جاستىق شاقتىڭ مۇمكىندىگى زور
الەم جاس ازاماتتار اشقان كوپتەگەن جاڭالىقتار، بيزنەستىڭ تالاي تابىستى وقيعالارىن ءبىلىپ وتىر. بۇكىل الەمدەگى جاس ازاماتتار بۇگىندە بيزنەسپەن بەلسەندى اينالىسىپ، كاسىپكەرلىك قىزمەتتىڭ جاڭا يدەيالارىن تۇرلەندىرىپ، تاۋەكەلگە بەل بايلاۋدان، جاڭادان باستاۋدان قورىقپايدى.
بۇگىندە قازاقستاندىق جاستار - قوعامنىڭ الەۋمەتتىك- دەموگرافيالىق قۇرىلىمىندا ەڭ ءىرى الەۋمەتتىك توپتاردىڭ ءبىرى. ەلدەگى 18 بەن 29 جاس ارالىعىنداعى جاس ازاماتتاردىڭ سانى رەسپۋبليكا تۇرعىندارىنىڭ جالپى سانىنىڭ شامامەن 20 پايىزىن قۇراپ وتىر. جاستار ۇلكەن الەۋەتكە يە جانە شاعىن بيزنەسپەن بەلسەندى اينالىسا الادى. جاس ازاماتتار قۇرعان شاعىن كاسىپورىندار تۇتىنۋشىلىق سۇرانىستىڭ بارلىق قالاۋىن ۋاقىتىندا ەلەي الادى. جاستاردىڭ جەكە بيزنەس قۇرۋ ىسىندەگى الەۋەتى ۇلكەن.
تاجىريبەسىز، قارجى بولماي باسەكەلەستىك جاعدايىندا جەكە بيزنەستى اشۋ، ارينە، وڭاي ءىس ەمەس. جاستاردىڭ كوپ بولىگى (ساراپشىلاردىڭ مالىمەتتەرىنشە - 80 پايىزدان استامى) جەكە بيزنەستى جۇرگىزگىسى كەلگەنىمەن امالسىز جالدامالى قىزمەتكەرلەر بولىپ جاتىر. مەملەكەت تاراپىنان جاستاردىڭ بويىنداعى جانىپ تۇرعان كاسىپكەرلىك رۋحىنا قولداۋ كورسەتىپ، باستاپقى كەزەڭدە كەڭەس بەرۋ، سونداي-اق قارجىلىق قولداۋ كورسەتۋ وتە ماڭىزدى.
بۇكىل الەمدە مەملەكەت جاستاردىڭ باستامالارىنا ۇلكەن كوڭىل اۋدارىپ وتىر. اۆستريا فەدەرالدىق ەكونوميكا پالاتاسىنىڭ جانىندا ءىسىن جاڭادان باستاعان كاسىپكەرلەرگە جەكە بيزنەس اشۋعا قاجەتتى قۇقىقتىق جانە تاجىريبەلىك ۇسىنىستار بەرەتىن كونسالتينگ ورتالىعى بار اۆستريانىڭ جاس ەكونوميكاسى ارنايى ۇيىمى قىزمەت اتقارىپ جاتىر. اجە نەگىزىنەن بيۋدجەتتەن قارجىلاندىرىلادى.
40 جاسقا دەيىنگى جاس كاسىپكەرلەر مەن باسقارۋشى قىزمەتكەرلەردى بىرىكتىرەتىن فەدەرالدىق دەڭگەيدەگى بىرلەستىك سونداي- اق، گەرمانيادا دا بار. ۇيىمنىڭ الدىندا كاسىپكەردىڭ قوعامداعى جوعارى مارتەبەسىن قولداۋ مىندەتى تۇر. كاسىپكەرلەردىڭ تاعى ءبىر جاستار بىرلەستىگى - وتباسىلىق كاسىپورىن يەسى جاستار وداعى. وداق ءوز جۇمىسىن 1950 -جىلدان بەرى جۇرگىزىپ كەلەدى. وداققا 10 جۇمىسكەردەن نەمەسە جىلدىق اينالىمى 1 ميلليون ەۋرودان كەم بولمايتىن كاسىپورىن يەسى مۇشە بولا الادى. وداق مۇشەلىگىنە سونداي- اق، بەس جىلدىڭ ىشىندە كاسىپورىندى قاجەتتى دەڭگەيگە شىعارۋعا مۇمكىندىگى بار ەكەنىن دالەلدەپ شىققان ءىسىن جاڭادان باستاپ جاتقان كاسىپكەر دە كىرە الادى.
وسىعان ۇقساس قورلار كانادادا دا بار. جاستار كاسىپكەرلىگىنىڭ قورى فەدەرالدىق دەڭگەيدەگى كوممەرتسيالىق ەمەس ۇيىم بولىپ تابىلادى، ونى كانادانىڭ ونەركاسىپ مينيسترلىگى دە، ءىرى بانكتەر دە قارجىلاندىرادى. قور كومەگى ارقىلى 4000 نان استام جاس كاسىپكەرلەر ينۆەستيتسيالاندى.
جاپونيادا جاس كاسىپكەرلەر فەدەراتسياسى (ج ك ف) كوپتەگەن جەرگىلىكتى س ءو پ- نىڭ قۇرىلىمدىق بولىمشەسى بولىپ تابىلادى. بولاشاعى زور يدەيالاردى انىقتاۋ ءۇشىن جاپونيانىڭ ءسوپ جانىنداعى جكف سونداي- اق بيزنەس- جوسپارلاردىڭ جالپىۇلتتىق بايقاۋىن ۇيىمداستىرىپ وتىرادى. ونىڭ جەڭىمپازدارىنا جۇمىستارىن كوممەرتسيالاندىرۋ جانە باسقارۋ ادىستەرىن جەتىلدىرۋ بويىنشا قاجەتتى كەڭەستەر ۇسىنىلىپ وتىرادى.
باستاماشىل قازاقستاندىق جاستار دا مەملەكەت قولداۋىنا ارقا سۇيەي الادى. 2012 -جىلى «جاس كاسىپكەر مەكتەبى» جوباسى اياسىندا شىمكەنت قالاسىندا جاستار كاسىپكەرلىگىن دامىتۋ بويىنشا ىلكى جوبا ىسكە قوسىلدى. ءۇش ايلىق وقىتۋ ناتيجەسى بويىنشا مەكتەپ ءبىتىرۋشى ەكى جاس ازامات «بيزنەستىڭ جول كارتاسى-2020» باعدارلاماسى اياسىندا گرانت الىپ، ءوز جوبالارىن تابىستى ىسكە قوستى.
2013-2014 -جىلدارى جوبا قازاقستاننىڭ بەس ايماعىنداعى جەرگىلىكتى جوو جانە «دامۋ» قورىنىڭ وبلىس ورتالىقتارى مەن استانا، الماتى جانە سەمەي قالالارىنداعى كاسىپكەرلەرگە قىزمەت كورسەتۋدىڭ 17 ورتالىعىندا ىسكە اسىرىلدى.
مەكتەپ تۇلەكتەرى ءبىلىم الىپ قانا قويماي، بيزنەس يدەيالارىن تاجىريبە جۇزىندە ىسكە اسىرا باستادى. وسىلايشا، جىلىجايلارعا ارنالعان جابدىقتاردى شىعارۋ، قويانداردى ءوسىرۋ، دامىتاتىن كومپيۋتەرلىك قوسىمشالاردى جاساۋ جانە ت. ب. بيزنەس- يدەيالار «بيزنەستىڭ جول كارتاسى-2020» باعدارلاماسىنىڭ اياسىندا ماقۇلدانىپ، مەملەكەتتىك گرانتقا يە بولدى.
«بولاشاق» قاۋىمداستىعى جۇلدە قورى 25 ملن. تەڭگەنى قۇرايتىن «Startup «Bolashak» ستارتاپ- جوبالارىنىڭ بايقاۋىن ىسكە قوستى. بايقاۋعا بۇكىل قازاقستانداعى 18 بەن 29 جاس ارالىعىنداعى جاس ازاماتتار قاتىسا الادى. ستارتاپ- جوبالار بايقاۋىندا «بولاشاق» قاۋىمداستىعىنىڭ 3 گرانتى قاراستىرىلعان. ءى ورىن ءۇشىن - 7 ميلليون تەڭگە، Ⅱ ورىنعا - 5 ميلليون تەڭگە جانە Ⅲ ورىن ءۇشىن - 3 ميلليون تەڭگە، سونداي- اق ءىرى قازاقستاندىق كومپانيانىڭ ۇسىنىپ وتىرعان 10 ميلليون تەڭگەنى قۇرايتىن گرانت جانە بار.
«Bolashak» قاۋىمداستىعى كەڭەسى ءتوراعاسىنىڭ ايتۋىنشا، بايقاۋعا قاتىسۋ جەكە ءىسىن ەندى باستاپ جاتقان كاسىپكەرلەرگە جوباسىن ىسكە اسىرىپ، ناقتى بيزنەس- جوسپاردى قۇرۋ، ينۆەستورلارمەن كەزدەسۋ، جانە ەڭ باستىسى - باستاپقى كاپيتالعا يە بولۋ مۇمكىندىگىن بەرىپ وتىر.
كاسىپكەرلىك ادامعا ءوز قابىلەتى، ءبىلىمى، اقپاراتى جانە كىرىستەرىمەن باسقارۋ ەركىندىگىن بەرەدى. ول ەلدىڭ ەكونوميكالىق وسىمىنە سەپتىگىن تيگىزەدى. جەكە بىرەگەي وقيعالاردى ەسەپكە الماعاندا، جاستار كاسىپكەرلىگى مەملەكەتتىڭ قولداۋىنسىز ءورىسىن ءتيىستى تۇردە كەڭەيتە المايدى.
ارداق مۇحامەدقاليەۆا، «قازاقستاندىق مەملەكەتتىك - جەكەمەنشىك سەرىكتەستىك ورتالىعى» ا ق ساراپشىسى.
