قىتايداعى قانداستارمىز ۇرىمجىدە اباي اتىنداعى انيماتسيا اكادەمياسىن اشپاق
اباي اتىنداعى انيماتسيا اكادەمياسى ماۋسىم ايىندا ءۇرىمجى قالاسىنان اشىلادى دەپ جوسپارلانۋدا.
«اۋەلدە جەكە ورتالىق رەتىندە اشامىز دەپ ەدىك. كەيىننەن، ۇكىمەت وقۋ- اعارتۋ زاڭىنا بايلانىستى ۇرىمجىدەگى ۋنيۆەرسيتەتپەن بىرلەسە جۇمىس ىستەۋىمىزدى تالاپ ەتتى. اكادەميانى وقىپ بىتىرگەن شاكىرتكە حالىقارالىق دارەجەدەگى ديپلوم بەرىلەدى» - دەيدى، كاسىپكەر عۇسمان قاجىتاي ۇلى. كاسىپكەر بۇل اكادەميا شىنجاڭ اۆتونوميالى اۋماعىنداعى انيماتسيا سالاسى بويىنشا قازاق تىلىندە ءبىلىم بەرەتىن تۇڭعىش ورتالىق ەكەنىن ماقتانىشپەن ايتادى.
قىركۇيەكتە وقۋ باستايتىن اكادەميا 8-سىنىپتى بىتىرگەن 50 شاكىرتتى ارنايى ەمتيحان ارقىلى قابىلداماق. ولاردىڭ اراسىنان جەتىم، الەۋمەتتىك جاعدايى تومەن وتباسىلاردان شىققان 30 تالاپكەردى تەگىن وقىتادى. ال اكادەميادا قىتاي ەلىنە تانىمال انيماتورلار مەن «اباي جولى» انيماتسيالىق كومپانياسىنىڭ 2009 -جىلدان بەرى ارنايى وقىتىپ دايىنداعان تاجىريبەلى ماماندارى ءدارىس بەرەدى. سونداي- اق، اكادەميا الداعى جىلدارى قازاقستاندىق وقۋشىلاردى دا قابىلداپ انيماتور ماماندارىن دايارلاۋعا ات سالىسپاق.
انيماتسيا اكادەمياسىن اشۋعا كاسىپكەر 5 جىل دايىندالعان. اۋەلدە جەكە كومپانيا رەتىندە قۇرىپ، ون شاقتى قازاق بالاسىن ءوز قاراجاتىمەن ءۇرىمجى قالاسىندا انيماتسيا ونەرىن يگەرۋگە تاربيەلەگەن. شاكىرتتەردىڭ كوبى الەۋمەتتىك جاعدايى تومەن وتباسىلاردىڭ بالالارى ەكەن. بۇگىندە «اباي جولى» كومپانياسى دايىنداعان شاكىرتتەر «ابايدىڭ بالالىق شاعى» تۋرالى 3D فورماتىندا 104 سەريالى انيماتسيالىق فيلم جاساۋدى قولعا الىپ، ەكى- ءۇش سەرياسىن دايىنداپ ۇلگەرگەن. ۇلى اقىن ومىرىنە ارنالعان انيماتسيالىق تۋىندى 3 جىلدا تولىقتاي اياقتالماق. كاسىپكەر مۋلتفيلمگە قازاق اكتەرلارىنا دۋبلياج جاساتىپ، قازاقستاندىق تەلەارنالارعا ۇسىنباق.
«قازاق انيماتسياسىن حالىقارالىق ورگە جەتكىزۋ ءۇشىن، ساپا مەن مازمۇنعا ەرەكشە كوڭىل ءبولۋىمىز كەرەك. ال بيىك ورەگە جەتۋ ءۇشىن بىزگە بىلىكتى مامان قاجەت. ءبىز كەمىندە 500 دەن استام قازاق ازاماتىن انيماتسيا سالاسىن يگەرۋگە تاربيەلەپ شىعۋىمىز كەرەك. اكادەميانى اشۋداعى ماقساتىمىز دا وسى» ، - دەيدى كاسىپكەر عۇسىمان قاجىتاي ۇلى. قىتايداعى انيماتسيا قوعامىنىڭ ۇسىنعان دەرەگى بويىنشا، بۇگىندە اتالعان ەلدە ءتورت مىڭنان استام انيماتسيا سالاسىمەن اينالىساتىن كومپانيا بار ەكەن. وندا 400 مىڭعا جۋىق ادام قىزمەت ەتسە، ولاردىڭ 260 مىڭنان استامى تەحنيكالىق جۇمىسپەن شۇعىلداندى.
ال قازاق انيماتسياسىنىڭ تاريحى 47 جىلدى ارتقا تاستادى. الايدا ءالى كۇنگە جەكە دارا انيماتسيالىق اكادەميا قۇرىلماي وتىر. 1967 -جىلى «قارلىعاشتىڭ قۇيرىعى نەگە ايىر؟ » مۋلتفيلمىن ءتۇسىرىپ قازاق انيماتسياسىنىڭ نەگىزىن قالاعان امەن قايداروۆ تا بۇل ارمانىنا جەتە الماي 92 جاسىندا قايتىس بولدى. قازاق انيماتسياسىنىڭ قارقىنى باسىلعان تۇسى كەيىنگى جىلدار، 1991 -جىلدان كەيىن توقىراۋعا ۇشىراپ، نازاردان تىس قالدى. تەك، جەكەلەگەن انيماتور مامانداردىڭ جانكەشتى ارەكەتىنىڭ ارقاسىندا، 2009 -جىلدان باستاپ قازاق انيماتسياسىنا قايتا قان جۇگىرە باستادى. الايدا، «قازاقفيلم» جانىنداعى انيماتسيالىق ورتالىق ۇسىنعان تۋىندىلاردىڭ سانى ساۋساقپەن سانارلىق. ولاردىڭ سانى بار بولعانىمەن ساپاسى، مازمۇنى كورەرمەن تالعامىنا تولىقتاي جاۋاپ بەرە الادى دەپ ايتا المايمىز.
قازاق انيماتسياسىنىڭ قامىنا تۇساۋ سالعان دۇنيە - قازاق انيماتسياسىنىڭ دەربەس مەملەكەتتىك مەكەمە بولىپ قۇرىلماۋىندا. «نەگە قازاق مۋلتفيلم ستۋدياسىن اشپايمىز؟ ۋاقىت جەتتى عوي» - دەگەن پىكىردى رەجيسسەر- انيماتور نۇرباقىت قوجاحمەت ۇلى باستاعان ماماندار ءبىرازدان بەرى ايتىپ كەلەدى. مۋلتيپليكاتور- رەجيسسەر قايىرعالي قاسىموۆ: «قازاق مۋلتفيلمى دەربەس مەكەمە بولۋى كەرەك» - دەيدى. ال ماماندار ايتقان دەربەس مەكەمە قازىرگى تەندرلىك جولمەن انيماتسيالىق جوبالاردى ۇتىپ الىپ، ءونىم دايىندايتىن، ساپاعا ەمەس سانعا كوبىرەك ءمان بەرەتىن پىسىقاي ستۋديالاردىڭ جۇمىسىن قاداعالاۋ قاجەت.
مىسالى، الماتى قالاسى اكىمدىگىنىڭ تىلدەردى دامىتۋ، مۇراعاتتار جانە قۇجاتتاما باسقارماسى «تىلدەردى دامىتۋ مەن قولدانۋدىڭ 2011-2012 -جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسىن» جۇزەگە اسىرۋ ماقساتىندا قازاق ەرتەگىلەرىنىڭ جەلىسى بويىنشا تۇسىرىلگەن مۋلتفيلمدەر جيناعىن شىعاردى. جيناقتاعى 14 ديسكىدەن تۇراتىن 40 سەريالى مۋلتفيلمدى قازاقتىڭ حالىق ەرتەگىلەرىنىڭ جەلىسى بويىنشا «Azia animation» كومپانياسىنىڭ يەلەرى يگور كراۋس پەن ارتۋر كراۋس تۇسىرگەن ەدى.
جيناققا «الداركوسەنىڭ كوڭىلدى وقيعالارى» اتتى 85 سەريالى مۋلتفيلمى الەم حالىقتارى ەرتەگىلەرىنىڭ جەلىسى بويىنشا تۇسىرىلگەن 50 سلايد- شوۋ ەرتەگى، «ءبىزدى قورشاعان الەم» اتتى 1000 ءسوزدى قامتيتىن ورىسشا- قازاقشا سۋرەتتى اۋديو- سوزدىك ەنگىزىلىپتى. ءبىز سونداعى 40 سەريالى ءونىمدى تۇگەلدەي كورىپ شىقتىق. ءبىراق، كوڭىلىمىز تولعان جوق. بۇل ارينە، جاي كەمشىلىك رەتىندە قالاتىن دۇنيە ەمەس. مۇنداعى دۇنيەلەردىڭ بالالارعا كەرى تاربيە بەرەتىندىگى اشىندىرادى. «الداركوسەنىڭ قىزىقتى وقيعالارى» تۋرالى ايتىلعان ەرتەگىلەردە شىق بەرمەس شىعايبايدىڭ بايبىشەسىنىڭ اۋزىنان شىعاتىن «كارى قاقپاس»، «ەسالاڭ»، «وڭباعان» دەگەن سياقتى بەيپىل سوزدەردى ءالى كۇنگە قازاق بالاسى تىڭداپ جۇرگەنى اقيقات. اتالعان تۋىندىداعى الداركوسەنىڭ بەينەسى، ءتۇر- سىيپاتى بولەك اڭگىمە...
ال، قازاق انيماتسياسىنا بيىل «ەل اماناتى» اتتى ءارقايسىسى 10 مينۋتتى قامتيتىن التى ءبولىمدى انيماتسيالىق فيلم قوسىلماق. انيماتسيالىق فيلمدە كەرەي مەن جانىبەك حانداردىڭ جاستىق شاقتارى مەن حاندىق كەزەڭدەردەگى ءومىرى كورسەتىلمەك. ءونىمنىڭ قانداي بولاتىندىعىن الداعى ۋاقىت كورسەتەر...
P. S. انيماتسيالىق ونىمگە دەگەن سۇرانىس كۇن ساناپ ارتىپ كەلەدى. بۇل سالانى مەملەكەت مىقتاپ قولعا السا، اۋەلى ۇرپاق تاربيەسى، قالا بەردى مىڭداعان ادامدى جۇمىسپەن قامتۋ، شەتەلدىك مۋلتفيلمدەر جاۋلاعان وتاندىقتى نارىقتى يگەرۋگە دە ءوز سەپتىگىن تيگىزەر ەدى. ءبىر كەم دۇنيە...
جانىبەك عالىم
«تۇركىستان» گازەتى
