ق. جولدىباي ۇلى. ەۆروپا ءدىنىمىزدىڭ اسىل حاديستەرىن كۇندەلىكتى ومىرىنە ءسىڭىرىپ العان با؟
الايدا باتىس ەلدەرىنىڭ قال-احۋالىن تانىستارىمىزدان ەستىپ، ينتەرنەتتەن وقىعانىم بولماسا، وسى ۋاقىتقا دەيىن ول جاققا جولىم تۇسە قويماپ ەدى.
كوپ ەستىگەننەن ءبىر كورگەن ارتىق دەمەكشى، وتكەن اپتادا ۆەنگريا، اۆستريا، گەرمانيا، سلوۆاكيا سەكىلدى ەۆروپا ەلدەرىنە ارنايى تۋر جاساۋدىڭ ءساتى ءتۇستى. اۋەلى ۆەنگريانىڭ بۋداپەشت قالاسىندا بولدىق.
بايىرعى عۇنداردىڭ مەكەنى بولعان بۇل ەل ەرەكشە ىستىق بولدى. ءار نارسەدەن تۇركىلىكتىڭ ءىزىن ىزدەيمىن. ءبىراق، قانشا ءتۇبى تۇركى دەسەك تە، ۇستانعان ءدىنى بولەك، جىراق جەردە ورنىققاننان كەيىن بولار، تىلدەرىندەگى بىرنەشە تۇركى سوزدەر بولماسا، اناۋ ايتقانداي ۇقساستىق تابا المادىم. قالا تاريحي جادىگەرلەر مەن مۇرالارعا تولى. سامساعان ءزاۋلىم دە ساۋلەتتى كونە شىركەۋلەرگە قاراپ كەزىندە حريستيان ءدىنىنىڭ قوعامدا قانشالىقتى ىقپالدى بولعانىن ءتۇسىنۋ قيىن ەمەس.
«قاسيەتتى سوعىس» دەگەن جەلەۋمەن كۇللى باتىس ەلىنەن قول جيناپ، مۇسىلماندارعا كوز اشتىرماي نەشە دۇركىن «كرەستىلەر جورىعىن» ۇيىمداستىرعان وسى شىركەۋلەردىڭ ىقپالى بولاتىن. ال بۇگىن قاڭىراپ بوس تۇر. الەمنىڭ تۇكپىر- تۇكپىرىنەن كەلگەن تۋريستەردىڭ شىركەۋلەردىڭ ارحيتەكتۋراسىنا تامسانىپ، تاماشالاعانى بولماسا، ءاۋ باستاعى ميسسياسىنان قول ءۇزىپ قالعانى قاشان.
بۋداپەشتىڭ تۇرعىندارى جىلى ءجۇزدى، ءبىر-بىرىمەن كۇلىمسىرەپ امانداسادى ەكەن. قاندايدا ءبىر نارسەنى سۇراي قالساڭىز، قۇددى قۇداسىنا جاۋاپ بەرگەندەي اسا ىقىلاسپەن تاپتىشتەپ تۇرىپ ءتۇسىندىرىپ جاتقانى.
جانىمداعى جولداسىم ەكەۋمىز سالقىن تيگىزىپ الدىق. ءدارىحاناعا سوعىپ، سۋىققا قارسى بىزدەگى «تەرافليۋ» سىندى ۇنتاق ءدارى سۇراپ ەدىك، ساتۋشى ايەل بىردەن سوعان ۇقساس ءدارىنى تاۋىپ بەرە قويدى.
ءدارىنى سول جەردە ءىشىپ الىپ، ارى قاراي جولىمىزعا جالعاستىرۋىمىز ءلازىم. ءبىراق ونى ارالاستىرىپ ىشەر قايناعان ىستىق سۋ قايدا؟ جولداسىم ساتۋشىدان ءوتىنىپ ەدى، ساتۋشى كۇلىم قاعىپ ءبىر نەشە مينۋتتان كەيىن قايناعان سۋ ۇسىندى. مەن دە ىستىق سۋ سۇراۋعا ىڭعايسىزدانىپ تۇرمىن. ونسىز دا شاعىن ءدارىحانادا كەزەكتە تۇرعان كىسىلەر كوپ. از كىدىردىم دە، ۇياتتى ءبىرجاققا جيناستىرىپ قويىپ: «ماعان دا ىستىق سۋ قاجەت» - دەدىم.
ساتۋشى ايەل كۇلىمدەگەن كۇيدە بۇرقىراعان ىستىق سۋدى ماعان دا ۇسىنىپ جاتتى. ءدال وسى ساتتە بىزدەگى ءدارىحانا، بانك، تاعى باسقا كوپشىلىككە قىزمەت ەتەتىن جەرلەردەگى قىزمەتكەرلەردىڭ ءىس- ارەكەتتەرى سانامدا كولبەڭدەي بەردى.
ەت قوسىلعان تاماقتارىنا كۇمانعاندىقتان، بىرنەشە كۇن بولدى تەك بالىق جەپ ءجۇرمىز. سۇراستىرىپ ءجۇرىپ ارابتاردىڭ «امير» اتتى مەيرامحاناسىن تاۋىپ الدىم. اراب اسپازدان: «ەتتەرىڭىز ادال بولار» دەپ اقىرىن عانا سۇراپ ەدىم، سۇراعانىما وكىنىپ قالدىم.
الگى اراب بەتىن تىجىرايتقان كۇيى: «ساعان تاماقتىڭ ادال، ادال ەمەس ەكەنى نەمەنەسىنە كەرەك» - دەپ سالدى. مەن نە دەرىمدى بىلمەي: «مالدى ءوزىمىز سويامىز، ادال ياكي ادال ەمەس» دەپ جاي عانا جاۋاپ بەرە سالۋ قيىن با؟ نەگە اشۋلانىپ تۇرسىڭ؟!» - دەدىم دە شىعىپ كەتتىم. ىشتەي رەنجىپ تۇرمىن. وسى ساتتە باعاناعى ءدارىحاناداعى ساتۋشى ايەلدىڭ كۇلىمدەگەن ءجۇزى، ىستىق سۋدى قايناتىپ اكەلىپ بەرگەنى ەسىمە ءتۇستى دە، اۋىر كۇرسىنىپ، «قايسىسى مۇسىلمان ەدى» - دەپ كۇبىرلەپ كەتە باردىم. پايعامبارىمىزدىڭ (س. ا. ۋ. ): «باۋىرىڭنىڭ جۇزىنە كۇلىمدەگەنىڭ دە ساداقاعا جاتادى»، «تانىعانعا دا، تانىماعانعا دا كۇلىمدەپ امانداس»، «ادامدار اراسىندا ەسەندىك پەن بەيبىتشىلىكتى، سالەم بەرۋدى، امانداسۋدى جايىڭدار»، «باۋىرىنىڭ ءبىر قاجەتىن وتەگەن ادامنىڭ اللا انا دۇنيەدە قاجەتتىلىكتەرىن وتەيدى» - دەگەن اسىل حاديستەرى بىزدەن اسىپ، باتىستىقتاردىڭ كۇندەلىكتى ومىرىنە اينالعانىنا تاعى ءبىر رەت تاڭ قالدىم.
قايرات جولدىباي ۇلى بەلگىلى ءدىنتانۋشى عالىم
