الەم اپتا ىشىندە: پاريجدەگى لاڭكەستەر لاڭى

استانا. قازاقپارات - دوڭگەلەنگەن دۇنيە دۇربەلەڭگە تولى بوپ تۇر.

ماسەلەن، كۇنى كەشە عانا ارماندار مەن پاك سەزىمدەر قالاسى اتانعان پاريجدە بىرنەشە جارىلىس ورىن الىپ، كەيبىر دەرەكتەرگە قاراعاندا، قازا تاپقانداردىڭ سانى 150 ادامعا جەتكەن.

تاياۋ شىعىس تا تىنشىر ەمەس. ليۆان استاناسى بەيرۋتتا 2 جارىلىس بولىپ، قازا تاپقانداردىڭ قاراسى قالىڭ. ايتا كەتەرلىگى الەم جۇرتشىلىعىن ەلەڭ ەتكىزگەن وسى ەكى قايعىلى حاباردان بولەك، تالايدىڭ نازارىن اۋدارعان حالىقارالىق اۆياسالوندا وسى اپتادا دۋبايدا وتكەن بولاتىن.

پاريجدەگى لاڭكەستەر لاڭى

جۇما كۇنى كەشكىسىن پاريجدىڭ 7 اۋدانىندا، ءبىر مەزەتتە لاڭكەستىك ارەكەتتەر ورىن الىپ، قارۋلى شابۋىل دا جاسالىپ، جارىلىس تا ورىن الدى. جەرگىلىكتى بيلىكتىڭ تاراتقان اقپاراتىنا قاراعاندا، جانتۇرشىگەرلىك شابۋىلداردان قازا تاپقانداردىڭ سانى 150 گە جەتىپ وتىر. 100 دەن استام ادام پاريجدىڭ «باتاكلان» تەاترىن لاڭكەستەر باسىپ العان كەزدە قازا تاپسا، قالعاندارى فرانسيا استاناسىنىڭ باسقا اۋداندارىندا ورىن العان لاڭكەستىك ارەكەتتەر بارىسىندا مەرت بولعانى بەلگىلى. كۋاگەرلەردىڭ ءبىرىنىڭ ايتۋىنشا، تەاترعا شابۋىلداعان لاڭكەستەردىڭ ءبىرى: «بۇل سيريا ءۇشىن!» دەپ ايقايلاعان كورىنەدى. ايتا كەتەرلىگى، فرانسيا پرەزيدەنتى فرانسۋا وللاندتىڭ قاتىسۋىمەن «ستاد دە فرانس» ستاديونىندا ءوتىپ جاتقان فۋتبولدان فرانسيا مەن گەرمانيا اراسىنداعى جولداستىق ماتچ بارىسىندا دا سپورت الاڭىنا تاقاۋ جەردە الدىن الا بولجامعا سايكەس 2-3 گراناتا دا جارىلعان.

بۇل فرانسيا تاريحىنداعى ەڭ ءىرى تەراكت بولىپ وتىر. سوندىقتان دا ف. وللاند بۇكىل ەل اۋماعىندا توتەنشە جاعداي جاريالاپ، مەملەكەتتىك شەكاراسىن جاپتى. قازىرگى ۋاقىتتا الەمنىڭ بارلىق ەلدەرىنىڭ كوشباسشىلارى فرانسۋزدىقتاردىڭ قايعىسىنا ورتاقتاسىپ، كومەك قولدارىن سوزۋدا. مۇنداي شارادان ەلىمىز دە تىس قالىپ وتىرعان جوق. قازاقستان پاريجدەگى لاڭكەستىك ارەكەتتى ايىپتايدى جانە قانداي جاعدايدا دا تەررورلىق ارەكەتتىڭ پايدا بولۋىنا كوز جۇما قاراۋعا بولمايتىندىعىن مالىمدەدى. قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ پاريج قالاسىندا بولعان تەررورلىق ارەكەتتەرگە بايلانىستى فرانسۋز رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى فرانسۋا وللاندقا كوڭىل ايتۋ جەدەلحاتىن جولدادى. جەدەلحاتتا پاريج قالاسىندا جاسالعان جانتۇرشىگەرلىك ارەكەتتەر سالدارىنان كوپ ادامنىڭ قازا بولعانى تۋرالى سۋىت حاباردى مەملەكەت باسشىسى زور كۇيزەلىسپەن قابىلداعانى ايتىلعان. «قازىرگى تاڭدا تەرروريزمنىڭ ەتەك الۋى بارلىق مەملەكەتتەر ءۇشىن ورتاق قاۋىپ-قاتەرگە اينالىپ وتىر. قازاقستان حالىقارالىق قاۋىپسىزدىككە قاتەر توندىرەتىن لاڭكەستىك پەن ەكسترەميزمنىڭ كەز كەلگەن ءتۇرىن ايىپتايدى»، - دەلىنگەن جەدەلحاتتا.

ابىروي بولعاندا بۇل لاڭكەستىك ارەكەتتەردەن زارداپ شەككەن نە بولماسا قازا تاپقان قازاقستان ازاماتتارى جوق. بۇل تۋرالى ق ر سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ارنايى تاپسىرمالار جونىندەگى ەلشىسى جانە رەسمي وكىلى التاي ابيبۋللايەۆ تۆيتتەردەگى پاراقشاسىندا حابارلادى. دەگەنمەن، پاريجدەگى ق ر ەلشىلىگىندە «جەدەل جەلى» (33145615200+) اشىلىپ، بۇل قالادا ەلىمىزدىڭ بارشا ازاماتتارىنا حالىق كوپ جينالعان جەرگە بارماۋعا كەڭەس بەرىلدى.

ايتا كەتەرلىگى، «باتاكلان» تەاترىنداعى كەپىلگە الىنعان ادامداردى پوليتسيا ارنايى جاساعى شابۋىل جاساۋ ارقىلى بوساتىپ العان بولاتىن. ءسال كەيىنىرەك قاندى وقيعا ورنىنا فرانسيا پرەزيدەنتى فرانسۋا وللاند، ەلدىڭ پرەمەر-ءمينيسترى، ىشكى ىستەر، ادىلەت مينيسترلەرى كەلدى. وسى جەردە ف. وللاند سەنبى كۇنى ەلدىڭ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ شۇعىل جيىنىن وتكىزەتىنىن ايتتى.

بەيرۋتتاعى جارىلىستار

بەيسەنبى كۇنى كەشقۇرىم بەيرۋتتىڭ تۇبىندەگى بۋردج- ءال- باراجن قالاسىندا جانكەشتى لاڭكەستەر 2 بومبا جاردى. جارىلىس ورنى رەتىندە ادامدار كوپ جۇرەتىن اين- ەس- سيككا اۋدانى تاڭداپ الىنعان. بۇل اۋداندا يمام حۋسەيننىڭ مەشىتى مەن تانىمال «ال-مانسۋر» ساۋدا ورتالىعى ورنالاسقان.

بەيرۋتتىڭ بۇل بولىگىندە باشار اسادتىڭ ۇكىمەتتىك ارمياسى ساپىندا «دايش» لاڭكەستىك توبىنا قارسى ۇرىس امالدارىنا قاتىسىپ جۇرگەن «حەزبوللا» شيىت پارتياسىنىڭ بەلسەندىلەرى وتە كوپ تۇرادى. سودىرلاردىڭ باستاپقى نىسانى يمام حۋسەين اتىنداعى مەشىت بولاتىن. ويتكەنى، موتوتسيكلگە مىنگەن سودىر ءدال وسى مەشىتكە باعىت العان ەدى. ءبىراق، ونىڭ جولىن «حەزبوللا» بەلسەندىلەرى كەستى. سوندىقتان دا سودىر اين- ەس- سيككا ورامىنداعى ادام كوپ جينالعان جەرگە بەت الدى. ءبىرىنشى جارىلىس ناۋبايحانا جانىندا، ال ەكىنشىسى راسۋل ءال-اازام گوسپيتالىنە تاقاۋ جەردە جاسالدى.

جالپى لاڭكەستەر تورتەۋ بولعان. ۇستىنە جارىلعىش زات تاڭىپ العان ونىڭ ءبىرىن پوليتسيا كەيىنەن تاۋىپ الدى. ول باستاپقى ەكى جارىلىس كەزىندە ءولىپ كەتكەن. ال ءتورتىنشىسى پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى ىزىنە تۇسكەننەن كەيىن امالسىزدان قولعا ءتۇستى.

ءبىرشاما ۋاقىت وتكەننەن كەيىن جارىلىس جاۋاپكەرشىلىگىن مويىندارىنا العان «لايش» لاڭكەستىك توبى الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى وزدەرىنىڭ پاراقشالارىنا مالىمدەمە جاريالادى.

لاڭكەستەردىڭ مالىمدەمەسىندە العاشقى جارىلىستىڭ موتوتسيكلگە بەكىتىلگەن جارلىعش قۇرىلعىنىڭ ناتيجەسىندە ورىن العانىن، ال ەكىنشىسىن ءولىم بەلدىگىن تاعىنعان جانكەشتىنىڭ ىسكە قوسقانىن اتاپ وتكەن.

ەكى لاڭكەستىك ارەكەتتىڭ سالدارىنان كەمىندە 43 ادام مەرت بولىپ، ءتۇرلى دەڭگەيدە جاراقات العانداردىڭ سانى 200 دەن اسىپ جىعىلدى. بۇل تەراكتىنى ەلدىڭ كورنەكتى ءدىني جانە ساياسي قايراتكەرلەرى بارىنشا ايىپتاۋدا. ليۆان پرەمەر- ءمينيسترى قازا تاپقانداردىڭ وتباسىلارىنا كوڭىل ايتىپ، ەل ازاماتتارىن قىراعى بولىپ، بىرلىك پەن ىنتىماق تانىتۋعا شاقىردى.

دۋبايدا وتكەن حالىقارالىق اۆياسالون

بەيسەنبى كۇنى بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىندە «Dubai Airshow 2015» 14- حالىقارالىق كورمەسى اياقتالدى. بۇل كورمە بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىنىڭ ۇكىمەتى مەن قارۋلى كۇشتەرىنىڭ قولداۋىمەن Dubai World Central Aerotropolis اۋماعىندا ءوتىپ جاتىر. دۋبايداعى «Dubai Airshow»  حالىقارالىق اۆياسالونى الەمدىك ازاماتتىق جانە اسكەري اۆياونەركاسىبىندەگى نەگىزگى وقيعالاردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. كورمە ەكى جىلدا ءبىر رەت وتكىزىلەدى. كەشەننىڭ كورمە الاڭى 645 مىڭ شارشى مەتردى قۇرايدى. شاراعا 61 ەلدەن 1100 دەن استام قاتىسۋشى قاتىستى. كورمە اياسىندا ۇشاقتاردىڭ 150 مودەلى ۇسىنىلدى. ولاردىڭ اراسىندا F-22 «Raptor» كوپماقساتتى جويعىش ۇشاقتاردىڭ بەسىنشى بۋىنى مەن 50 بيزنەس- دجەتتەر بار.

كورمە بارىسىندا جاسالعان كەلىسىمشارتتاردىڭ جالپى سوماسى 39,8 ميلليارد دوللارعا جەتىپ وتىر. الايدا، بۇل سوما 2013 -جىلعى ناتيجەدەن الدە قايدا تومەن. ەستە بولسا، سول كەزدە 206 ملرد. دوللاردان استام سوماعا كەلىسىمشارت جاسالعان بولاتىن. 2013 -جىلى «Emirates», «Etihad Airways» جانە «Qatar Airways» اۆياكومپانيالارى Airbus پەن Boeing ۇشاقتارىنىڭ رەكتوردتىق سانىن ساتىپ العان بولاتىن. بۇل جولى دا ۇشاقتىڭ اتالعان ەكى ءتۇرى بويىنشا جاسالعان كەلىسىمشارتتار ۇلكەن سومانى قۇرادى.

وسى كورمە اياسىندا ق ر قورعانىس ءمينيسترى يمانعالي تاسماعامبەتوۆ ابۋ-دابي امىرلىگىنىڭ مۇراگەر حانزاداسى، ب ا ءا ق ك باس قولباسشىسىنىڭ ورىنباسارى شەيح مۇحاممەد بەن زايد ءال ناحايانمەن كەزدەستى. «ەلىمىزدىڭ اراسىنداعى دوستاستىق قارىم- قاتىناس بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى، سىزدەردىڭ اكەلەرىڭىز جانە ق ر پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆپەن قالانعان. ول جىل سايىن نىعايىپ، ناتيجەلى ءارى جەمىستى بولۋدا، اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيگە شىعىپ كەلەدى»، - دەدى يمانعالي تاسماعامبەتوۆ قۇتتىقتاۋ سوزىندە.

سونىمەن قاتار ول بىرلەسكەن وقۋ- جاتتىعۋ مەن ترەنينگتەر تۇرىندە ىسكە اسىرىلۋى مۇمكىن ء ب ا ءا- مەن قورعانىس ىنتىماقتاستىعىن دامىتۋدا مۇددەلى ەكەندىگىمىزدى اتاپ ءوتتى.

«كەلەسى جىلى حالىقارالىق سايىستاردى ۇيىمداستىرۋدى جوسپارلاۋدامىز. وسىعان بايلانىستى، اتالعان ءىس- شاراعا ماماندارىڭىزدى قاتىسۋعا شاقىرامىن. ودان باسقا، قر قورعانىس ۆەدومستۆوسىنىڭ باسشىسى الداعى ۋاقىتتا استانادا وتەتىن «KADEX - 2016» قارۋ- جاراق، اسكەري تەحنيكا جانە اسكەري- تەحنيكالىق مۇلىك حالىقارالىق كورمەسى تاقىرىبىن قوزعاپ ءوتتى. «مۇمكىندىكتى پايدالانا وتىرىپ جانە مەملەكەتتەرىمىزدىڭ اراسىنداعى اسكەري ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ ماقساتىندا سىزدەردى جانە سىزدەردىڭ قورعانىس- ونەركاسىبى كەشەنى كومپانيالارىڭىزدى وسى كورمەگە قاتىسۋعا شاقىرامىن. قارۋ- جاراق پەن اسكەري تەحنيكا سالاسىنداعى بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىنىڭ تىڭ جاڭالىعى استاناداعى پاۆيلوندار كورمەسىن اجارلاندىرا تۇسەدى دەپ ۇمىتتەنەمىن»، - دەدى مينيستر.

اۆتور: مارلان جيەمباي