باسپا سوزگە شولۋ: «قۇنانباي» استاناعا كەلدى
***
«ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنىڭ جازۋىنشا، «قازاۆتوجول» ۇ ك» ا ق ۇيىمداستىرۋىمەن الماتى وبلىسىنداعى «الماتى - تالدىقورعان» اۆتوجولىنىڭ بولىگىندە ب ا ق وكىلدەرى «نۇرلى جول» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى اياسىندا جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان جول قۇرىلىسىنىڭ جۇمىستارىمەن تانىستى.
وتكەن جىلى رەسپۋبليكالىق ماڭىزعا يە اۆتوموبيل جولدارى تورابىن دامىتۋعا 174 ميلليارد تەڭگە بولىنگەن بولسا، ونىڭ ىشىندە 41,2 ميلليارد تەڭگە الماتى وبلىسىنىڭ ەنشىسىنە بۇيىرعان- دى. ول جالپى بيۋدجەتتىڭ 24 پايىزىن قۇرايدى. بيىلعى جىلى جالپى اۆتوجول قۇرىلىسىنا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن 234 ميلليارد تەڭگە ءبولىنىپ، ونىڭ ىشىندە الماتى وبلىسىنىڭ ۇلەسىنە 47,8 ميلليارد تەڭگە شىعىپ وتىر.
بيىلعى جىلى 306 شاقىرىم اۆتوجول بويىندا جۇمىستار جۇرگىزىلەدى، 265 شاقىرىم جول قايتا قالپىنا كەلتىرىلىپ، 41 شاقىرىم جولعا ورتاشا جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلمەك. جىل سوڭىنا دەيىن 98 شاقىرىم جاڭارتىلعان جول پايدالانۋعا بەرىلەتىن بولسا، ول ءۇشىن 946 دانا تەحنيكا مەن 1767 ادام جۇمىسقا تارتىلىپ وتىر. سونداي-اق، دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ قارىز بەرۋى ارقىلى «الماتى- قورعاس» اۆتوجولىنىڭ بولىگىندە قايتا قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارى ءجۇرىپ جاتىر. وسى جايىندا «ارقارلى اسۋى ايقارا اشىلدى» دەگەن ماقالادا تولىق بەرىلگەن.
باس باسىلىمدا «قاتارىنان 20 نوكاۋت!» دەگەن ماقالا كوپشىلىك نازارىنا ۇسىنىلىپ وتىر. وتكەن جەكسەنبى كۇنى تاڭەرتەڭ قازاقستاندىق كاسىپقوي بوكسشى ا ق ش- تا ءوزىنىڭ 33- جەكپە-جەگىن وتكىزىپ، تاعى دا مەرزىمىنەن بۇرىن جەڭىسكە جەتتى. ول بۇل جولى امەريكالىق بىلعارى قولعاپ شەبەرى كىشى ۆيللي مونرومەن WBA (Super) ، IBO جانە (WBC (Interim نۇسقالارى بويىنشا ورتا سالماقتاعى الەم چەمپيونى اتاعى ءۇشىن شايقاستى 6-راۋندتا اياقتادى. ءبىزدىڭ باعلان وسى ارقىلى اتاقتى مايك تايسوننىڭ تاعى ءبىر رەكوردىنا وزگەرىس ەنگىزدى.
جەكپە-جەك امەريكانىڭ كاليفورنيا شتاتىنداعى ينگلۆۋد قالاسىنىڭ «فورۋم» سپورت ارەناسىندا ءوتتى. گەننادي گولوۆكين ادەتتەگىدەي ۇرىستىڭ باسىنان العا ۇمتىلىپ، قاۋىرت شابۋىلعا كوشتى. ول ايقاستىڭ باسىندا-اق مونرونى تەڭسەلتىپ جىبەرەتىندەي بىرنەشە جويقىن سوققىلار بەرىپ تاستادى.
***
«ايقىن» گازەتىنىڭ جازۋىنشا، وقۋلىقتاردىڭ ساپاسى ءۇشىن ونىڭ اۆتورلارى، مينيسترلىك قىزمەتكەرلەرى، ءتىپتى ءمينيستردىڭ ءوزى دەربەس جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋى قاجەت. كەشە پارلامەنتتە وتكەن «ۇكىمەت ساعاتىندا» ءماجىلىس ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى، «نۇر وتان» پارتياسى فراكتسياسىنىڭ جەتەكشىسى داريعا نازاربايەۆا وسىنداي پىكىر ايتتى: «دەربەس جاۋاپكەرشىلىكتىڭ جوقتىعى كەسىرىنەن وقۋلىق جازۋعا فورمالدى، بەي-جاي قاراۋ ورىن الۋدا. ناتيجەسىندە، ساپاسىز وقۋلىقتارعا بيۋدجەتتەن قارجى بوسقا شىعىندالۋدا. سوندىقتان قازىر جاڭا وقۋلىقتاردى ەندىرۋگە اسىقپاعان ءجون. ءبىر جىلعا بولسا دا كەيىن شەگەرىپ، مۇقيات قاراپ، تەك ساپالى وقۋلىقتارعا عانا ومىرگە جولداما بەرەيىك»، - دەدى ول.
كەشە دەپۋتاتتار الدىنا «وقۋلىقتاردىڭ ساپاسى جانە وقۋلىقتارمەن قامتاماسىز ەتۋ» تاقىرىبىندا ەسەپ بەرۋگە كەلگەن ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسلان سارىنجىپوۆكە دەپۋتات جەكسەنباي دۇيسەبايەۆ قىزىق ءبىر جۇمباق قويدى: «ءسىزدىڭ وقۋلىقتارىڭىزدى قاراپ، تاڭعالىپ وتىرمىز. مىندا 1 سىنىپ وقۋشىلارى ءۇشىن ءبىر جۇمباق جازىپسىزدار: «تۋعان جەردىڭ كۇنى دە ىستىق، ءتۇنى دە ىستىق» دەيدى. بۇل جۇمباق پا، ماتەل مە، الدە نە؟ ءبىز ارىپتەستەرىمىزگە، ءبىر-بىرىمىزگە وسى جۇمباقتى قويىپ، شەشىمىن تابا المادىق!» ونىڭ جاۋابىن مينيستر دە ايتپادى. بۇل جايىندا «ويدى - ونعا، سانانى - سانعا بولگەن وقۋلىق» دەگەن ماقالادان تولىق وقي الاسىزدار.
وسى باسىلىمدا «قۇنانباي» استاناعا كەلدى» دەگەن ماقالا جاريالاندى. اقىن ابايدىڭ، حاكىم ابايدىڭ اكەسى قۇنانباي وسكەنباي ۇلىنىڭ ءومىرى وزەك بولعان «قۇنانباي» تاريحي كوركەم فيلمى استانادا كورسەتىلدى. بۇعان دەيىن قۇنانبايدىڭ كىندىك قانى تامعان توپىراقتا - سەمەي وڭىرىندە تۇساۋى كەسىلگەن فيلمدى ەلوردامىزدا العاش بولىپ ب ا ق وكىلدەرى تاماشالادى. ىلە باسپا ءسوز ءماسليحاتى وتكىزىلدى.
مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ تاپسىرىسى بويىنشا شاكەن ايمانوۆ اتىنداعى «قازاق فيلم» ا ق جارىققا شىعارعان فيلمنىڭ رەجيسسەرى - قازاقستاننىڭ حالىق ءارتيسى، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ يەگەرى، قازاق مادەنيەتىنىڭ كورنەكتى قايراتكەرى دوسحان جولجاقسىنوۆ. فيلم سەناريىن دوسحان جولجاقسىنوۆ پەن ارامىزدان ەرتە كەتكەن جازۋشى، مادەنيەتتانۋشى تالاسبەك اسەمقۇلوۆ جازعان. تاريحي درامانىڭ باستى ءرولىن - دوسحان جولجاقسىنوۆ، زەرە ءرولىن - نۇرسيفات سالىقوۆا، ابايدى - ءالىبي سىرايلى، باراق سۇلتاندى - ايدوس بەكتەمىروۆ، كۇڭكەنى - مايرا ومار، ۇلجاندى - قاراگوز سۇلەيمەنوۆا سومدادى.
قاسيەتتى شىڭعىستاۋدىڭ اقشوقى قىستاۋىندا دۇنيەگە كەلگەن دالا كەمەڭگەرى قۇنانباي وسكەنباي ۇلى ءومىرىنىڭ ءبىر كەزەڭىن قامتيتىن فيلمدى كورەرمەننىڭ ءا دەگەندە مۇحتار اۋەزوۆتىڭ «اباي جولىمەن» سالىستىراتىنى زاڭدى. وسى تۇستا ەسكەرەر جايت، فيلم اتالعان رومان جەلىسىنە سۇيەنبەگەن.
***
«انا ءتىلى» گازەتىنىڭ سوڭعى سانىندا «ءماتىن تىزبەسىنە ءمان بەرەتىن كەز كەلدى...» دەگەن ماقالا بەرىلگەن. قازىرگى جاھاندانۋ كەزەڭىندە ءارتۇرلى ساياسي-الەۋمەتتىك، ەكونوميكالىق قارىم-قاتىناستارعا بايلانىستى اقپارات اعىنى بۇرىن-سوڭدى بولماعان قارقىنمەن ورشۋدە. ال قوعام ومىرىندەگى مۇنداي اقپارات اعىمىنىڭ تارالۋى تابيعي تىلدە جۇزەگە اساتىندىقتان، ءتىل ءبىلىمىنىڭ قىزمەتى كۇننەن-كۇنگە كەڭەيۋدە. وسىعان بايلانىستى ۇشى-قيىرسىز اقپارات اعىنىن يگەرۋ ماقساتىندا شەتەل جانە ورىس ءتىل بىلىمىندە وراسان زور ناتيجە بەرىپ وتىرعان تىلدىك كورپۋستاردى قازاق ءتىل ءبىلىمىنىڭ ماتەريالدارى نەگىزىندە جاساۋ بۇگىندە ۇلكەن سۇرانىسقا يە بولىپ وتىر.
«سونىمەن قازاق ءتىلىنىڭ ۇلتتىق كورپۋسىن جاساۋ ءۇشىن ا. بايتۇرسىن ۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىندا ارنايى ورتالىق قۇرۋدىڭ قاجەتتىگى مەن ونىڭ العىشارتتارىن اتاپ كورسەتتىك. ال مۇنداي اۋقىمدى ىسكە مەملەكەت تاراپىنان قولداۋ كورسەتىلسە، ءبىرتۇتاس قازاق ءتىلىنىڭ ۇلتتىق كورپۋسىن قۇراستىرۋ ءىسى العا باساتىنى ءسوزسىز. مۇنداي ۇلتتىق قۇندىلىقتى جاساپ شىعارۋ بۇگىنگى قازاق ءتىل ءبىلىمىنىڭ عانا ەمەس، قوعامنىڭ بولاشاققا قويار تالاپتارىنىڭ ءبىرى دەپ بىلەمىز»، - دەپ جازادى اۆتور.
اۆتور: رۋسلان عابباسوۆ
