الەم اپتا ىشىندە: «دايش» ەۋروپادا دۇربەلەڭ باستاعانى ما؟
ەستە بولسا، وتكەن سەنبىدە انكارا شاھارىندا ورىن العان جارىلىستىڭ سالدارىنان بەيبىت شەرۋگە شىققان 99 ادام مەرت بولىپ، 500 دەن استامى ءتۇرلى دەڭگەيدە دەنە جاراقاتىن العان بولاتىن. ال وسى بەيسەنبىدە گەرمانيا اۆتوموبيل ءوندىرىسىنىڭ الىبى «Volkswagen» كومپانياسى ءوز تاريحىنداعى كولىكتەرىن كەرى قايتارىپ الۋعا باعىتتالعان ەڭ اۋقىمدى شارانىڭ باستالعانىن جاريا ەتكەن ەدى.
انكاراداعى دۇربەلەڭ
سەنبى كۇنى تۇرىك ەلىنىڭ استاناسى انكارانىڭ ورتالىق تەمىر جول ۆوكزالى اۋدانىندا اراسىنداعى جيلىگى نە ءبارى بىرنەشە سەكۋندتى قۇراعان قۋاتتى ەكى جارىلىس ورىن الدى. جارىلعىش قۇرىلعىلار «ەڭبەك، بەيبىتشىلىك، دەموكراتيا» شەرۋىنە قاتىسۋشىلار جينالعان جەردە ىسكە قوسىلدى.
وسى وقيعادان كەيىن تۇركيا پرەمەر-ءمينيسترى احمەت داۋىتوعلى كۇش-قۋات قۇرىلىمدارى وكىلدەرىنىڭ قاتىسۋىمەن شۇعىل جيىن وتكىزدى. «بۇل قانداي دا ءبىر توپقا نەمەسە ساياسي ۇيىمعا قارسى جاسالعان شابۋىل ەمەس. بۇل تولىقتاي العاندا ءبىزدىڭ ەلىمىزگە جاسالعان شابۋىل»، - دەپ مالىمدەدى ا. داۋىتوعلى.
سونىمەن قاتار ەلدىڭ پرەمەر-ءمينيسترى ورىن العان شابۋىلدى قاراشانىڭ 1- كۇنى وتەتىن ەل پارلامەنتىندە مەرزىمىنەن بۇرىن وتەتىن سايلاۋدا داۋىس بەرۋى ءتيىس سايلاۋشىلارعا ىقپال ەتۋگە باعىتتالعان ارەكەت دەپ باعالايتىندىعىن ءبىلدىردى.
وسىدان كەيىن سايلاۋالدى باعدارلامالارىن تانىستىرۋ ءۇشىن وڭىرلەرگە اتانىپ كەتكەن ساياساتكەرلەر ساپارلارىن دوعارىپ انكاراعا ورالدى. ەلدە لاڭكەستىك ارەكەتتەردەن قازا تاپقاندارعا قۇرمەت كورسەتۋ ءۇشىن ءۇش كۇندىك ازا تۇتۋ كۇنى جاريا ەتىلدى.
مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ تۇركيا رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى رەجەپ تايىپ ەردوعانعا انكارا قالاسىندا بولعان تەررورلىق اكتىگە بايلانىستى كوڭىل ايتۋ جەدەلحاتىن جولدادى. جەدەلحاتتا قايعىلى وقيعانىڭ سالدارىنان بەيبىت شەرۋگە قاتىسقان كوپتەگەن جازىقسىز ازاماتتار قازا تاپقانى جانە زارداپ شەككەنى تۋرالى حاباردى ەلباسى زور كۇيزەلىسپەن قابىلداعانى ايتىلعان.
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ بارشا قازاقستان حالقىنىڭ جانە جەكە ءوزىنىڭ اتىنان باۋىرلاس تۇرىك حالقىنا، قازا تاپقانداردىڭ وتباسىلارى مەن جاقىندارىنا كوڭىل ايتىپ، زارداپ شەككەندەردىڭ تەزىرەك ساۋىعىپ كەتۋىنە تىلەكتەستىك ءبىلدىردى.
تەرگەۋ دەرەكتەرىنە سايكەس، تۇركيا تاريحىنداعى ەڭ قاندى قىرعىندى 2 جانكەشتى جاساعان. ونىڭ اتى-جوندەرىن پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى لاڭكەستىك ورنىنان الىنعان دنك ساراپتامالارى نەگىزىندە انىقتاپ وتىر.
رەسمي دەرەكتەرگە سايكەس، لاڭكەستىك ارەكەتتەردەن 99 ادام قازا تاپتى. ءتۇرلى دەڭگەيدە دەنە جاراقاتىن العانداردىڭ سانى بەس جۇزدەن اسىپ جىعىلادى. بۇل لاڭكەستىكتى ازىرشە بىردە-ءبىر ۇيىم ءوز موينىنا الىپ وتىرعان جوق. دەگەنمەن، تۇرىك بيلىگى نەگىزگى كۇدىكتى رەتىندە «دايش» سودىرلارىن نىساناعا الىپ وتىر. ءبىراق، مۇنان وزگە دە نۇسقالار قاراستىرىلۋ ۇستىندە.
بەلگىلى بولىپ وتىرعانداي، ەكى جانكەشتىنىڭ ءبىرى وتكەن جىلدىڭ جازىندا تۇركيانىڭ سۋرۋچ قالاسىندا لاڭكەستىك ۇيىمداستىرعان «دايش» ۇيىمىنىڭ سودىرى ابدۋرراحمان الاگوزدىڭ اعاسى - يۋنۋس امير الاگوز. ەكىنشى جانكەشتى دە اتالعان لاڭكەستىك توپتىڭ مۇشەسى ومەر دەنيز دۋندار.
تەرگەۋ ورگاندارى انكارا مەن سۋرۋچتاعى لاڭكەستىك ارەكەتتەر بارىسىندا پايدالانىلعان جارىلعىش زاتتاردىڭ بىردەي ەكەندىگىن ايتۋدا. لاڭكەستىك ارەكەتتەردى تەرگەۋ ءالى جالعاسۋدا. ايتا كەتەرلىگى، انكارا سوتى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنا لاڭكەستىك تۋرالى اقپاراتتاردى جاريا ەتۋگە تىيىم سالدى.
«Volkswagen» داۋعا قالدى
بەيسەنبى كۇنى گەرمانيانىڭ «Volkswagen» اۆتوكونسەرنى قورشاعان ورتاعا زياندى شىعارىندىلاردى تومەندەتىپ كورسەتەتىن باعدارلامامەن قامتاماسىز ەتىلگەن، ديزەلدى قوزعالتقىشى بار 8,5 ميلليون اۆتوموبيلىن كەرى قايتارىپ الۋعا شەشىم قابىلداعانىن جاريا ەتتى.
«Volkswagen» كونسەرنى گەرمانياداعى شامامەن 2,4 ميلليون اۆتوموبيلىن قوسا العاندا، ەۋرووداق ەلدەرىندەگى شامامەن 8,5 ميلليون اۆتوموبيلىن كەرى قايتارىپ الادى»، - دەلىنگەن كونسەرننىڭ اقپاراتىندا.
كولىكتەردى كەرى قايتارىپ الۋ 2016-جىلدىڭ 1- قاڭتارىنان باستالادى. كولىكتەردىڭ اقاۋىن جويۋ شىعىندارىن اۆتوكونسەرن تولىعىمەن ءوز موينىنا الادى. كومپانيا وكىلدەرى «Volkswagen» ، «Audi», «SEAT» جانە «Skoda» اۆتوموبيل برەندتەرىنىڭ يەلەرىنە حابارلاسادى. مۇنان بولەك، كولىك العان ءاربىر ازامات تەمىر تۇلپارىنىڭ كەرى قايتارىلۋعا جاتاتىندىعىن نە بولماسا جاتپايتىندىعىن كومپانيا سايتىنان دا انىقتاي الادى.
شارانىڭ قانشا مەرزىمگە سوزىلاتىندىعىن ەشكىم دە ايتا المايدى. ويتكەنى، پروبلەمانى شەشۋدىڭ ءادىسى كولىكتەردىڭ ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى قيىندىقتار تۋىنداتادى. ەڭ قاراپايىم شەشىم ەكى ليترلىك تۋربوديزەلدى كولىكتەردە. سەبەبى، مۇنداي ماشينالارعا جاڭا باعدارلامالىق قامتاماسىز ەتۋ ورناتىلا سالادى. ال موتورىنىڭ كولەمى 1,2 جانە 1,6 ليترلىك كولىكتەردىڭ قۇرىلىمىنا تەحنيكالىق وزگەرتۋلەر ەنگىزۋگە تۋرا كەلەدى.
ايتا كەتەرلىگى، امەريكاندىق اكتەر لەوناردو دي كاپريوعا تيەسىلى «Appian Way» پروديۋسەرلىك كومپانياسى مەن «Paramount Pictures» كينوكومپانياسى «The New York Times» جۋرناليسى دجەك يۋينگتىڭ «Volkswagen» كونسەرندەگى داۋ-داماي تۋرالى بولاشاقتا جازاتىن كىتابىن ەكرانداۋعا قۇقىق الدى.
ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، گەرمانيانىڭ «Volkswagen» زاۋىتى وسى جىلدىڭ قىركۇيەك ايىندا كونسەرن اۆتوموبيلدەرىندە ەكولوگيالىق سىناقتان ءوتۋ بارىسىندا اۋانى لاستايتىن شىعارىندىلار كورسەتكىشىن قاساقانا تومەندەتىپ كورسەتەتىن باعدارلاما انىقتالعاننان كەيىن داۋعا قالعان ەدى.
امەريكا قۇراما شتاتتارى ەلدە 2009-2015-جىلدارى ساتىلعان «Volkswagen» جانە «Audi» ماركالى شامامەن 500 مىڭ كولىكتى كونسەرنگە كەرى قايتارىپ الۋعا مىندەتتەگەن بولاتىن. مۇنان بولەك، اۆتوگيگانت 18 ميلليارد دوللار كولەمىندە ايىپپۇل مەن سوت شىعىندارىن وتەۋى مۇمكىن.
ا ق ش- تان بولەك ەۋروپا مەن ازيانىڭ ءبىرقاتار ەلدەرىندە كونسەرنگە قاتىستى تەرگەۋ امالدارى باستالىپ كەتتى. كومپانيا مالىمەتىنشە، بۇگىندە بۇكىل الەمدە «الاقول» باعدارلامامەن قامتاماسىز ەتىلگەن كولىكتەردىڭ سانى 11 ميلليونعا جۋىقتايدى.
وسى وقيعادان كەيىن كونسەرن باسشىسى مارتين ۆينتەركورن قىزمەتىنەن كەتتى. ونىڭ ورنىن «Porsche» كومپانياسىنىڭ باسشىسى ماتتياس ميۋللەر باستى. ايتا كەتەرلىگى، تاياۋدا عانا كومپانيانىڭ تاعى ءبىر توپ-مەندجەرى، Skoda كومپانياسى باسقارماسىنىڭ ءتوراعاسى ۆينفريد فالاند تا قىزمەتىمەن قوش ايتىستى.
اۆتور: مارلان جيەمباي
