قازاق ايتىسىن زەرتتەگەن امەريكالىق عالىم نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتىندە ءدارىس وقيدى

استانا. قازاقپارات - استانا قالاسىنداعى نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتىندە ءدارىس وقيتىن امەريكالىق عالىم ەۆا-ماريا دۋبيۋسسوننىڭ قازاقتىڭ سالت-داستۇرىنە قىزىعىپ، ايتىستى زەرتتەپ جۇرگەنىنە بىرنەشە جىل بولىپتى.

بۇل ونىڭ PhD تاقىرىبى بولعانىن ايتادى. ەۆا-ماريا Massaget.kz تىلشىسىنە قازاقستانداعى زەرتتەۋ جۇمىسى تۋرالى اڭگىمەلەپ بەردى.

- سالەمەتسىز بە، ەۆا-ماريا! قازاقستانعا قالاي جولىڭىز ءتۇستى؟

- قازاقستانعا العاش رەت 1998-جىلى ميچيگان ۋنيۆەرسيتەتىندە اسپيرانتۋرادا ءبىلىم الىپ جۇرگەن كەزىمدە جولىم تۇسكەن. ورتا ازيا ۇلتتارىنىڭ ءتىلى مەن مادەنيەتىنە قىزىعىپ، جاڭا زەرتتەۋ جوباسىن باستاعىم كەلدى. سول كەزدە مەنىڭ قازاقستانداعى عىلىمي جەتەكشىم ءاليا قۇلجانوۆا (ءاليا حانىم قازىر وڭتۇستىك كورەيادا قازاق تىلىنەن ءدارىس بەرەدى - ە. د.) ماعان «قازاق ايتىسىن» زەرتتەۋدى ۇسىندى. ءۇش جىل بويى الماتىدا تۇراقتاپ، ايتىس تۋرالى دوكتورلىق ديسسەرتاتسيا جازدىم.

- ال ءداستۇرلى ايتىستى زەرتتەۋ ارقىلى وزىڭىزگە نە ءتۇيدىڭىز؟

- بۇل ماعان تىڭ ونەر بولاتىن. سوندىقتان باستاپقىدا وتە قيىن بولدى. دەگەنمەن ءوزىم پوەزياعا قىزىعاتىندىقتان تەز الىپ كەتتىم. العاشقى ەكى جىلىمدى قازاق ءتىلىن مەڭگەرۋگە جۇمسادىم. سەبەبى ءتىلدى بىلمەي، سول تىلدەگى پوەزيانى ءتۇسىنۋ مۇمكىن ەمەس. سونىڭ وزىندە دە وزگە تىلگە قاراعاندا قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋ كوپ ۋاقىتتى الادى ەكەن. ال ايتىستىڭ تۇرلەرى مەن ونىڭ قوعامداعى ورىندالۋ سالتىن يگەردىم. ايتىسكەرلەردىڭ سۋىرىپ-سالما ونەرىنە ءتانتى بولدىم. ا ق ش- تا پوەزيا بەلسەندى تۇردە وقىلمايدى. تەك ارنايى مەكتەپتەردە عانا ۇيرەتىلەدى. ال مۇندا ءار ەكىنشى قازاقتىڭ پوەزياعا بەي-جاي قارامايتىندىعىنا كۋا بولدىم.

- نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتىندە قاشاننان بەرى ءدارىس وقيسىز؟

- نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنە وسى جىلى عانا كەلدىم. سەبەبى نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتى ادام رەسۋرستارىن زەرتتەۋ عىلىمىن جاقىندا وقىتۋ باعدارلاماسىنا قوستى. وكىنىشكە وراي، قازاقستانداعى وزگە ۋنيۆەرسيتەتتەر انتروپولوگيانى وقىتپايدى. وعان دەيىن ىستامبۇلداعى (تۇركيا) بوگازيچي ۋنيۆەرسيتەتىندە ۇستازدىق ەتتىم.

- ءوزىڭىز جايلى ايتا كەتسەڭىز.

- مەن كانادادا تۋىلعانمىن. سوسىن جانۇيامىزبەن ا ق ش- قا قونىس اۋداردىق. سول جاقتا بويجەتتىم، ءبىلىم الدىم. ميچيگان ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ادام رەسۋرستارى باعىتى بويىنشا انتروپولوگيانى وقىدىم. ناقتىلاپ وتەر بولسام، ءتىل جانە مادەنيەتتى زەرتتەدىم.

- ەلىمىزدەگى الەۋمەتتىك-مادەني قارىم-قاتىناستا قانداي ايىرماشىلىقتاردى بايقادىڭىز؟

- جالپى قوعام شەتەلدىكتەردى جىلى لەبىزبەن قابىلدايدى. قازاقتاردىڭ قوناقجايلىعى تۋرالى مۇندا كەلمەي جاتىپ تا ەستىگەنمىن. ال كەلگەننەن كەيىن وعان ءوزىم كۋا بولدىم. جاستاردىڭ ءوزى وتە ءبىلىمدى. قازىرگى تاڭدا نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتىندەگى بىرنەشە ستۋدەنتىممەن عىلىمي جۇمىس جازىپ جاتىرمىز. ولاردىڭ جان-جاقتى ءبىلىمى مەنى كۇندە تاڭداندىرادى. اعىلشىن ءتىلىن ءوزىنىڭ انا تىلىندەي يگەرىپ العان.

- استانا قالاسى تۋرالى پىكىرىڭىز قانداي؟

- بۇل قالاعا ءبىرىنشى رەت ون جىل بۇرىن كەلگەن ەدىم. ول كەزدە قالانىڭ قۇرىلىسى ەندى-ەندى ءجۇرىپ جاتقان ەدى. كەيىن تاعى بىرنەشە رەت كەلگەنىمدە قالادا ءزاۋلىم عيماراتتار كوبەيىپ، جىلدام ءوسىپ كەلە جاتقانىن كورىپ، قاتتى تاڭىرقادىم. راسىندا زاماناۋي استانا بولۋعا لايىق باس قالانىڭ قۇرىلۋىنا كۋا بولىپ كەلەمىز.

- سۇحباتىڭىزعا راقمەت، ەۆا-ماريا. الداعى جۇمىستارىڭىز جەمىستى بولا بەرسىن!

سۇحبات سۋرەتتەرىمەن بىرگە Massaget.kz سايتىنان الىندى