بيلىك پەن بيزنەس اراسىنداعى التىن كوپىر

استانا. قازاقپارات - وسىدان ەكى جىل بۇرىن قۇرىلعان ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى - كوممەرتسيالىق ەمەس، ءوزىن-ءوزى باسقاراتىن ۇيىم. ول بيزنەس پەن بيلىكتىڭ ءتيىمدى ارىپتەستىگىن ورناتۋ ماقساتىندا كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىن بىرىكتىرەدى.

 «ۇلتتىق پالاتانى قۇرۋ ءۇشىن دامىعان ەلدەردىڭ تاجىريبەسى زەردەلەندى. بۇل ەلدەردە زاڭدى تۇردە كاسىپكەرلەردىڭ پالاتالارعا مىندەتتى مۇشەلىگى قاعيداسى بەكىتىلگەن. بۇل گەرمانيا، اۆستريا، تۇركيا، فرانسيا، نيدەرلاندى، يتاليا جانە باسقا ەلدەر. بۇل ەلدەر ءوز بيزنەستەرىن پالاتالاردا بىرىكتىرىپ، ءوز دامۋىندا ايتارلىقتاي تابىستارعا جەتتى. مىسالى، گەرمانيادا شاعىن جانە ورتا بيزنەس سەكتورى جالپى ىشكى ءونىمنىڭ %60 ىن قۇرايدى.

تۇركيا دۇنيە جۇزىندەگى ەكونوميكا دەڭگەيى بويىنشا 15- ورىن الادى. بۇل ەلدەردە پالاتالاردىڭ مارتەبەسىن زاڭدى بەكىتۋ ارقىلى ۇكىمەت ولارعا مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ بەلگىلى ءبىر فۋنكتسيالارىن بەردى. ۇلتتىق پالاتا ماقساتى - بيزنەستىڭ ۇكىمەتپەن جانە مەملەكەتتىك ورگاندارمەن ءوزارا ارەكەتتەستىگىن كۇشەيتۋ، كاسىپكەرلەردىڭ قۇقىقتارى مەن مۇددەلەرىن قورعاۋ جانە كاسىپكەرلەردىڭ زاڭناما مەن بيزنەستىڭ ەرەجەلەرىن قالىپتاستىرۋعا قاتىسۋىن قامتاماسىز ەتۋ. پالاتا قىزمەتى ىسكەرلىك احۋالدى، تۇراقتىلىقتى جانە ەلدەگى بيزنەستى جۇرگىزۋ جاعدايلارىن جاقسارتۋعا باعىتتالادى. سونداي- اق، وسى پالاتا اۋىلداعى كاسىپكەرلەردىڭ مۇددەلەرىن ەسكەرىپ، ولاردىڭ مۇڭ- مۇقتاجىن ۇكىمەتكە جەتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. دەمەك، كاسىپكەرلەر پالاتاسى بيزنەستە جۇرگەن ءاربىر جانعا دەم بەرىپ، دەمەۋ كورسەتەدى دەۋگە تولىق نەگىز بار»، - دەيدى جامبىل وبلىستىق ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ ءتورايىمى قارلىعاش ارالبەكوۆا.

ناقتىلى كەزەڭدە جامبىل وبلىسىنداعى جالپى بيزنەس سۋبەكتىلەرىنىڭ سانى 75453 تى قۇراپ وتىر. ونىڭ 99,3 پايىزىن - شاعىن، 0,5 پايىزىن - ورتا، 0,1 پايىزىن - ءىرى بيزنەس سۋبەكتىلەرى قۇرايدى. ەسەپتى مەرزىمدە وبلىس كاسىپكەرلەرىنەن پالاتاعا بارلىعى 4925 ءوتىنىش كەلىپ تۇسكەن. ونىڭ 240 ى - كاسىپكەرلەر قۇقىن قورعاۋ، 4553 ى - ەكونوميكالىق، ال 132 سى - الەۋمەتتىك ماسەلەلەر بويىنشا كومەك سۇراعان ارىز- شاعىمدار. ال، بۇل وتىنىشتەردىڭ 4733 ى - شاعىن، 180 ى - ورتا، 12 ى - ءىرى بيزنەس سۋبەكتىلەرىنە تيەسىلى. ياعني، كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ كومەگىنە كوبىنە شاعىن بيزنەس وكىلدەرى جۇگىنەدى ەكەن. سونىمەن قاتار، پالاتا قىزمەتىن پايدالانۋشىلاردىڭ 62 پايىزى - وبلىس ورتالىعىنان بولسا، 38 پايىزى - اۋىل- ايماقتاعى كاسىپكەرلەر.

«پالاتانىڭ نەگىزگى باسىم باعىتتارىنىڭ ءبىرى - كاسىپكەرلەر قۇقىعىن قورعاۋ، - دەيدى قارلىعاش ءامىر قىزى. - بۇل باعىتتا كەلىپ تۇسكەن ارىز- شاعىمداردىڭ 80 پايىزى - شاعىن بيزنەسكە تيەسىلى. وزدەرىڭىز كورىپ وتىرعانداي ءىرى كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرى وزدەرىندە بىلىكتى زاڭگەرلەر مەن ەسەپشىلەردى ۇستاۋعا شامالارى جەتەتىندىكتەن، بۇل ماسەلە بويىنشا پالاتا كومەگىنە جۇگىنە بەرمەيدى. ياعني، قارجى- ەكونوميكالىق جاعدايى قالىپتاسقان ءىرى بيزنەس ءوز پروبلەماسىن ءوزى شەشۋگە قاۋقارلى».

كاسىپكەرلەر پالاتاسىنا كەلىپ تۇسكەن ارىز- شاعىمدار ەڭ الدىمەن پالاتا ساراپشىلارىنىڭ قاراۋىنان وتەدى. وندا كورسەتىلگەن پروبلەمالاردى شەشۋدىڭ ءتۇرلى جولدارى قاراستىرىلادى. بيىل قۇقىقتىق ماسەلەلەر بويىنشا پالاتاعا كەلىپ تۇسكەن 240 ارىز- شاعىمنىڭ 59 ى - كاسىپكەرلەر قۇقىن قورعاۋ جۇيەسى بويىنشا بولسا، ونىڭ 28 ى وڭتايلى شەشىمىن تاپقان. كەلىپ تۇسكەن ارىز- شاعىمداردىڭ 48 پايىزى - جەر ماسەلەسىنە، 21 پايىزى - سالىق، 18 پايىزى - مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ، ال 19 پايىزى - باسقا دا سالالارعا قاتىستى. جالپى جىل باسىنان بەرى 1 ميلليارد 589 ميلليون 300 مىڭ تەڭگە كولەمىندە كاسىپكەرلەر قۇقى قورعالعان.

كاسىپكەرلىك كوكجيەگىنىڭ كەڭەيە تۇسۋىنە اكىمشىلىك كەدەرگىلەر دە جول بەرمەي جاتادى. بۇل تۇرعىدا كاسىپكەرلەر پالاتاسى وڭىردەگى شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ دامۋىنا تەجەۋ بولىپ وتىرعان 27 اكىمشىلىك كەدەرگىنى انىقتادى. ونىڭ ىشىندە رەسپۋبليكا دەڭگەيىندەگى 24 اكىمشىلىك كەدەرگىنىڭ ۇشەۋى جويىلىپ، 21 ى «اتامەكەن» ۇ ك پ قاراۋىندا.

كوبىندە شاعىن بيزنەستىڭ دامۋىنا تەجەۋ بولىپ وتىرعان اكىمشىلىك كەدەرگىلەر نەگىزىنەن تابيعي مونوپوليا، تاريف، ساتىپ الۋلار، جەر قاتىناستارى، مەديتسينا جانە فارماتسيەۆتيكالىق ءوندىرىس، سالىق تولەمدەرى، رۇقساتتاما ءراسىمى، اۋىلشارۋاشىلىعى، ساۋلەت جانە قۇرىلىس، كەدەندىك رەتتەۋ، ساۋدا قىزمەتى، كولىك، لوگيستيكا جانە بايلانىس سالارىندا ورىن العان.

 وتكەن جىلدان باستاپ كاسىپكەرلەر پالاتاسى «بيزنەستىڭ جول كارتاسى-2020» باعدارلاماسى اياسىنداعى سەرۆيستىك قولداۋ كورسەتۋ جۇمىستارىن جۇزەگە اسىرۋدا. ياعني، كاسىپكەرلەر پالاتاسى مەملەكەتتىك باعدارلاما اياسىندا قارجىلىق جانە بۋحگالتەرلىك، كەدەندىك جانە سىرتقى ەكونوميكالىق قىزمەت، مەنەدجمەنت جۇيەلەرىن ەنگىزۋ، زاڭگەرلىك كەڭەستەر بەرۋ، ماركەتينگ، IT- تەحنولوگيالار، مەملەكەتتىك ساتىپ الۋلار، مەنەدجمەنتتى جۇرگىزۋ بويىنشا تەگىن قىزمەتتەر كورسەتۋدە. جوسپار بويىنشا 1508 كاسىپكەرگە سەرۆيستىك قىزمەت كورسەتۋ قاجەت بولسا، بۇگىنگە دەيىن بۇل قىزمەت تۇرلەرىمەن 1938 كاسىپكەر قامتىلىپ، مەجەلى مىندەتتىڭ 94 پايىزىن قۇراپ وتىر. جىل باسىندا وبلىستىڭ بارلىق اۋدانىندا كاسىپكەرلىكتى قولداۋ ورتالىقتارى اشىلىپ، تابىستى جۇمىس ىستەۋدە. ەسەپتى مەرزىمدە كاسىپكەرلىكتى قولداۋ ورتالىقتارىنا 4036 ادام كەلىپ، ولارعا 14603 كەڭەس بەرۋ قىزمەتتەرى كورسەتىلگەن. ونىڭ ىشىندە 304 جوبانىڭ 162 سى ماقۇلداندى.

71 كاسىپكەرگە تەگىن بيزنەس جوبا جاسالىپ بەرىلدى. سونداي- اق، كاسىپكەرلىك قىزمەتپەن اينالىسۋعا نيەت بىلدىرگەن 1000 ادام بيزنەستى باستاۋ مەن جۇرگىزۋ، تابىستى تىرلىكتىڭ تەتىگىن تابۋعا باۋليتىن «بيزنەس- كەڭەسشى»، «جوبالىق وقىتۋ»، «بيزنەس- ءوسۋ» وقۋ- كۋرستارىنان ءوتىپ، كاسىپكەرلىكتىڭ قىر- سىرىن ۇيرەندى.

«پالاتا وبلىستىڭ الەۋمەتتىك- ەكونوميكالىق دامۋىنا تىڭ سەرپىن بەرەتىن جوبالاردى قولداۋ ىسىندە دە سۇبەلى جۇمىستار اتقارۋدا. ناقتىلى كەزەڭدە جالپى سومماسى 41,7 ميلليارد تەڭگەنى قۇرايتىن 103 جوبا پالاتانىڭ قاداعالاۋىنا الىنعان. ىشكى اينالىمداعى جانە ەكسپورتقا باعىتتالعان تاۋارلارعا ارنالعان تاۋاردىڭ شىعۋ تەگىن انىقتاۋ سەرتيفيكاتتارىن بەرۋ جىل باسىنان بەرى كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ قۇزىرەتىنە بەرىلدى.

بۇل باعىتتا جىل باسىنان بەرى 248 كاسىپكەرگە قىزمەت كورسەتىلىپ، ەكسپورتقا شىعارىلاتىن 1026، ىشكى اينالىمداعى 184 تاۋارعا تاۋاردىڭ شىعۋ تەگىن انىقتايتىن سەرتيفيكات تابىس ەتىلگەن» دەيدى وڭىرلىك پالاتا ءتورايىمى.

كاسىپكەرلەر پالاتاسى ءبىلىم مەن تاجىريبەنى قاتار ۇشتاستىرۋ، كاسىپورىنداردى قاجەتتى ماماندارمەن قامتۋ ءىسىن دە نازاردان تىس قالدىرعان ەمەس. دۋالدى وقىتۋ جۇيەسى پالاتا قۇرىلعان العاشقى كۇندەردەن باستاپ قولعا الىنعان شارالاردىڭ ءبىرى. جىل باسىنان بەرى دۋالدى وقىتۋدىڭ جول كارتاسىنا 27 كوللەدج ەنگىزىلگەن. 1464 ءبىلىم الۋشى 132 كاسىپورىنمەن جاسالىنعان 179 كەلىسىم شارت نەگىزىندە دۋالدى وقىتۋمەن كامتىلعان.

پالاتا ۇجىمى الداعى ۋاقىتتا اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىن جانە ايەلدەر كاسىپكەرلىگىن قارجىلاندىرۋ ىسىنە ەرەكشە ءمان بەرمەك. بۇل ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىرۋ ماقساتىندا پالاتا جانىنان كەلەر جىلى شاعىن قارجى ۇيىمى اشىلىپ، جۇمىس ىستەيتىن بولادى. قارجىلىق ۇيىم جۇمىسى قاراجاتقا مۇقتاج كاسىپكەرلىك نىساندارىن نەسيەلەندىرۋ ءىسىن جەڭىلدەتەدى دەگەن سەنىمدەمىز.

 جانات قاپالبايەۆا