اعىلشىن ساياحاتشىسى بالاسىنىڭ ەسىمىن الاتاۋ-تامشىبۇلاق دەپ قويعان

استانا. قازاقپارات - التاي مەن اتىراۋدىڭ اراسىن الىپ جاتقان قازاق دالاسىنىڭ الەم تاريحىندا وزىندىك ورنى بار.

سوندىقتان دا بولار، بۇل ولكەنىڭ وتكەنىنە قىزىعىپ، تاۋ-تاسىن ارالاعان تالاي ساياحاتشىلار وتكەن. سولاردىڭ ءبىرى - XIX عاسىردا، اتاپ ايتقاندا، 1848 -جىلى قازاقستانعا كەلىپ، جەرگىلىكتى حالىقتىڭ تۇرمىس- تىرشىلىگى مەن سالت- ءداستۇرىن زەرتتەگەن اعىلشىن وتباسى توماس پەن ليۋسي اتكينسوندار، دەپ جازادى «ەگەمەن قازاقستان» گازەتى بۇگىنگى سانىندا.

قازاق تاريحى تۋرالى قۇندى دەرەكتەر قالدىرىپ، حالقىمىزدىڭ تۇرمىستىق بۇيىمدارىن وزدەرىمەن بىرگە ۇلى بريتانياعا الىپ بارعان ساياحاتشىلار ەلىمىزدىڭ قاپال وڭىرىنە تۇراقتاعان ەكەن. سول جەردە جوڭعار الاتاۋىن جانە تامشىبۇلاقتى ەرەكشە زەرتتەگەن.

تامشىبۇلاقتىڭ سۇلۋلىعىنا ءتانتى بولعانى سونشالىق، قازاق جەرىندە دۇنيەگە كەلگەن تۇڭعىش ۇلدارىنىڭ ەسىمىن توماس پەن ليۋسي الاتاۋ-تامشىبۇلاق دەپ قويعان. بۇگىندە بۇل ەسىم انگلياداعى ۇلكەن ءبىر اۋلەتتىڭ تەگىنە اينالىپ وتىر. قازاق دالاسىنا تابانى تيگەن ساياحاتشىنىڭ التىنشى ۇرپاعى - پيپا الاتاۋ-تامشىبۇلاق حانىم قازىرگى تاڭدا لوندون ماڭىنداعى ەلدى مەكەندەردىڭ بىرىندە تۇرادى.

ت. اتكينسوننىڭ ەڭبەكتەرىن زەرتتەپ، قايتا جاڭعىرتىپ جۇرگەن اعىلشىننىڭ جازۋشى-عالىمى نيك فيلدينگ قازاق ەلى تاريحىنا قاتىستى دۇنيەلەردى كىتاپ ەتىپ باسىپ شىعارۋدى كوزدەيدى. ونىڭ ايتۋىنشا، ساياحاتشى ورتالىق ازيا مەن قازاقستاندى جانە سلاۆيان حالىقتارىنىڭ تاريحىن زەرتتەپ، سوعان قاتىستى 500 گە جۋىق سۋرەت سالعان. ونىڭ كارتينالارىنان كيىز ۇيدەگى قازاق وتباسىنىڭ تۇرمىسىن، ەت ءپىسىرىپ جاتقان قازاق ايەلدەرىن، دومبىرامەن ءان سالعان سال- سەرىلەردى جانە ساۋكەلە كيگەن قازاق قىزدارىن كورۋگە بولادى. بۇل جادىگەرلەردىڭ بارلىعى بۇگىندە ن. فيلدينگتىڭ لوندوننان 75 شاقىرىم جەردەگى ەۆينتون قالاسىنداعى ۇيىندە ساقتاۋلى تۇر.

سونىمەن قاتار، جازۋشىنىڭ قولىندا XVIII- XIX عاسىرلاردا جاسالعان قازاقتاردىڭ تۇرمىستىق بۇيىمدارى دا بار. ول جونىندە نيك مىرزا «قازاقستان» تەلەارناسىنا بەرگەن سۇحباتىندا بىلاي دەيدى.

- قازىر مەنىڭ مۇراعاتىمدا قازاقتىڭ ۇلتتىق ويۋ-ورنەكتەرىمەن كومكەرىلگەن اياققاپ، تۇسكيىز جانە قىزداردىڭ باس كيىمى بار. ونىڭ ءبارى وسىدان ەكى- ءۇش عاسىر بۇرىن جاسالعان. ال بۇلاردى اعىلشىن جەرىنە توماس اتكينسون الىپ كەلگەن. وسى جەردە ساياحاتشى تۋرالى از-كەم ايتىپ وتسەم دەيمىن. توماس اتكينسون - سول كەزدە ءوز ورتاسىنا سىيلى، اتاقتى ادامداردىڭ ءبىرى بولعان. ول ورتالىق ازياعا ورىس گۋبەرناتورلارىنىڭ كومەگىمەن بارعان ەكەن. جالپى، توماس پەن ليۋسي اتكينسون سول وڭىرگە ساياحات جاساعان العاشقى ەۋروپالىقتاردىڭ ءبىرى.

قىركۇيەك ايىندا قازاقستاندا بولعان نيك فيلدينگ التاي، جوڭعار جانە ىلە الاتاۋلارىنىڭ تابيعاتىن زەرتتەگەن.

- مەن تاۋلاردان قازاقتىڭ دارحاندىعىن كوردىم. مەنىڭشە، قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق ناقىشتارىنىڭ ءبىرى وسى تاۋلار مەن جازىق دالا جانە جىلقى مالى. وكىنىشكە قاراي، قازاقستاندا ءبىر اي عانا بولدىم. تاعى دا بارىپ، ساياحاتشى توماستىڭ مارشرۋتىمەن ءجۇرىپ وتكىم كەلەدى. الايدا، ول ءۇشىن 3-4 جىل ۋاقىت قاجەت، - دەگەن عالىم كەلەشەكتە وسى ماقساتىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن جۇمىس ىستەيتىنىن ايتتى.

ال توماس اتكينسوننىڭ تىكەلەي ۇرپاعى پيپا الاتاۋ-تامشىبۇلاق اۋلەتىندە وسىنداي ادامنىڭ بولعانىن ماقتان تۇتادى.

- ۇلكەن اتامىز دجون مەيسون ستيۋارت استروفيزيكا جانە گەوگرافيامەن اينالىسقان. ول كىسى اۋلەتىمىز جايىندا كوپتەگەن ەڭبەك قالدىردى. سول دۇنيەلەردە ارعى اتامىز توماس اتكينسون تۋرالى ايتىلادى. تەگىمىزدىڭ قازاقستانمەن بايلانىستى ەكەنىن جاقسى بىلەمىز. الداعى ۋاقىتتا ۇلدارىممەن قازاق ەلىنە بارىپ، اتامىزدىڭ ءىزى قالعان جەرلەردى كورسەم دەگەن ارمانىم بار، - دەيدى پيپا حانىم.