التىن جۇزىك ءھام ارامزا پاتشا

 استانا. قازاقپارات -  سوناۋ ءبىر جاۋسوقتى، بۇلعاق جىلدارى تۋعان جەرىنەن اۋعان ءبىر توپ مۇسىلمان قاۋىم ازىپ- توزىپ، تەنتىرەپ، كاپىر- مۇشرىكتەر ەلىنە كوشىپ بارعان ەكەن.

ولار اۋعان ەلگە وكتەمدىك جاساپ، رەتى كەلسە دۇنيە- مۇلكىن بۇلاپ- تالايدى. كوشكەن ەل بۇل ولكە باياندى تۇراق بولمايتىنىن سەزىپ، باسقا مۇسىلمانشىلىعى بار جاققا قونىس اۋدارۋدى ويلاستىرادى. ءبىراق ات- كولىك جوق، قول قىسقا، جولاي ءشول دالانى كەسىپ ءوتۋ ءۇشىن ازىق- تۇلىك، سۋ قورى جەتپەيدى.

ەل قينالىپ، نە ىستەرىن بىلمەي تارىعىپ تۇرعان ساتتە، كارى اتا- اناسى بار ءوزى ايداي سۇلۋ ءبىر مۇسىلمان قىز ايتادى:

- قادىرلى حالقىم، سىزدەر مىناداي مۇسىلمانشىلىقتان ادا مۇشرىكتەر ەلدىندە قالىپ قويساڭىزدار، ءتۇپتىڭ تۇبىندە ۇرپاق ازادى، ءبارىمىز كاپىر مۇشىرىك بولىپ قۇريمىز. سوندىقتان مەن سىزدەردى قۇتقارعىم كەلەدى، ماعان وسى ەلدىڭ باسشىسى ءسوز سالىپ، ايەلى بولۋىمدى قالايتىنىن ايتتى. مەن سول ادامعا ايەلدىككە بارام، ونىڭ اقىسىنا پاتشا سىزدەرگە ات- كولىك جانە شولدەن وتۋگە جەتەتىن ازىق- سۋسىن بەرەدى. سونى الىپ سىزدەر مۇسىلماندارعا جەتىپ الىڭىزدار. مەن ءوز قاۋىمىمنىڭ ءدىنى ءۇشىن وسىلاي ەتۋگە ءماجبۇرمىن، - دەپ جىلايدى.

اۋعان ەلدىڭ اقساقالدارى اقىلداسىپ قىزدىڭ ءۋاجىسىن قۇپ كورىپ، بارلىعى قىزعا اق باتاسىن بەرەدى. ەلدىڭ اق باتاسىن العان قىز پاتشاعا ادام جىبەرىپ، ءوزىنىڭ كەلىسكەنىن جانە شارتىن ايتادى. قىزدىڭ شارتىن ەستىگەن پاتشا قارقىلداپ كۇلەدى. ويتكەنى، ازعانا ات- كولىك پەن قىز سۇراعان ازىق- تۇلىك وعان شىعىن ەمەس ەدى. وسىلاي دانا قىزدىڭ ارقاسىندا مۇسىلمان قاۋىم وزدەرى دىتتەگەن جەرىنە جەتىپ، جاۋ- جاردان قۇتىلادى.

ال، مۇشرىك پاتشاعا قاتىن بولعان قىز كۇيەۋىنىڭ ايتقانىن بۇلجىتپاي ورىنداپ، جۇرە بەرەدى. قانشا قينالىپ بەينەت شەكسە دە قۇلشىلىعىن تاستامايدى. كۇيەۋىنەن كورگەن قورلىق- زورلىعىن ءتاڭىردىڭ سىناعى دەپ قابىلداپ، اللانىڭ «سىناقتان كەيىن ونىڭ سىيلىعى بار» ۇكىمىنە ءۇمىت ەتىپ، دۇعا جاساي بەرەدى.

ايتپاقشى بۇل العاش ايەل بولعان تۇستا پاتشا قىزدان، «سەندەردىڭ دىندەرىڭدە ايەل بولعان ادامعا قانداي سىي جاسالادى» دەپ سۇراعاندا، قىز، «مەن نەنى قالايمىن سونى سىيلايسىز» - دەيدى.

- سەن نەنى قالايسىڭ؟

- ءسىز نە سىيلايسىز مەن سوعان ريزامىن.

پاتشا قىزعا ءوزىنىڭ ەسىمى جازىلعان التىن جۇزىك سىيلايدى. قىز بۇل سىيلىقتى شاعىن قوبديشاعا سالىپ، ساندىققا تىعىپ قويادى. ارادا جىلدار وتەدى. پاتشانى شايتان تۇرتەدى. ايەلى جوقتا ساندىقتى اشىپ جۇزىكتى الادى. ونى جوق ەتىپ، كىمگە بەردىڭ دەپ ايەلىن قيناماققا بەكيدى. ءسويتىپ، جۇزىكتى قىستاقتىڭ قاسىندا اعىپ جاتقان ۇلكەن وزەنگە لاقتىرىپ جىبەرەدى.

بۇل وقيعادان بەيحابار ايەل ەرتەڭىندە سۋ الۋ ءۇشىن وزەنگە بارادى. اۋىلدىڭ بالىقشىلارى وزەنگە اۋ سالىپ، كوپ بالىق ۇستاعان ەكەن، سونى ءبولىسىپ جاتقان ساتكە كەز كەلەدى. بالىقشىلار ادەپتى سىيلى ايەلگە ەكى بالىق بەرەدى. ايەل بالىقتى شەلەگىنە سالىپ ۇيىنە الىپ كەلەدى. ۇيگە كەلگەن سوڭ بالىقتاردىڭ ءىشىن جارىپ تازالايدى.

و، قۇدىرەت، ءبىر بالىقتىڭ ىشىنەن التىن جۇزىك شىعا كەلەدى. انىقتاپ قاراسا وزىنە كۇيەۋى سىيعا بەرگەن جۇزىك. جۇگىرىپ بارىپ ساندىقتى اشسا قوبديشا بوس تۇر. ايەل «بۇل ىستە دە، ءبىر عيبرات بار شىعار» دەپ جۇزىكتى ورنىنا سالىپ قويىپ، ەشكىمگە ايتپاي جۇرە بەرەدى.

ەرتەڭىندە كۇيەۋ شاقىرادى. بارسا قاباعىنان قار جاۋىپ، اشۋلانىپ وتىر ەكەن. بىردەن:

- ساعان سىيعا بەرگەن التىن جۇزىك قايدا؟ - دەيدى. ايەل:

- ساندىقتا ساقتاۋلى تۇر، - دەيدى.

پاتشا ۇيدەگى ساندىقتى سارايعا العىزىپ، كوپتىڭ كوزىنشە:

- ساندىقتى اشىپ جۇزىكتى الىپ شىق!- دەپ ايەلگە بۇيىرادى. ايەل «بيسميلاسىن» ايتىپ ساندىقتى اشادى، ىشىنەن قوبديشانى الىپ شىعادى دا، اشىپ: «مىنە تاقسىر» دەپ جۇزىكتى كورسەتەدى. پاتشا دا جۇزىكتى تانيدى، ءدال ءوزى. بۇل قالاي بولعانى، ءوز قولىمەن وزەنگە تاستاعان ەدى عوي...

بۇل ىستە قانداي ءبىر عيبرات جاسىرىلعانىن پاتشا ءتۇسىنىپ، ايەلىنە شىندىقتى ايتادى جانە جۇزىكتى قالاي تاۋىپ العانىن سۇرايدى. ايەل دە ەشتەمە جاسىرىپ قالماي بولعان وقيعانى باياندايدى.

ءتاڭىردىڭ ءوزى سۇيگەن قۇلىن قالاي قورعايتىنىن ۇعىنعان پاتشا، ايەلگە، «سەن تۋرا جولدا ەكەنسىڭ مەن سەنىڭ ءدىنىڭدى قابىلدايمىن ۇيرەت!» دەيدى. ايەل تاعدىرىنا مىڭ رەت شۇكىرلىك ايتاپ، كۇيەۋىنە مۇسىلماندىقتى ۇيرەتەدى. پاتشاسى مۇسىلمان بولعان ەل اقىرى ءبارى مۇسىلمان بولىپ تىنادى. وسىلاي ءبىر تاقۋا ايەلدىڭ ارقاسىندا ءبىر تايپا ەل ەش زورلىقسىز اقيحات جولىن تاپتى.

 

بەكەن قايرات ۇلى

namys.kz