قازاقستاندا وتەتىن ساپارىم ەكى ەلدىڭ جاقىنداسۋىنا تىڭ سەرپىن بەرەدى دەپ سەنەمىن - جاپونيا پرەمەر- ءمينيسترى سيندزو ابە

استانا- توكيو. قازاقپارات - جاپونيا پرەمەر- ءمينيسترى سيندزو ابە ەلىندەگى ءىرى كومپانيالاردىڭ وكىلدەرىمەن بىرگە ورتالىق ازياعا العاشقى تۋرنەسىن وتكىزبەك. قازاقستانعا جاپوندىق پرەمەر وسى دۇيسەنبىدە كەلەدى.

 استاناعا ساپارى قارساڭىندا س. ابە «قازاقپارات» ح ا ءا- عا سۇحبات بەرىپ، جاپونيا مەن قازاقستاننىڭ، سونداي- اق جالپى ورتالىق ازيا وڭىرىمەن ىنتىماقتاستىقتىڭ باسىمدىقتارى مەن بولاشاعى جايىندا اڭگىمەلەپ بەردى.

- ورتالىق ازيانىڭ بەس ەلىنە ساپارمەن بارۋ شەشىمىن قابىلداۋ كەزىندە قانداي ماقساتتاردى كوزدەدىڭىز؟ جاپوندىق- قازاقستاندىق قاتىناستاردىڭ جاعدايى مەن پەرسپەكتيۆالارىن قالاي باعالايسىز؟

- اتاپ ايتقاندا، پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆپەن ءۇش مارتە ماڭىزدى حالىقارالىق شارالاردا كەزدەسىپ، پىكىر الماسقان بولاتىنبىز. وسى كەزدەسۋلەردىڭ ءارقايسىسىندا پرەزيدەنت مەنى قازاقستانعا ساپارمەن كەلۋگە شاقىرعان بولاتىن. ەلدەرىڭىزدىڭ كوركەم ەلورداسى استاناعا مەنىڭ العاشقى ساپارىما وراي قۋانىشقا بولەنىپ وتىرمىن.

تاۋەلسىزدىك العاننان بەرى قازاقستان مەن ورتالىق ازيانىڭ وزگە دە ەلدەرىن جاپونيا جۇيەلى تۇردە قولداپ وتىردى، ونىڭ ىشىندە ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ مەن كادرلاردى دايارلاۋ جانە باسقا دا سالالارعا ءمان بەردىك. سونىمەن بىرگە جاپونيا وڭىردە تۇراقتىلىق پەن دامۋدى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قاجەتتى ايماقتىق ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋ ماقساتىندا 2004 -جىلى ءوڭىردىڭ ەلدەرىمەن بىرلەسە «ورتالىق ازيا + جاپونيا» ديالوگىن قۇردى.

 ەلدەردىڭ الدىندا كولىكتىك- لوگيستيكالىق ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ، تاۋار اينالىمدى ءوسىرۋ، سۋ جانە ەنەرگەتيكالىق رەسۋرستاردى ءتيىمدى پايدالانۋ، ەسىرتكىنىڭ تارالۋىنا توسقاۋىل قويۋ، شەكارالىق قاداعالاۋدى كۇشەيتۋ جانە وزگە دە قازىرگى زامانعى ماقسات- مىندەتتەر تۇر. وسىنداي جاعدايدا ورتالىق ازياداعى بەس مەملەكەتتىڭ ءاربىر باسشىسىنا جاپونيانىڭ ساياساتى وزگەرمەيتىنىن جانە ءوڭىردىڭ دامۋىنا ءارى قاراي قولداۋ جاساۋعا دايىن ەكەنىمىزدى ايتپاقپىن. ءدال وسىنداي ماقساتپەن بۇل ساپاردى جاساۋعا شەشىم جاسادىم. ياعني، جاپونيا پرەمەر- ءمينيسترىنىڭ وڭىردەگى بارشا بەس ەلگە تاريحتاعى ءبىرىنشى تۋرى بولىپ تابىلادى.

مەنىڭ بۇل وڭىرمەن تىكەلەي تانىسۋىم، قازىرگى كەزدە جوعارى دەڭگەيدەگى قاتىناستاردى تۇپكىلىكتى نىعايتا تۇسۋگە ىقپال ەتەدى دەگەن ۇمىتتەمىن.

1992 -جىلدىڭ قاڭتارىنان جاپونيا مەن قازاقستان اراسىندا ديپلوماتيالىق قاتىناستار ورناعاننان بەرى بايلانىستارىمىز قارقىندى ءارى كەدەرگىسىز دامىپ كەلە جاتقانىن قۋانىشپەن جەتكىزگىم كەلەدى.

ءبىزدىڭ ىنتىماقتاستىق ءبىرىنشى كەزەكتە يادرولىق قارۋسىزدانۋ مەن ونى تاراتپاۋ ماقساتىنداعى حالىقارالىق ارەناداعى بىرلەسكەن كۇش- جىگەرمەن عانا شەكتەلمەيدى. سوڭعى جىلدارى قازاقستان نارىعىنا تابيعي رەسۋرستاردى بارلاۋ مەن ءوندىرۋ جانە ونەركاسىپتىك سالادا جاپوندىق كومپانيالار بەلسەندى تۇردە جىلجۋدا.

جاپونيا مەن قازاقستان ازاماتتارى ەكى ەل اراسىندا ماڭىزدى قىزمەتتەرىندەگى تاجىريبەلەرىمەن بولىسۋدە. مىسالى، قازاقستاندىقتار اراسىندا استانانىڭ باس جوسپارىنىڭ اۆتورى، اتاقتى جاپوندىق ساۋلەتشى كيسيە كۋروكاۆا كەڭىنەن تانىمال. سونىمەن قاتار قازاقستاننىڭ ماقتانىشى ءارى كوشباسشى جوعارى وقۋ ورنى بولىپ تابىلاتىن نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى رەتىندە جاپوندىق شيگەو كاتسۋ مىرزا قىزمەت ەتۋدە.

مۇنىمەن قوسا، جاقىندا جاپوندىق كلۋبقا قازاقستاندىق ۆولەيبولشى ءسابينا التىنبەكوۆا اۋىستى. ول ءوزىنىڭ سپورتتىق قابىلەتىمەن قاتار، ادەمىلىگىمەن دە بارشا الەمنىڭ نازارىن اۋدارتتى. التىنبەكوۆاعا ءبىزدىڭ ەلدە سپورتتىق مانسابىندا ساتتىلىك تىلەيمىن. 

جالپى، قازاقستاندا وتەتىن مەنىڭ ساپارىم ەكى ەلدىڭ جاقىنداسۋىنا تىڭ سەرپىن بەرەدى دەپ سەنەمىن.

- جاپونيانىڭ پرەمەر- ءمينيسترى رەتىندە ەلدىڭ دامۋى جولىندا بۇدان ءارى قاراي قالاي باسقارۋدى جوسپارلاپ وتىرسىز؟ ءسىزدىڭ جەكە ءومىرىڭىز جايىندا توقتالساڭىز؟ ءسىزدىڭ حوببيىڭىز جايىندا جانە ۇناتاتىن سپورت ءتۇرى تۋرالى ايتىپ بەرسەڭىز؟

- ءۇش جىل بۇرىن مەن سايلاۋشىلارعا «جاپونيانى قالپىنا كەلتىرۋ» ۋادەسىن بەرە وتىرىپ، بيلىككە قايتا ورالدىم. سول ۋاقىتتان بەرى ءوزىمنىڭ سوزىمدە تۇرۋ ءۇشىن بارلىق كۇش- جىگەرىمدى جۇمساپ كەلەمىن.

وسى جىلدارى مەن جۇرگىزىپ وتىرعان «ابەنوميكس» ەكونوميكالىق ساياساتى وڭتايلى ناتيجەلەردى بەرىپ وتىر. ياعني، بۇل تۇرعىدا ميلليوننان استام جۇمىس ورنى قۇرىلدى، ەكى جىل قاتارىنان ەڭبەكاقى كولەمى ءوستى جانە بيىلعى كوكتەمدە سوڭعى 17 جىل ىشىندەگى ەڭ جوعارى ءوسىم تىركەلدى. ءبىز بۇل فاكتىلەر ارقىلى دەفلياتسيانى ەڭسەرۋ ءۇشىن، ەندى سوڭعى قادامدى جاساۋدى قاجەت ەتەتىن كەزەڭگە جەتتىك.

ەندى بىزدەن قول جەتكىزىلگەن ناتيجەلەردەن اسىپ ءتۇسۋ تالاپ ەتىلۋدە. ىشكى جالپى ءونىم كولەمىن ەڭ جوعارى كورسەتكىشتەرگە جەتكىزۋ ءۇشىن «ابەنوميكستى» بەلسەندى تۇردە العا جىلجىتۋدى كوزدەپ وتىرمىن.

مەن ۇزاق جىلدار بويى شەشىلمەگەن قۇرىلىمدىق پروبلەمالارمەن تاباندى تۇردە كۇرەسەمىن.

بارشا ادامدار، ياعني قارتتار مەن جاستار، ايەلدەر مەن ەرلەر، ەمدەلمەيتىن دەرتتەرى بار ادامدار، سونداي- اق مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندار وزدەرىنىڭ بەلسەندى ءرولىن اتقارىپ، العا قاراي تاعى قادامدار جاساۋعا قاۋقارلى بولاتىن قوعامدى قۇرامىز.

بۇنداي قوعامدى قۇرۋ ءۇشىن ەكى ماڭىزدى ماقساتتى كوزدەپ وتىرمىز. اتاپ ايتقاندا، تۋۋدىڭ جالپى كوەففيتسيەنتىن 1,8 گە ارتتىرۋ، اۋرۋ جانە قارت ادامداردى كۇتۋ قاجەتتىلىگىنەن جۇمىستان كەتۋ وقيعالارىنا جول بەرمەۋ ماقساتىن قويدىق.

ساياسي تۇراقتىلىق ەكونوميكانى قالپىنا كەلتىرۋگە جانە ديپلوماتيالىق جولدارمەن مەملەكەتتىك مۇددەلەردى قامتاماسىز ەتۋدە جاقسى العىشارت بولىپ تابىلادى. مەن وسى ەكى ماقساتقا قول جەتكىزۋ ءۇشىن، سونداي- اق ساياسي تۇراقتىلىق نەگىزىندە جارقىن بولاشاققا ۇمىتتەنگەن جاڭا مەملەكەتتى قۇرۋدا ءوزىمنىڭ بارشا كۇش- جىگەرىمدى سالۋعا نيەتتىمىن.

مەنىڭ جەكە ۋاقىتىمدى قالاي وتكىزەتىندىگىم مەن ۇناناتاتىن سپورت ءتۇرى جايىندا سۇراق قويىلدى. مەنىڭ العاشقى پرەمەرلىگىم كەزەندەگى تاجىريبەمە سۇيەنە وتىرىپ، باسشى ءۇشىن ماڭىزدى مىندەت - ءوزىڭنىڭ رۋحاني جان سەزىمىڭ مەن دەنساۋلىق جاعدايىڭا ءمان بەرۋ. مەن بوس ۋاقىتىمدا گولف وينايمىن جانە دەنساۋلىق جاعدايىن جاقسارتۋ ءۇشىن وزگە دە پايدالى شارالارعا قاتىسامىن.

اۆتور: رۋسلان عابباسوۆ