قازاق ەلىم دەپ سوققان جۇرەگىم - ونەر جۇلدىزدارىنىڭ قۇتتىقتاۋى
بۇل سان- مىڭ جىلدار بويى اتا- بابامىزدىڭ ارمانى ورىندالعان كۇن، ەل بولىپ ەركىندىككە قول جەتكىزگەن كۇن. تاۋەلسىزدىك مەرەكەسى - ءاربىر وتانداسىمىز ءۇشىن جۇرەگىنە قۋانىش ۇيالاتار ەرەكشە مەرەكە. وسىعان وراي وتاندىق ونەر جۇلدىزدارى قازاقپارات حالىقارالىق اگەنتتىگى ارقىلى بارشا قازاقستاندىقتاردى مەرەيلى مەرەكەمەن قۇتتىقتادى.
ق ر ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى، «استانا وپەرا» تەاترىنىڭ جەتەكشى ءسوليسى مايرا مۇحامەد قىزى:
«بۇگىن ءبىز، 16 -جەلتوقساندا، ەلىمىزدىڭ ەڭ ايرىقشا كۇندەرىنىڭ ءبىرى - تاۋەلسىز قازاقستانىمىزدىڭ 24 جىلدىعىن تويلاپ وتىرمىز. بۇل كۇن قازاق مەملەكەتىنىڭ دامۋى تاريحىندا رەسپۋبليكامىزدىڭ بەيبىت ءومىرى مەن ءال- اۋقاتى ءۇشىن جاساعان جەمىستى دە كيەلى رۋحتىڭ جەتەلەۋىمەن ەڭبەك ەتۋ بارىسىنداعى قۋاتتى سەرپىن مەن قايتارىلماس بەتبۇرىستىڭ ءساتى بولدى.
ەلباسىنىڭ قاجىرلى ەڭبەگىنىڭ ارقاسىندا بۇگىن قازاقستاندى بۇكىل الەم تانيدى جانە مارتەبە تۇتادى. نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى ەڭبەك جولىن ءوز وتانىمدا جالعاستىرۋىمدى قولداپ، مەملەكەتتىك سىيلىق لاۋرەاتى اتاعىنا يە بولۋىما ىقپالىن تيگىزدى.
تاريحي وتانىما ورالعانىما 20 جىل ءوتتى. شىعارماشىلىق جولىمدى ءوزىمنىڭ تۋعان حالقىما ارنادىم. بارشا قازاقستاندىقتاردى اتاۋلى مەرەكە - تاۋەلسىزدىك كۇنىمەن قۇتتىقتايمىن. سىزدەرگە اشىق اسپان، ەلىمىزدە ءارقاشان تۇراقتىلىق، الەۋمەتتىك ءال- اۋقات، بەيبىتشىلىك، كەلىسىم جانە ءوزارا تۇسىنىستىك بولۋىن تىلەيمىن».
ساكەن مايعازيەۆ، «مۋزارت» توبىنىڭ ءانشىسى:
«قازاقتاي قاسيەتتى حالىقتىڭ جولىندا قاسىق قانى قالعانشا كۇرەسىپ، قۇربان بولعان بوزداقتارىمىزعا مىڭ تاعزىم! ولاردى ەرەكشە مەيىرىم يەسى اللا تاعالا پاناسىنا العاي. ولارعا قۇران باعىشتاۋدى ۇمىتپايىق. بابالارىمىزدىڭ قانىمەن، انالارىمىزدىڭ جاسىمەن جەتكەن ەگەمەندىگىمىز باياندى بولعاي. راببىم انالارىمىزدى ۇيقىسىنان، بالالارىمىزدى كۇلكىسىنەن ايىرماعاي!»
سارا توقتامىسوۆا، ايتىسكەر اقىن:
- ارىستان تۋعان الاشىم،
بەلگىسى بولعان كوكبورى.
بورىدەي جورتقان بابامنىڭ،
باسىنان نەلەر وتپەدى.
تاۋەلسىز قازاقستانىم،
تۋىڭدى بيىك ۇستادىڭ.
شىرقىراپ شىعىپ، شىبىن جان،
جەلتوقساندا قىرىلعان.
ماڭدايداعى جۇلدىزىڭ،
ۇرانداعان ۇل- قىزىڭ،
قىرشىن كەتەمىز دەپ پە ەدى؟
توگىلگەن جاسى انامنىڭ،
توگىلگەن قانى بابامنىڭ،
تۇعىرلى تاۋەلسىزدىگىم،
عۇمىرلى تاۋەلسىزدىگىم،
وزىنەن- ءوزى كەپ پە ەدى.
جىر كەرىپ كوڭىل ارناسىن،
كوك اسپانعا سامعاسىن،
كوڭىلىمنىڭ كوك كەپتەرى.
قاراشاسىنا قاراسىن،
اراشاسىنا جاراسىن،
ەلىمنىڭ تورە، بەكتەرى!
تاۋەلسىزدىك مەرەكەسى - اتا- بابامىز اڭساعان ارماننىڭ جۇزەگە اسقان، ەلىمىزگە ەركىندىك سىيلاعان ۇلى كۇن. وسىنداي ماڭىزى بار تاريحي دۋماندا بارلىق وتانداستارىما مىقتى دەنساۋلىق، ءساتتى كۇندەر، زور جەتىستىكتەر تىلەيمىن.
ارداق يساتايەۆا، مادەنيەت قايراتكەرى، ءداستۇرلى ءانشى، ۇستاز:
«حالقىمىزدىڭ عاسىرلار بويى ارمانداپ جەتكەن تاۋەلسىزدىك مەرەكەسى ءاربىر قازاقستاندىقتىڭ ەڭ قاستەرلى ۇلى مەيرامى. بۇگىنگى كۇنى بەيبىت، وركەندەگەن ەلىمىز بار، سالت- ءداستۇرىمىز، مادەنيەتىمىز جاڭاشا لەپپەن ۇرپاق ساباقتاستىعى ۇزبەي دامىپ كەلەدى.
بوستاندىق پەن ەركىندىكتىڭ باستاۋى بولىپ تابىلاتىن وسى سالتاناتتى مەرەكە بارلىعىمىزعا يگىلىك پەن باقىت، باق- داۋلەت، ىرىس اكەلسىن!»
كەنجەبەك ءجانابىلوۆ، «مۋزارت» توبىنىڭ ءانشىسى:
«اسسالاۋماعالايكۋم، قازاق ەلى! الداعى كەلە جاتقان تاۋەلسىزدىك كۇنى قۇتتى بولسىن! اتا- بابالارىمىز قانىن توگىپ، قورعاپ قالعان تاۋەلسىزدىگمىز ماڭگى بولسىن! ەلىمىز امان جۇرتىمىز تىنىش بولسىن! ەلىمىزدى بيىك بەلەستەرگە جەتكىزىپ، العا جەتەلەپ كەلە جاتقان ەلباسىمىزعا قۇداي قۋات بەرسىن! بارشاڭىزدىڭ وتباسىلارڭىزعا تەك قانا جاقسىلىق تىلەيمىن!»
ءبىرجان حاسانعاليەۆ، ءانشى:
«مەن شىن جۇرەگىمنەن بارشا قازاقستان حالقىن ەلىمىزدىڭ باستى تويى تاۋەلسىزدىك مەرەكەسىمەن قۇتتىقتايمىن! بۇل كۇندى اتا- بابالارىمىز عاسىرلار بويى ارمانداپ كەلدى. مىنە سول مەرەيلى كۇندى اتاپ ءوتىپ وتىرعان ءبىز باقىتتى ۇرپاقپىز. بۇل مەرەكەنى ءوز شاڭىراعىمىزدا بارلىعىمىز باس قوسىپ، تۋىسقاندار جينالىپ، داستارحان باسىندا تىلەكتەرىمىزدى ايتىپ اتاپ وتەمىز. ەلىمىز امان، جۇرتىمىز تىنىش بولسىن، تاۋەلسىزدىگىمىز ماڭگىلىك بولسىن!»
گۇلزيرا بوكەيحان قىزى، ءانشى:
«اتا- بابامىز ارمانداعان تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزدىك. بۇگىنگى ۇرپاق ەڭ باقىتتى زاماندا ءومىر ءسۇرىپ جاتىر. وسى تاۋەلسىزدىكتىڭ قادىرىنە جەتىپ، كوزىمىزدىڭ قاراشىعىنداي قورعاۋىمىز كەرەك. ءار سالادا ەلىمىزدىڭ وركەندەۋىنە ءوز ۇلەسىمىزدى قوسۋدى بورىشىمىز دەپ سانايمىن. تاۋەلسىزدىك مەرەكەسى قۇتتى بولسىن!»
يبراگيم ەسكەندىر، ءانشى، «جاس تۇلپار» سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى:
«تاۋەلسىزدىك مەرەكەسى مەن ءۇشىن ەڭ قىمبات مەرەكە! تاۋەلسىزدىكتىڭ ارقاسىندا الەمگە اتىمىز تانىلىپ، ونەرىمىز ورگە ءجۇزىپ جاتىر. مەنىڭ ورىنداۋىمداعى «كوك تۋدىڭ جەلبىرەگەنى» ءانى بارشا قازاقستاندىقتاردىڭ جۇرەگىنە جەتتى. بۇنىڭ باستى سەبەبى تاۋەلسىزدىكتىڭ ءقادىرىن بىلگەن حالىقتىڭ ىقىلاسى دەپ بىلەمىن. سونىمەن بىرگە بۇل اندە وتانعا دەگەن، ەركىندىككە دەگەن ۇلكەن ماحاببات بار. مەن ءار جولى وسى ءاندى ايتقاندا جۇرەگىم تولقىپ، ەرەكشە سەزىمگە كەنەلەمىن. بارشا قازاقستاندىقتارعا تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ باياندى بولۋىن تىلەيمىن! ءار شاڭىراقتا قۋانىش بولسىن!
كوك تۋدىڭ جەلبىرەگەنى -
جانىما قۋات بەرەدى.
تالاسقا تۇسسە جان مەن تۋ
جان ەمەس،
ماعان كەرەگى -
كوك تۋدىڭ جەلبىرەگەنى».
ماقسات بازاربايەۆ، ءانشى:
«ۇلتتىق نامىسىمىزدى وياتقان، الەمگە قازاقتى ازاتتىق سۇيگىش، رۋحى بيىك حالىق رەتىندە تانىتقان تاۋەلسىزدىك كۇنى قۇتتى بولسىن! كوك تۋىمىز ماڭگى جەلبىرەپ، ەلىمىز امان جۇرتىمىز تىنىش، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ تۇعىرى بيىك بولسىن!» .
دايىنداعان: ريزابەك نۇسىپبەك ۇلى
