدىق. ولار ءوز كەزەگىندە يرانمەن قاتىناستاردى دامىتۋ ماڭىزدىلىعىن تۇسىنەتىندىگىن العا تارتۋدا.
پرەزيدەنت ن. نازاربايەۆتىڭ الداعى ساپارى قاتىناستاردى دامىتۋدى قۇپتاۋ عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ەكى ەل اراسىندا كەيبىر ءىرى ينۆەستيتسيالىق جانە ەكونوميكالىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ ماسەلەلەرىن تالقىلاۋ ءۇشىن جاقسى مۇمكىندىك دەپ باعالايمىز. مۇنىمەن قوسا، دامۋ جولىندا جانە ءتۇرلى سالالاردا جاڭا كەلىسىمدەرگە قول قويۋعا كەدەرگى كەلتىرىپ تۇرعان پروبلەمالاردى جويۋعا جاعداي جاسالادى دەپ بىلەمىز.
الداعى ايلاردا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ يران يسلام رەسپۋبليكاسىنا ساپارى ەكى مەملەكەتتىڭ قاتىناستارىندا ەڭ ماڭىزدى وقيعا بولىپ تابىلادى. بۇل ساپار ەكىجاقتى قاتىناستارعا قارقىندى سەرپىن بەرۋمەن قاتار، ەكى ەلدىڭ وڭىرلىك جانە حالىقارالىق دەڭگەيلەردە ءوزارا ءىس- قيمىلىن جاقسارتۋعا وڭتايلى ىقپال ەتەدى.
ءسوز سوڭىندا مۇمكىندىكتى پايدالا وتىرىپ، بارشا قازاقستان حالقىن ءبىزدىڭ ۇلكەن ورتاق مەيرامىمىز ناۋرىزبەن قۇتتىقتايمىن!
- اڭگىمەڭىزگە راحمەت!
