ءومىردىڭ ءۇشىنشى ماۋسىمى -اڭگىمە
الىستان قاراۋىتىپ كورىنگەن قارا تاۋلار مەن كوزكورىم يەك استىنداعى جۋساندى بەلەگىرگە اي نۇرى ءالسىز سەبەزگىلەيدى. التىندى تاۋدىڭ ۇشار باسىنان بۇلاق بولىپ جوسىلىپ، وزەن بولىپ قوسىلىپ اعار كارى ەرتىس بۇگىندە شىرداقتاپ جاتىر. وزەن تانابىنداعى اساۋ تاۋ سۋى مالتالاعان تۇيە تاستار باعزى ءبىر عاسىرلارداعى ەرتەگىدەي ەرلىگىنىڭ مولاسى سەكىلدى جەتى قات كوكتەن قۇلاعان اي ساۋلەسىمەن مۇڭايا جالتىرايدى. ادام ءوز جۇرەگىنەن دە وسىنداي ارماندى، ارناسى تايازىعان بوستىقتى سەزىنگەندەي جان دۇنيەسى قالتىراي جونەلدى. سوناۋ ءبىر يەسىز تاس قىستاۋلاردىڭ الدىندا لاۋلاتا وت جاعىپ، ءسال عانا شاراپتىڭ قىزۋىمەن «اي نۇرى» نەمەسە «تامشى» تۋرالى اۋەندى ءتۇن تىنىشتىعىن بۇزباي شىتىرلاپ جانعان تاۋ ارشاسى، بايعىز ۇنىمەن قوسا ارلەپ، سول ءبىر اڭىزعا لايىق ەسىل ەلەستى الدىنا الىپ الديلەپ وتىرار جالعىزدىعىن ساعىنعانداي. بۇلار جاققان وتقا قايمىعا ۇركە كەلىپ، جەلكەسىنەن ءۇڭىلىپ وتىرار قاسىرەتى دە ءتاپ- ءتاتتى ەدى. ۋىلجىعان جاس سەكىلدى ەدى. قارتايىپ كەتىپتى.. .
جاستىقتىڭ ون جەتىنشى كوكتەمىندە ءوزى اسىراعان ۇكى بالاپانىنىڭ ۇلپىلدەك مايدا قاۋىرسىنىنداي ءۇمىتى دە مۇيىزگەك. سول مۇيىزگەكتەلگەن ۋلى ءۇمىتى ەندىگى ءبىر ساتتە ۇركەك قاسىرەتىنىڭ قولدارىنا اينالىپ، مۇنىڭ جانىن اياۋسىز وشىگە تىرنالاپ جاتىر.
قاڭىراعان جاعالاۋدا قاراقشىداي قالقيىپ تۇرعان جالعىز جاياۋ كوكىرەگىن كەرە كۇرسىندى. تانىنەن بۇرىن شارشاعان رۋح سۇلدەسى دە جارىق دۇنيەگە جانىمەن جاعالاسىپ تۋعان جالعىزدىعىمەن يىقتاسىپ، ادامدار «تاعدىر» دەپ اتاعان ءيىر- قيىر ءومىر سۇرلەۋىنەن سىر سۋىرتپاقتاي جونەلدى.
اۋەلى مۇنىڭ ساناسىن نۇرلاندىرعان جالعىز كوكتەم.. . قاس- قاعىم ءسات. كىرپىگى كىدىرگەندە جانارىنان جىلىسا قالاتىن تامشى شىقتاي ءبىر ۇزىك وتكىنشى ەلەس قانا. سونداعىسى: قۇزىرىنا قۇدىرەتى جەتكەن قۇس پەن اي ساۋلەسى عانا قوناقتار قىزىل جارتاستى كونە قىستاۋ. جۋسان ءيسى بۇرقىراعان سول ءبىر قىستاۋدىڭ كومەيىنەن مۇلگىگەن تىنىشتىقتىڭ شىرقىن بۇزعان، قۋ دودەگەدەگى شيقىلداعان قۋ بەسىككە قاراپ، پەرىشتە تەكتەس ءجاۋدىر قىز سەلك ەتە تۇسكەن بولاتىن. وشكەن وشاق يەن جۇرتتا ءبىر كەزدەگى قونىشىنان ەرمەن ءبۇرى توگىلگەن اڭعال- ساڭعال قويشى كۇرسىنىسى مەن تاس وشاققا شاي قايناتىپ جۇرگەن قويشى ايەلىنىڭ كۇڭكىلى.. . الدە، قىرقىنان شىقپاعان، عۇمىرى قىسقا ءسابيدىڭ شىرىلىنداي ءبىر ەلەس كەزىپ جۇرگەندەي بولعان.. .
ادامنىڭ ساناسىن لاۋلاپ جانعان تاۋ ارشاسىنىڭ ءتۇتىنى تۇمانداتىپ جىبەرگەندەي بولدى.
- اعا، - دەگەن سوندا، ۇيقىلى- وياۋ حالدە وتقا قاراپ ماڭگىرىپ وتىرعان بالا قىز. - بۇل قىستاۋدىڭ سالىنعانىنا قانشا جىل بولدى ەكەن؟ !
- ءجۇز جىل.. . مۇمكىن، ودان دا ۇزاق.. .
- بۇگىن شەشەمە تۇڭعىش رەت وتىرىك ايتتىم، - دەدى قىز جانارى جاساۋراپ. بۇل تىرس ەتىپ ءتىس جارمادى. بار بولعانى ونسىز دا مازداپ تۇرعان وتقا وتىن ۇستەمەلەي بەرگەن.
كەيىن بىلگەنى، سول ءتۇنى قىز ەرنىندەگى ەكى اياقتىنىڭ ەنشىسىنە تيە بەرمەس ەلجىرەگەن ەركە تازالىقتى بۋىندىرىپ ءولتىرىپتى.
ونىڭ ساناسىن سانسىراتقان جالعىز قىس. ءدال قازىر ءوزى تۇرعان وزەن جاعالاۋىنا جاقىن ورنالاسقان شاعىن قالاشىقتىڭ سىرت جاعىنداعى التايدىڭ ايازى ايمالاپ، اندا- ساندا تاۋ ءىشىن ازان- قازان قىلار ءبورى بورانى تاپالاعان قار ايدىننىڭ بەتىمەن زيراتقا كەلگەن. كۇمىس قارمەن شاعىلىسىپ، ايناداي جارقىراعان ايلى ءتۇن ەدى. سول جولى عوي، قالانىڭ ەرىككەن بالالارى مولا ءىشىن بويلاي وسكەن قۋرايلارعا جاسىرىپ تۇرعان قىل تۇزاقتا بالاشا شىرقىراپ تۇرعان ءاپپاق قويانداردى كورگەنى. جاستىقتىڭ ەڭ اۋىر قيامەت كۇناسىن قار استىنا جەرلەپ، وكسىپ وتىرعان قىزدى دا سوندا جولىقتىرعان. مۇنىسى دا بەكەرشىلىك ەكەن. بەيكۇنا جاراتىلىستى جىلاتا العان ادام سورلى جۇباتۋعا جارامادى. تىم قۇرىعاندا تاعدىر تۇزاعىندا قىلقىنىپ تۇرعان بەيۋازداردى بوساتىپ الىپ، باۋىرىنا دا باسپاپتى.
قاسات قاردى سىقىرلاتا باسىپ، كەلگەن ىزىمەن ۇزاي بەرگەن. ءبىراق، اق، ادال رۋح سۇلدەسى وبال ارقالاپ سوندا ماڭگىلىككە قالىپ قويىپتى.
ودان كەيىنگى بەيتانىس ولكەدەگى ءومىر ساپارىندا ەستەلىك قىپ ايتار ەشتەڭە بولماعانداي. تەك، ءار ءتۇنى تۇسىنە مولا ىشىندەگى مۇزعا اينالعان جانارى قاراقاتتاي اپپاق قوياندار عانا كىرىپ جۇرەدى.
وتكەنگە الىپ باراتىن تەك قانا وكىنىش ەكەن.
الىس قىستاۋدا تاعى ءبىر وت جىلتىرايدى.
«وكىنىش!» ، - دەپ ايقاي سالدى ادام. بۇل - شيرەك عاسىر ءتۇس كورىپ، شوشىپ ويانعان ادامنىڭ ءتۇسى ەدى.
عالىمبەك ەلۋباي ۇلى
«الاش ايناسى»
