كيىكتەردىڭ ءولىمى تالاي جۇرەكتى تولقىتتى - كەسكىن
مامىر ايىندا قازاقستاندا تۇسىنىكسىز سەبەپپەن قىرىلعان كيىكتەردى جوقتاپ، بۇل جانۋاردىڭ قازاقتىڭ ءداستۇرلى دۇنيەتانىمىندا الاتىن ورنىن ءتۇرلى ادەبي فورمادا سيپاتتاۋشىلار ءالى ازايار ەمەس. سونداي شىعارماشىل جانداردىڭ ءبىرى - نۇسىپبەك ريزابەك Facebook-تاعى پاراقشاسىنا «كيىكتەر قايدا كەشەگى» اتتى ولەڭىن جاريالادى. استانا قالاسىنىڭ تۇرعىنى جىر ءماتىنىن ءوزى ۇناتاتىن «اياگوز ارۋ» ءانىنىڭ اۋەنىنە سالىپ ورىنداتقان.
«بۇل جىرىم ءان بولىپ ايتىلسا، شىمىرلاتار اۋەنمەن تەربەلسە، كيىكتىڭ مۇڭى حالىققا جەتەر مە دەگەن وي بولدى. Facebook-قا ولەڭدى جاريالاعان ەدىم، ءبىر تانىس جىگىت ورىنداۋعا ۇسىنىس جاسادى» دەيدى ول.
ريزابەكتىڭ ولەڭىن تۇرسىنعازى راحيموۆتىڭ «اياگوز ارۋ» ءانىنىڭ ماقامىمەن ورىنداپ شىققان جەكە كاسىپكەر مۇراتبەك وزاتقان ۇلى ەسىمدى ازامات ەكەن.
«شىنىن ايتقاندا ءجۇز مىڭداپ قىرىلىپ جاتقان كيىكتىڭ قاسىرەتى قوعامدا ۇلكەن ءدۇمپۋ تۋدىرىپ، تالقىعا تۇسپەدى. تەك جۇرەگى جۇمساق اقىندار ولەڭ ارنادى. بۇل شىنىمەن ۇلكەن قاسىرەت قوي؟ سول ءۇشىن جۇرەكتەرگە جەتسىن، ويلانسىن، وسىنىڭ ءبىر ەمىن تاپسا ەكەن دەگەن نيەتپەن ازاماتتىق ءۇنىمدى قوستىم» دەيدى ريزابەك.
«كيىكتەر قايدا كەشەگى» - قىرىلعان جانۋارلارعا قاتىستى اۋەنمەن ايتىلعان العاشقى ولەڭ. ال جازبا اقىندار بۇل تراگەديا تۋرالى العاش حابار شىعا باستاعاندا- اق ەموتسيالارىن جىر ارقىلى شىعارا باستاعان. سولاردىڭ ءبىرى اقىن، تەلەجۇرگىزۋشى قالقامان ءساريننىڭ «قازاق - كيىك» ولەڭىن Facebook-تە مىڭعا جۋىق ادام ءوز پاراقشالارىندا بولىسكەن.
جىلايدى اسپان.. .
جاۋىنىن نوسەرلەتىپ،
ەسەڭگىرەپ وتىرمىن ەسەم كەتىپ.
ساحارانىڭ ۋلانىپ ءسانى كەتتى،
زىمىراننان زۋلاعان كەسەل جەتىپ، - دەپ جازعان اقىن قىرىلعان كيىكتەردىڭ ءولىمىن بايقوڭىردان ۇشىرۋ كەزىندە اپاتقا ۇشىرايتىن رەسەيلىك «پروتونداردان» كورەدى.
ال اقىن ىرىسبەك دابەي كيىكتەرگە ارناعان ولەڭىندە رەسمي بيلىكتىڭ كيىك قىرعىن مەن رەسەيلىك زىمىراندارعا قاتىستى مالىمدەمەلەرىن تۇيرەپ وتەدى.
«ە- ە- ە.. . تاڭعى گازەتتەر سويلەيدى:
«حالىققا تونەتىن ەشقانداي، ەشقانداي قاۋىپ جوق.. .» ،
ۇمىتقان ۇياتىن اۋىزدا ءامىر جوق.. .» دەپ تۇيىندەيدى ول ولەڭىن.
«كيىكتەر قىرعىنىنا» ولەڭ ارناعانداردىڭ اراسىندا ءاليا داۋلەتبايەۆا، سايات ابەنوۆ پەن نۇسىپبەك ريزابەك سەكىلدى جاستارمەن قاتار داۋلەتبەك بايتۇرسىن ۇلى، ەرلان ءجۇنىس، تەمىرعالي كوپبايەۆ سياقتى بەلگىلى اقىندار دا بار.
تەمىرعالي كوپبايەۆ ءوزىنىڭ «كيىك ولگەن» دەپ اتالاتىن ۇزاق ولەڭىن:
جىرىمنىڭ اتىن قويدىم «كيىك ولگەن» ،
ىرعاققا ۋ قايعىنىڭ كۇيىگى ەرگەن.
كەز بولدى- اۋ ادام قۇساپ جىلايتۇعىن،
اجالىن اقبوكەننىڭ ءجيى كورگەن، - دەپ باستايدى.
ەرلان ءجۇنىس «قۇرالايدىڭ كوز جاسى» ولەڭىن:
كوكتەم كۇنى سوزىلدى عاسىرداي بوپ،
ىشىمدەگى لاۋلاعان باسىلمايدى وت.
قۇرالايدىڭ نوسەرى قۇيىپ جاتىر،
جەتىم لاقتىڭ وتەۋسىز جاسىنداي بوپ، - دەپ تۇيىندەپتى.
ادەبي ورتانىڭ كەيبىر جاس وكىلدەرى كيىك تاقىرىبىندا پروزالىق شىعارما دا جازىپ جاتتى. «ادەبيەت پورتالىندا» جاريالانعان «ور كيىك» اڭگىمەسىندە مۇرات الماسبەك ۇلى شالا قۇرساق بالا- شاعاسىنىڭ جاعدايىنا قاراماستان ەركەك كيىكتى اتۋعا وبالسىنعان وتاعاسىنىڭ بەينەسىن سومداعان.
Ult.kz پورتالى جاريالاعان شاعىن اڭگىمەسىندە مارات ماداليموۆ ۋلى وتىندى زىمىرانداردى كيىكتەردى ءولىمشى حالگە جەتكىزىپ، توبەلەرىندە اينالا ۇشقان قاراقۇستارعا تەڭەيدى.
ءانشى ەرلان تولەۋتاي دا شىعارماشىل ورتانىڭ كيىكتى جوقتاۋىنا ءوز ءۇنىن قوسىپ، ەل ىشىندە ەرتەدەن ايتىلىپ كەلە جاتقان كاكىمبەك سالىقوۆتىڭ «جەزكيىك» ءانىن جاڭادان ورىنداپ، بەينەروليك رەتىندە Facebook-تەگى پاراقشاسىنا جۇكتەپتى.
ءانشى پوستىندا: «اعايىن، كيىكتىڭ قىرىلۋ سەبەپتەرىنىڭ اقيقاتى ايتىلسىن دەگەن تالابىمىزدى كۇشەيتەيىك» دەپ جازعان.
سوڭعى شيرەك عاسىردا بولعان ەڭ ءىرى قىرعىن كەزىندە بيىلعى مامىر ايىنىڭ بىرنەشە اپتاسىندا قازاقستاندى مەكەندەيتىن كيىكتەر مىڭداپ قىرىلدى. سوڭعى دەرەك بويىنشا 137 مىڭ دالا جانۋارى تۇسىنىكسىز دەرتتەن ولگەن. قازاقستاننىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى كيىكتى باۋداي تۇسىرگەن پاستەرەللەز دەرتى دەگەن ۇستانىمدا. ەكولوگتار مەن وزگە دە بەلسەندىلەر بۇل جورامالعا كۇدىك كەلتىرىپ، اپات سەبەبىن بايقوڭىردان ۋلى گەپتيل وتىنىمەن ۇشىرىلاتىن جانە قازاقستاننىڭ ۇستىندە ءجيى اپاتقا ۇشىرايتىن رەسەيلىك «پروتون- م» زىمىراندارىنان ىزدەۋگە شاقىرادى. بيلىك ورىندارى بۇل بولجامدى جوققا شىعارىپ كەلەدى.
نۇرتاي لاحان ۇلى
«ازاتتىق»
