بابالار ءسوزى: «بەتپاق دالا» اڭىزى
بۇل جوبا اياسىندا «بابالار ءسوزى»، «قازاق حاندارى»، «ەجەلگى قالالار تاريحى»، «حالىق قازىناسى» قاتارلى جاڭا ايدارلار اشىلدى.
«بابالار ءسوزى» ايدارى نەگىزىنە «مادەني مۇرا» باعدارلاماسى اياسىندا شىققان 100 تومدىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ جىر- تولعاۋلارى، قيسسا- داستاندار، ءسوز ۇستاعان شەشەندەر مەن بيلەرىمىزدەن قالعان ناقىلدار، تاريحي جادىگەرلەر الىندى. «قازاق حاندارى» ايدارىندا تاريحىمىزدا ەلىنە قورعان بولعان حانداردىڭ ءومىرى تۋرالى دەرەكتەر بەرىلەدى.
ال «ەجەلگى قالالار تاريحى» ايدارىنا قازاق دالاسىنداعى وركەنيەتتىڭ ورداسى بولعان كونە قالالاردىڭ تاريحى تۋرالى جازبالار جاريالانادى. «حالىق قازىناسى» ايدارى بويىنشا، قازاقستانداعى تاريحي، مادەني ەسكەرتكىشتەر، قازاق حالقىنىڭ سالت- داستۇرلەرى، قولونەر، قارۋ- جاراقتارى تۋرالى ماعلۇماتتار بەرىلمەك. جوبا ماتەريالدارى قازاق تىلىندە (قازاقشا جانە توتە جازۋمەن) اگەنتتىك سايتىندا جاريالانادى.
***
قازاق-قالماق شاپقىنشىلىعى كەزىندە جوڭعار اسكەرلەرى باس قوسىپ جينالىپ، قازاق جەرىن تولىق جاۋلاپ الۋ ءۇشىن جورىققا شىعادى. كوپتەگەن كۇندەر بويىنا ساپار شەككەن اسكەرلەر قارسىلىق كورسەتەتىن قالىڭ قوسىن كەزدەسە قويماپتى. بىرتە-بىرتە قاجىعان جاۋ جاساقتارى اس-سۋ تابا الماي قينالىپتى.
وزدەرىنشە ءماسليحات قۇرعان ولار ون مىڭ جاساقتى ارنايى اتتاندىرىپ، قالعاندارى قوس تىگىپ، كەڭ ولكەگە جايعاسىپتى. ارادا ايدان استام ۋاقىت وتكەندە سول قوسىننان ەكى-اق ادام قايتىپ ورالىپتى. قالماقتىڭ باتىرى: «قازاق جاساقتارىنا كەزىگىپ، وسىنداي كۇيگە دۋشار بولدىڭدار ما؟» دەگەندە، جاڭاعى ەكەۋى بىلاي دەپتى: «ءبىز ەشقانداي جاساق كەزدەستىرگەنىمىز جوق، ءبىراق ءبىر ەن دالاعا ءتۇسىپ، ونىڭ شەتى مەن شەگىن تابا الماي ىشەرگە سۋ، جەرگە تاماق بولماي، اشتىقتان-شولدەن ەكەۋمىزدەن باسقاسى قايتىس بولدى»، - دەپ جاۋاپ بەرىپتى.
وسى اڭگىمەنى ەستىگەن قالماق باتىرى ءبىر مەرگەنىنە بەس ءجۇز جاساقتى قوسىپ بەرىپ، جاڭاعى ەكى ادامدى الدارىنا سالىپ، ولگەندەردى كورىپ كەلىڭدەر دەپ جىبەرەدى. قوسىن دالانى تاپقانىمەن ولگەن ادامداردى كەزدەستىرە المايدى.
سويتسە، قىرىلعان اسكەردىڭ ۇستىنەن قۇم باسىپ تاستاعان ەكەن. قايتىپ كەلگەن جاڭاعىلار قالماقتىڭ باتىرىنا: «ءوزى قۇم دالا ەكەن، ءوزى جازىق ەكەن، ءوزى بەتپاق ەكەن. قىرىلعان اسكەرلەردى كورە المادىق»، - دەيدى. سودان بەرى جاڭاعى ولكە «بەتپاق دالا» اتانىپ كەتىپتى.
