الماتىلىقتار بەلگىلى جازۋشى ديداحمەت ءاشىمحان ۇلىمەن قوشتاستى

 استانا. قازاقپارات - قازاقستاننىڭ جازۋشىلار جانە جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى، حالىقارالىق «الاش» سىيلىعىنىڭ يەگەرى، بەلگىلى جازۋشى ديداحمەت ءاشىمحان ۇلىمەن قوشتاسۋ ءراسىمى بۇگىن الماتى قالاسىندا، جازۋشىلار وداعىندا ءوتتى.

 مارقۇم دۇيسەنبى كۇنى، 25 - مامىردا تۋعان جەرى شىعىس قازاقستان وبلىسى كاتونقاراعايدا جەرلەنەدى. ول 23 - مامىر كۇنى الماتى قالاسىندا 65 جاسقا قاراعان شاعىندا دۇنيەدەن ءوتتى.

 ديداحمەت ءاشىمحان شىعىس قازاقستان وبلىسى قاتونقاراعاي اۋدانى، جاڭاۇلگى اۋىلىندا 1950 - جىلى 10 - ماۋسىمدا دۇنيەگە كەلگەن. ول 1978 - جىلى قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىن بىتىرگەن. ەڭبەك جولىن شىعىس قازاقستان وبلىسى «كوممۋنيزم تۋى»، «لەنينشىل جاس» گازەتتەرىندە ءتىلشى بولىپ باستاعان، كەيىن «قازاقستان پيونەرى» (قازىرگى «ۇلان»)، «قازاق ادەبيەتى» گازەتتەرىندە ءبولىم مەڭگەرۋشىسى، «زامان - قازاقستان» گازەتىندە باس رەداكتوردىڭ ورىنباسارى قىزمەتتەرىن اتقاردى. 1994 - جىلدان بەرى حالىقارالىق «تۇركىستان» گازەتىندە باس رەداكتوردىڭ ورىنباسارى بولىپ قىزمەت اتقاردى.

شىعارمالارى وزبەك، قىرعىز، قىتاي، موڭعول، ورىس، ۋكراين، ماري تىلدەرىنە اۋدارىلعان. سونداي- اق اناتولي كۋرچاتكين، تۋفان مينۋلمەن، احمەتجان اشيروۆ، حابيبۋللا ابدۋللين جانە تاعى باسقا شەتەل جازۋشىلارىنىڭ شىعارمالارىن قازاق تىلىنە اۋدارعان.

 جازۋشىنىڭ qaznews.kz سايتىنداعى جەكە بلوگىندا اناسى تۋرالى جازعان قىسقا ءسوزدىڭ ۇستاسى (شەشەم تۋرالى سىر) ەستەلىگىنەن ءۇزىندىنى وقىرمان نازارىنا ۇسىنا كەتكەندى ءجون كوردىك.

***

ون ءتورت جاسىندا!.. بۇل جونىندە (اناسىنىڭ باسىنان وتكەنى - رەد.) ەلدەگى ءبىر اقساقال ماعان مىناداي اڭگىمە ايتقان.

37- جىلدىڭ قاقاعان قىسى. قالىڭ قار. «حالىق جاۋى» رەتىندە ۇستالعان بىزدەردى ەتاپپەن ايداپ بارادى. جانىمدا سەنىڭ ناعاشى اتاڭ تاڭىربەرگەن دە بار. كيىمى جۇقالاۋ، دىردەكتەپ كەلەدى. ءبىر ۋاقىتتا.. . ۇستىنە قارا تون جامىلعان، 13-14 تەگى ءبىر بالا جان ۇشىرا جۇگىرىپ كەلىپ، تاڭىربەرگەنگە سەكىرە ۇمتىلسىن. مىلتىقتى سولدات ونى جەلكەسىنەن بۇرە ۇستاپ جول جيەگىنە لاقتىرىپ جىبەردى. قارعا جالپ ەتىپ قۇلاعان بالا جىلدام ۇشىپ تۇرىپ، اكەسىنە قايتا جۇگىردى. سولدات ونى ءدال جاڭاعىداي قايتا لاقتىردى. بۇل جولى بالا تونىن شەشە سالىپ، جاعاسىنان سۇيرەتكەن كۇيى ەندى سولداتتىڭ وزىنە ۇمتىلعان.

- اعاتاي-اۋ، اعاتاي، مىنانى كوكەمە بەرىپ كەتەيىنشى، - دەيدى شىر- شىر ەتىپ.

ءبىز ونى العاشىندا ۇل دەپ ويلاعامىز. سويتسەك، ەكى بۇرىمى جەلپ- جەلپ ەتكەن قارشاداي قىز ەكەن. الگى سولداتتىڭ دا سول ساتتە جۇرەگى ءسال ءجىبىدى مە، قىزدىڭ قولىنان قارا توندى جۇلىپ الىپ، تاڭىربەرگەنگە ۇستاتا سالعان. سول قىز سەنىڭ شەشەڭ باعدي ەدى عوي، بالام.

وسى اكەسىنەن شەشەم 23 جىل بويى كۇدەر ۇزگەن جوق. 23 جىلدا «اكەم كەلە مە؟» دەپ قۇمالاق سالدىرماعان باقسى- بالگەرى دە جوق. 23 جىلدا وڭ قاباعى تارتسا دا، وڭ جامباسىنان تۇرسا دا، تۇندە جاقسى ءتۇس كورسە دە، ءبارى- ءبارىن اكەسىنىڭ كەلۋىنە جورىپ وتىراتىنى ءالى ەسىمدە. اقىرى 1960 - جىلى ۇيگە كەلگەن ءبىر كىسى: «شىراعىم، باعدي، ەندى اكەڭدى كۇتپەي- اق قوي، 1943 - جىلى كولىمادا ۇستىنە اعاش قۇلاپ ولگەن تاڭىربەرگەندى ءوز قولىمىزبەن جەرلەگەمىز. ساعان سونى ايتۋعا وسى كۇنگە دەيىن باتىلىم جەتپەپ ەدى» دەگەندە، شەشەم وكىرە قۇلاپ تۇسكەن.

ناعاشى اتامنىڭ سۋرەتىن مەن ۇزاق جىل ىزدەدىم. اقىرى كەزدەيسوق تاپتىم. الماتىداعى ەرمۇقان دەگەن جەرلەس اعامنىڭ ۇيىندە البوم قاراپ وتىرىپ، ءبىر كونە سۋرەتكە كوزىم تۇسكەن. ءبىر توپ ادام. 1935 - جىلى سەمەيگە جيىنعا كەلگەن كاتونقاراعايدىڭ اتقامىنەرلەرى. جوعارعى قاتاردا، وڭ جاقتان ساناعاندا ءۇشىنشى ادام سەيداحمەت اعاما قاتتى ۇقسايدى ەكەن. شەشەم وسى بالاسىن «اكەمە تارتقان» دەپ ءجيى ايتىپ وتىراتىن. سۋرەتتىڭ كوشىرمەسىن الىپ، ارتىنان شەشەمە كورسەتكەنىمدە اكەسىن جازباي تانىعان. كەيىن سول سۋرەتتەگى تۇيمەدەي باستان ۇلكەن پورترەت جاساتىپ، شەشەمە سىيلادىم. «ەكى دۇنيەدە ساعان ريزامىن!»، - دەدى ول اكە سۋرەتىن يىسكەپ وتىرىپ.

ومىردە شەشەمنەن العان ەڭ ۇلكەن العىسىم وسى شىعار.

 قازىر الپىستان اسسام دا القىمىمدى اشىپ تاستاپ، الشاڭ باسىپ جۇرگەنىم - سول شەشەمنىڭ بارلىعىنان، نارلىعىنان شىعار.