مەشىن جىلى ەلىمىز ءۇشىن مەرەيلى جىل بولسىن
قازاق حاندىعىنىڭ 550، ۇلى جەڭىستىڭ 70، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ 20، اتا زاڭىمىزدىڭ 20 جىلدىق مەرەيتويلارىن ءوز دەڭگەيىندە اتاپ وتتىك.
ايتۋلى الەمدىك سپورتتىق شارالاردى دا وتكىزدىك، الەمدىك دەڭگەيدەگى جارىستاردا توپ تا جاردىق. وكىشىنكە قاراي، دوپينگ داۋىنا دا ىلىگىپ، الداعى ريو وليمپياداسىندا التىن الادى-اۋ دەگەن ۇمىتتەنگەن زىلتەمىرشى ساڭلاقتارىمىزدىڭ سپورتتىق مانساپ جولىنىڭ كومەسكى تارتقاندىعىن دا كوردىك.
جاھاندىق داعدارىستىڭ تولقىنىنا ۇرىنىپ، تەڭگەمىزدىڭ اقش اقشاسىنا شاققانداعى باعامىنىڭ قۇلدىراۋىنا دا جول بەردىك. ءومىر -وزەن. ءدام-تۇزى تاۋسىلعان، ساياساتتا دا، ونەردە دە، ءبىلىم مەن مادەنيەتتە دە ويىپ تۇرىپ ورىن العان الدىڭعى بۋىن اعا-اپكەلەرىمىزدى دە اقتىق ساپارعا شىعارىپ تا سالدىق.
وسى جىلى ءتىلىمىزدى، ءدىنىمىزدى، سالت-ءداستۇرىمىزدى دارىپتەدىك. نيۋ-يورك تورىندە وتكەن بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى باس اسسامبلەياسىنىڭ 70- مەرەيتويلىق سەسسياسىندا عالامشار حالقى الدىندا اتالعان ۇيىمنىڭ 6 رەسمي تىلىمەن قاتار قازاق ءتىلىنىڭ الەمدىك قوعامداستىق الدىندا ءۇنقاتۋىنا كۋا بولدىق.
ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ جاھان تۇرعىندارى الدىندا جەر بەتىنىڭ گۇلدەنۋى، ءوسىپ-وركەندەۋى، بەيبىتشىلىك ورناۋى ءۇشىن جاساعان ناقتى ۇسىنىستارىنا قۇلاق تۇردىك. ءار قازاقتىڭ كوپتەن بەرى كوكەيىندە جۇرگەن ارمانى - قازاق بالاسىنىڭ عارىشقا ساپارىنا كۋا بولدىق.
الەمدە ءوز ۇلتىنىڭ 3 نەمەسە ودان دا كوپ پەرزەنتى عارىشقا كوتەرىلگەن 9 عانا مەملەكەت بار بولسا، سولاردىڭ ءبىرى رەتىندە تاريحتان ورىن الدىق. تىزبەلەي بەرسەك، جەتىستىك كوپ، الا الماعان ەنشىمىز دە بار. تورگە وزعان مەشىن جىلىندا دا الار اسۋىمىز كوپ بولسىن دەگەن تىلەك بار. وسى رەتتە اعىمداعى جىلى ەلىمىزدە ورىن الاتىن باستى وقيعالارعا شولۋ جاساۋعا تىرىستىق.
قازىرگى الماعايىپ زاماندا ەلدىڭ ەكونوميكاسىن كوتەرىپ، الەۋەتىن ارتتىرا ءتۇسۋ ءۇشىن تىكەلەي شەتەل ينۆەستيتسياسىن تارتۋ بۇل جىلداعى ەلىمىزدىڭ باستى باعىتتارىنىڭ ءبىرى بولىپ قالا بەرەتىندىگى انىق.
جالپى، ەلىمىزدە شەتەلدىك ينۆەستورلاردى ىنتالاندىرۋ تەتىكتەرى جان-جاقتى ازىرلەنگەن. ولار كورپوراتيۆتىك تابىس سالىعىنان، جەر، مۇلىك سالىعىنان بوساتىلىپ، كۇردەلى شىعىستارىنىڭ ءبىر بولىگىن مەملەكەت تارابىنان وتەۋ قاراستىرىلعان. سونىمەن بىرگە تۇراقتى سالىق، ەكولوگيالىق الىم مەن تولەمدەر ستاۆكاسىن، ءبىر تەرەزە قاعيداسىن ەنگىزۋ دە كوزدەلگەن.
مۇنان بولەك، وسى ۋاقىتقا دەيىن قازاقستانعا قارجى قۇيۋدا ەرەكشەلەنگەن ەلدەردىڭ ازاماتتارىنا ۆيزاسىز رەجىم دە ەنگىزىلىپ وتىر. ناقتى ايتقاندا، 2015-جىلدىڭ 16- شىلدەسىنەن 2017-جىلدىڭ جەلتوقسانىنا دەيىنگى كەزەڭدە ۇلى بريتانيا، يتاليا، كورەيا، مالايزيا، نيدەرلاندى، ب ا ءا، ا ق ش، فرانسيا، گ ف ر، جاپونيا، اۆستراليا، بەلگيا، ۆەنگريا، يسپانيا، موناكو، نورۆەگيا، سينگاپۋر، فينليانديا، شۆەيتساريا جانە شۆەتسيا ازاماتتارى 15 كۇنتىزبەلىك كۇنگە دەيىن قازاقستانعا ۆيزاسىز كەلۋىنە رۇقسات بەرىلدى.
كەلەسى باعىت - ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ «100 ناقتى قادام» ۇلت جوسپارىنان، «نۇرلى جول» باعدارلاماسىنان جانە وتكەن جىلدىڭ سوڭىندا جاريا ەتىلگەن «قازاقستان جاڭا جاھاندىق ناقتى احۋالدا: ءوسىم، رەفورمالار، دامۋ» اتتى جولداۋىنان تۋىنداعان شارالاردى اتقارۋ.
بۇل باعىتتاعى جۇمىستاردىڭ جىل بويى ءوز دەڭگەيىندە جۇزەگە اسىرىلاتىندىعى ءسوزسىز. مۇنان بولەك، قارجى سەكتورىن تۇراقتاندىرۋ، بيۋدجەتتىك ساياساتتى وڭتايلاندىرۋ، جەكەشەلەندىرۋ جانە ەكونوميكالىق باسەكەلەستىكتى ىنتالاندىرۋ، جاڭا الەۋمەتتىك ساياساتتى جۇزەگە اسىرۋ ىلگەرىلەتىلەتىن بولادى.
ەكسپو نىساندارى 100 پايىز دايىن بولۋى ءتيىس
وسى جىلدىڭ باستى شارالارىنىڭ ءبىرى 2017-جىلى ەلوردا تورىندە وتەتىن ەكسپو حالىقارالىق مامانداندىرىلعان كورمەسىنە قاجەتتى نىسانداردىڭ جىل سوڭىنا دەيىن تولىعىمەن اياقتالىپ بولۋى ءتيىس. بۇگىندە كورمە نىساندارىنىڭ قۇرىلىسى قارقىندى جۇرگىزىلۋ ۇستىندە. قوي جىلىنىڭ سوڭىندا «استانا ەكسپو-2017» ۇلتتىق كومپانياسىنىڭ اكىمشىلىگى كورمە الاڭىندا بوي كوتەرگەن وزدەرىنىڭ نەگىزگى نىساندارىنا كوشىپ العان بولاتىن. ەكسپو-نىڭ قۇرىلىس الاڭدارىندا كورمە كەشەندەرىنىڭ بارشا پاۆيلوندارى بويىنشا نولدىك تسيكلدىڭ (پاركينگتەر) مونوليتتى تەمىر بەتوندى جۇمىستار تولىق اياقتالدى. عيماراتتاردىڭ مەتاللدىق قۇرىلىمدارى قاڭقاسىن مونتاجداۋ 80 پايىزدان استام دەڭگەيدە ورىندالدى. سونىمەن قاتار «ەنەرگيانى زەرتتەۋ ورتالىعىندا» نولدىك تسيكل جۇمىستارى اياقتالدى.
بۇگىندە عيماراتتىڭ مەتاللدىق قۇرىلىمدارى قاڭقاسىن مونتاجداۋ ءجۇرىپ جاتىر. سونىمەن قاتار ەكسپو اۋماعىندا ينجەنەرلىك جەلىلەردى تارتۋ جۇمىستارى ىسكە اسىرىلۋدا. قۇرىلىس جۇمىستارىنا 7421 ادام مەن 444 تەحنيكا جۇمىلدىرىلعان. «استانا ەكسپو-2017» ۇلتتىق كومپانياسى مەن ەلىمىزدىڭ بارلىق وبلىستارى جانە استانا مەن الماتى قالالارى اراسىندا حالىقارالىق مامانداندىرىلعان كورمە نىساندارىن سالۋدا وتاندىق تاۋار وندىرۋشىلەردى تارتۋ تۋرالى مەموراندۋمدارعا قول قويىلعان.
بۇگىندە 200 دەن استام وتاندىق تاۋار وندىرۋشىلەر كورمە قۇرىلىسىنا تارتىلىپ، ولارمەن 30 ميلليارد تەڭگەدەن استام سوماعا كەلىسىمدەر جاسالعان. «ءبىز ەكسپو نىساندارىن سالۋ ۇدەرىسىنە وتاندىق كاسىپورىنداردى تارتۋ بويىنشا مەملەكەت باسشىسى بەرگەن تاپسىرماسىن ورىنداپ وتىرمىز. وسىنىڭ ناتيجەسىندە، قازاقستاننىڭ ءاربىر وڭىرىندە جاڭا جۇمىس ورىندارى قۇرىلدى دەپ ايتۋعا بولادى»، - دەگەن ەدى كومپانيا باسشىسى احمەتجان ەسىموۆ وڭىرلەرمەن ارنايى مەموراندۋمدارعا قول قويۋ بارىسىندا.
ايتا كەتەرلىگى، «استانا ەكسپو-2017» حالىقارالىق مامانداندىرىلعان كورمەسىنىڭ ىشكى جانە سىرتقى پەريمەترى بويىنشا قىلمىستاردىڭ جانە وزگە دە زاڭعا قايشى ارەكەتتەردىڭ ۋاقتىلى الدىن الۋ، جولىن كەسۋ ءۇشىن بۇگىننەن باستاپ ەلوردا پوليتسياسى جۇمىلدىرىلىپ وتىر.
جالپى، قازاقستان بيلىگى بۇل كورمەگە الەمنىڭ 100 دەن استام ەلىنىڭ قاتىساتىندىعىن، ونى تاماشالاۋعا 5 ميلليونعا جۋىق ادامنىڭ كەلەتىندىگىن بولجاۋدا. بۇل رەتتە ايتا كەتەرلىگى، وسىدان 2-3 جىل بۇرىن ەلباسىمىز قىتايعا جاساعان ساپارىندا ق ح ر ءتوراعاسى شي جينپيڭمەن 2017-جىلدى قازاقستانداعى قىتايدىڭ تۋريزم جىلى دەپ جاريالاۋ تۋرالى ۋاعدالاستىققا قول جەتكىزگەن بولاتىن.
دەمەك، الداعى ۋاقىتتا كورمەنى تاماشالاۋعا كەلەتىن قىتايلىقتاردىڭ لەگى مول بولاتىندىعى انىق. سوندىقتان دا «قازاقستان تەمىر جولى» ۇلتتىق كومپانياسى كورمە قارساڭىندا «استانا-الماتى-ءۇرىمجى» باعىتىنداعى جۇردەك پويىزدى جولعا شىعارۋ جوسپارلاۋدا.
ريو وليمپياداسى
وسى جىلدا ورىن الاتىن باستى سپورتتىق شارالاردىڭ ءبىرى ريو وليمپياداسى ەكەندىگى بەلگىلى. تورتكۇل دۇنيە اسىعا كۇتكەن ايتۋلى بايراقتى باسەكە تامىزدىڭ 5 كۇنى برازيليانىڭ ريو-دە-جانەيرو قالاسىندا الاۋىن تۇتاتادى. بۇگىندە وسىناۋ جازعى وليمپيادا ويىندارىنا باراتىن سپورتشىلارىمىزدىڭ ءبىرازىنىڭ ەسىمدەرى دە بەلگىلى بولىپ وتىر، سپورتتىڭ 10 تۇرىنەن 50 گە جۋىق ليتسەنزيامىز بار. دەگەنمەن، الدا ءالى تالاي ليتسەنزيالىق جارىستار بار. ياعني، بۇل جىلدا جەرلەستەرىمىز 70 قۇرلىقتىق، 52 الەم كۋبوگى كەزەڭدەرىندە باعى مەن بابىن سىنايدى.
بۇگىندە اۋىر اتلەتتەرىمىزدىڭ الداعى وليمپيادا ويىندارىنا بەرىلەتىن 6 ەرلەر جانە 4 ايەلدەر اراسىنداعى جولداماعا قول جەتكىزدى. ياعني، زىلتەمىرشىلەرىمىز ريوعا تولىق قۇرامدا بارادى دەگەن ءسوز. الايدا، وكىنىشكە وراي 94 كەلى سالماق ساناتىندا وليمپيادا التىنىنان باستى ۇمىتكەر ساناعان زىلتەمىرشىلەرىمىز الماس وتەشەۆ پەن جاسۇلان قىدىربايەۆ دوپينگ داۋىنا ۇرىندى. ولاردىڭ الداعى تاعدىرى بەلگىسىز. قازىرگى ۋاقىتتا ق ر اۋىر اتلەتيكا فەدەراتسياسى دوپينگ-باقىلاۋ بويىنشا جاسۇلان قىدىربايەۆ، ەرمەك ءومىرتاي جانە الماس وتەشوۆتەن الىنعان «ا» سىناماسىنان تىيىم سالىنعان پرەپاراتتىڭ تابىلۋىنا بايلانىستى ق ر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىمەن بىرلەسىپ، تەرگەۋ جۇمىستارىن باستادى.
دوپينگ-سىناما سپورتشىلاردان تاياۋدا ا ق ش- تىڭ حيۋستون قالاسىندا وتكەن الەم چەمپيوناتىنان كەيىن ىلە-شالا الىنعان بولاتىن.
«سپورتشىلارىمىزعا قاتىستى دوپينگ-سىنامانىڭ وڭ ناتيجە بەرگەندىگى ءبىز ءۇشىن بارىپ تۇرعان سوراقى دەرەك، بۇل جەردە بىرەۋدىڭ كورىنەر-كوزگە قاتەلىك جىبەرگەنى كورىنىپ-اق تۇر. بۇعان ءبىزدىڭ جىگىتتەردىڭ ەشقانداي قاتىسى جوقتىعىنا سەنىمدىمىز. ءبىز جاعدايدى انىقتاۋ ءۇشىن قولدان كەلگەننىڭ بارلىعىن جاسايمىز جانە ءبىزدىڭ اتلەتتەردىڭ تاماعىنا نەمەسە دارۋمەندەرىنە تىيىم سالىنعان پرەپاراتتىڭ سالىنۋىنا سەبەپشى بولعان تۇلعالاردى اشكەرەلەۋگە بارىنشا كۇش سالامىز.
ەگەر كىنالى ازامات اتلەتتەردىڭ ءوز اينالاسىنان تابىلار بولسا. وندا حالىقارالىق اۋىر اتلەتيكا فەدەراتسياسىمەن بىرلەسە وتىرىپ، مۇنداي ادامدى سپورتتان مۇلدەم الاستاتۋ جانە سپورت جارىستارىنا قاتىسۋ قۇقىعىنىن ايىرۋ تۋرالى شەشىم قابىلدايمىز»، - دەگەن ەدى تاياۋدا ق ر اۋىر اتلەتيكا فەدەراتسياسىنىڭ باس حاتشىسى ومار مۇستافين.
ريوعا باراتىن سپورتشىلارىمىزدىڭ قاتارىندا جەڭىل اتلەتتەرىمىز ولگا رىپاكوۆا، ۆيكتوريا زيابكينا، ولگا سافرونوۆا، گۇلجانات جاناتبەك، ميحايل كراسيلوۆ، يرينا سمولنيكوۆا، گەورگيي شەيكو، يرينا ەكتوۆا، فلوريدا مينيانوۆا، ەسكەكشىلەرىمىز يليا گولەندوۆ، الەكساندر ەمەليانوۆ، داۋلەت سۇلتانبەكوۆ جانە اندرەي ەرگۋچيەۆ، ناتاليا سەرگەيەۆا، يرينا پودوينيكوۆا، الەكسەي دەرگۋنوۆ، ەۆگەني الەكسەيەۆ بار.
بوكسشىلارىمىزدىڭ قورجىنىندا 4 ليتسەنزيا. 60 كەلىدە بەرىك ءابدىراحمانوۆ، 49 كەلىدە ءبىرجان جاقىپوۆ، 91 كەلىدە ۆاسيلي ليەۆيت جانە 69 كەلىدە دانيار ەلەۋسىنوۆتىڭ ريو تورىندە جاسىنداي جارقىراۋىنا جول اشىق. مىرزاعالي ايتجانوۆتىڭ شاكىرتتەرى وسى جىلى وتەتىن ءۇش ليتسەنزيالىق جارىستا قالعان ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىرۋى ءتيىس. العاشقى وليمپياداعا ىرىكتەۋ تۋرنيرى 2016 -جىلى 23- ناۋرىز بەن 3- ءساۋىر ارالىعىندا قىتايدىڭ تسيانان قالاسىندا ازيا مەن تىنىق مۇحيت بوكسشىلارىنىڭ قاتىسۋىمەن وتسە، مامىردا بولگاريا استاناسى سوفيادا بوكسشىلار WSB مەن APB جوبالارى بويىنشا جولداماعا تالاسادى. ءۇشىنشى ىرىكتەۋ شىلدەنىڭ 7-19 ارالىعىندا باكۋدە وتەتىن بولادى.
وليمپيادا باعدارلاماسىنا ەنگىزىلگەن نىسانا كوزدەۋ سپورتىنان ەلىمىزدىڭ نامىسىن راشيد يۋنۋسمەتوۆ، ۆلاديمير يساچەنكو، يۋري يۋركوۆ، ەليزاۆەتا كورول، ال ساداق اتۋدان ەرلەر اراسىندا سۇلتان دۇزەلبايەۆ پەن ايەلدەر اراسىندا لۋيزا سايديەۆا قورعايدى.
گرەك-ريم كۇرەسىنەن ەكى جولداما بار. ونى دوسجان كارتيكوۆ پەن المات كەبىسپايەۆ جەڭىپ الدى. ال ەركىن كۇرەستەن جالعىز جولدامانى ارتاس سانا يەلەنگەن بولاتىن. مۇنان بولەك، ءجۇزۋ سپورتىنان دميتري بالاندين ءبىر جولداماعا يەلىك ەتسە، قازىرگى بەسسايىستان ەلەنا پوتاپەنكو ءبىر جولداما جەڭىپ العانى ەستە.
قازاقستان تامىزدىڭ 5-21 ارالىعندا وتەتىن ريو-دە-جانەيرو وليمپيادا ويىندارىنا سپورتتىڭ 27 ءتۇرى بويىنشا 100-دەن استام ليتسەنزيا ۇتىپ الۋدى جوسپارلاۋدا. ەستە بولسا، بۇعان دەيىنگى لوندون وليمپياداسىندا قازاقستاندىق سپورتشىلار سپورتتىڭ 25 تۇرىنەن 105 ليتسەنزيا ۇتىپ العان ەدى. سول وليمپيادادا قازاقستان ساڭلاقتارى 7 التىن، 1 كۇمىس، 5 قولا مەدال الىپ، مەدال سانى بويىنشا جالپى ەسەپتە 204 ەل اراسىندا 12-ورىنعا تۇراقتادى.
اۆتور: مارلان جيەمباي
