كەڭەس اسكەرلەرىنىڭ گيتلەر تۋعان كۇنىنە «سىيلىق» جاساۋى
بۇل گيتلەردىڭ تۋعان كۇنىنە ارنالعان «وزىندىك سىيلىق» بولاتىن. سونىمەن، ۇلى وتان سوعىسىنىڭ سوڭعى، شەشۋشى شايقاسى جاقىنداپ كەلە جاتتى.
مۇنىڭ الدىندا عانا 19 -ساۋىردە نەمىس اسكەرلەرى بەرلينگە قاراي جاپپاي شەگىنە باستادى. بۇل بەرلين وپەراتسياسىنىڭ ەڭ ءبىر بەتبۇرىستى ءساتى بولاتىن. قىزىل ارميا ۇيىمداسقان تۇردە جاۋدى وكشەلەي قۋىپ، تالقانداۋعا كوشتى.
20 -ءساۋىر كۇنى 3- ەكپىندى ارميا مەن 2- گۆارديالىق تانك ارمياسى قيان-كەسكى ۇرىستار جۇرگىزە وتىرىپ، پرەتسەلەر فورست ورمانىنان ءوتىپ، بەرلين ماڭىنداعى ۆەرنويحەن جانە بەرناۋ قالالارىن باسىپ الدى. ياعني، بەرلينگە دەيىن تىكەلەي 20 شاقىرىمداي قالدى.
سول كۇنى كەشكە 1- بەلورۋس مايدانىنىڭ قولباسشىسى، مارشال گ. جۋكوۆ 1- جانە 2-گۆارديالىق تانك ارميالارىنىڭ قولباسشىلارىنا بەرلينگە بارىنشا تەز «بۇزىپ-جارىپ كىرۋ» كەرەكتىگىن تالاپ ەتىپ جەدەلحات جولدادى.
وندا: «سىزدەردىڭ ارميالارىڭىزعا بەرلينگە ءبىرىنشى بولىپ باسىپ كىرىپ، جەڭىس تۋىن ورناتۋ جونىندە تاريحي تاپسىرما جۇكتەلەدى:
بۇل مىندەتتى ورىنداۋدى مەن سىزدەرگە تاپسىرامىن.
ءاربىر كورپۋستان ەڭ ۇزدىك دەگەن بريگادانى ىرىكتەپ الىڭىزدار دا، ولارعا مىنا تاپسىرمانى جۇكتەڭىزدەر: 1945 -جىلدىڭ 21 -ساۋىرىنە قاراعان ءتۇنى ساعات 4:00 دەن كەشىكپەي قالاي بولعاندا دا بەرليننىڭ شەتىنە بۇزىپ-جارىپ كىرەتىن بولسىن. بۇل تۋرالى ستالين جولداسقا بايانداۋ جانە باسپا سوزگە جاريالاۋ ءۇشىن ماعان تەز ارادا بايان ەتىڭىزدەر» - دەلىنگەن.
1- بەلورۋس مايدانىنىڭ قولباسشىسى نەگە سونشا اسىقتى؟ ويتكەنى، وڭتۇستىك جاقتان بەرلينگە قاراي ونىڭ «باسەكەلەسى» - مارشال يۆان كونيەۆ باسقارعان 1- ۋكراين مايدانىنىڭ اسكەرلەرى ەكپىندەتە جىلجىپ كەلە جاتقان ەدى. ول دا ءوز اسكەرلەرىن «قامشىلاۋمەن» بولدى.
ەكى قولباسشىنىڭ «جارىسى» تاريحتان ءمالىم. ەكەۋى دە بەرلينگە ءبىرىنشى بولىپ باسىپ كىرگەندىكتەرى جونىندە جوعارعى باس قولباسشىعا ءبىرىنشى بولىپ بايانداعىلارى كەلدى.
20 -ءساۋىر كۇنى 19 ساعات 40 مينۋتتا مارشال ءوزىنىڭ اۆانگاردتا كەلە جاتقان ەكى تانك ارمياسىنىڭ قولباسشىلارىنا:
«مارشال جۋكوۆتىڭ اسكەرلەرى بەرليننىڭ شىعىس شەتىنەن 10 شاقىرىم جەردە تۇر. مىندەتتى تۇردە بۇگىن تۇندە بەرلينگە ءبىرىنشى بولىپ باسىپ كىرۋدى بۇيىرامىن. ورىنداعاندارىڭدى حابارلاڭدار» دەگەن مازمۇنداعى جەدەلحات جولدايدى.
20 -ءساۋىر كۇنىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا، 1- ۋكراين مايدانىنىڭ 3- گۆارديالىق تانك ارمياسى (قولباسشىسى، برونەتانك اسكەرلەرىنىڭ مارشالى پ. رىبالكو) بەرلينگە بارار 60 شاقىرىم العا جىلجىپ بارۋت قالاسىن باسىپ السا، 4- تانك ارمياسى 45 شاقىرىم ىلگەرى جىلجىپ، لۋككەنۆالدە قالاسىنىڭ ماڭىندا اۋىر ۇرىستار جۇرگىزدى. بۇل بەرليننەن 50 شاقىرىم جەردە بولاتىن.
بۇل جەردە 1- بەلورۋس مايدانىنىڭ 3- ەكپىندى ارمياسى، 79- اتقىشتار كورپۋسىنىڭ 2- دارەجەلى كۋتۋزوۆ وردەندى 150- اتقىشتار ديۆيزياسىنداعى 674- اتقىشتار پولكىنىڭ 1-باتالونىنىڭ قۇرامىندا بارلاۋشىلار ۆزۆودىنىڭ كومانديرى بولىپ، اقمولا وبلىسىنىڭ تۋماسى لەيتەنات راقىمجان قوشقاربايەۆتىڭ جانە 1- بەلورۋس مايدانىنىڭ 5- ەكپىندى ارمياسىنىڭ 2-دارەجەلى سۋۆوروۆ وردەندى 301- اتقىشتار ديۆيزياسىنىڭ 1052- اتقىشتار پولكىنىڭ قۇرامىندا اتقىشتار باتالونىنىڭ كومانديرى بولىپ، كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى، اقمولا وبلىسىنىڭ تۋماسى مايور ساعادات نۇرماعامبەتوۆتىڭ نەمىستەرگە قارسى جانقيارلىقپەن سوعىسقاندارىن ايتا كەتكەن ءجون.
سونداي-اق، 20 -ءساۋىر كۇنى 2- بەلورۋس مايدانىنىڭ (قولباسشىسى، مارشال ك. روكوسوۆسكي) بەرليننىڭ سولتۇستىك جاعىندا ودەر وزەنىنىڭ بويىنداعى شتەتتەن قالاسىنىڭ وڭتۇستىگىنە تامان جەردەن بەرلين باعىتىندا العاشقى شابۋىلعا شىقتى. پ. باتوۆتىڭ 65- ارمياسى ۆەست-ودەر وزەنىن ءجۇزىپ ءوتىپ، تابان تىرەيتىن بەكىنىس جاسادى.
ال كەڭەس اقپارات بيۋروسىنىڭ «سوتسياليستىك قازاقستان» گازەتىنىڭ 1945 -جىلدىڭ 22 -ساۋىرىندەگى (جەكسەنبى) №79- سانىندا باسىلعان «20 -ساۋىردەگى ۇرىستار مالىمەتىندە» تومەندەگىدەي دەرەكتەر كەلتىرىلگەن.
«ءبىزدىڭ اسكەرلەردىڭ ورتالىق توبى ودەر جانە نەيسە وزەندەرىنىڭ باتىس جاعىندا شابۋىل ۇرىستارىن جۇرگىزدى. وسى ۇرىستاردىڭ ناتيجەسىندە ءبىزدىڭ اسكەرلەر باد-فرايەن-ۆالدە، ۆريتسەن، زەەلوۆ، لەبۋس، كليتتەن، نيسكي، شپرەمبەرگ، گويەرسۆەردا قالالارىن الىپ، درەزدەن باعىتىندا كامەنس جانە باۋسەن قالالارىنا جاقىندادى.
راتيبور قالاسىنىڭ وڭتۇستىك- باتىس جانە وڭتۇستىگىندە 1- ۋكراين مايدانىنىڭ اسكەرلەرى دۇشپاننىڭ قارسىلىعىن جەڭە وتىرىپ، كوماروۆ، موكرە لازسە، حابيچوۆ، پيشت، كرەيسەنورت، نويدەرفەل، ولزا قىستاقتارىن الدى.
ال اۆستريا جەرىندە ۆەنا قالاسىنىڭ سولتۇستىك جاعىندا 2- ۋكراين مايدانىنىڭ اسكەرلەرى شابۋىل ۇرىسىن جالعاستىرا وتىرىپ، حەفلاين، گينسەرسدورف، ەردبەرگ، ۆەتسەلسدورف، امەيس، شتااتس، ۆۋلتەندورف، فراتتينگسدورف، پووسدورف، نيدەرليايس، شتەينباح ەلدى-مەكەندەرىن جانە شلەتس، نيدەر- ليايس. تەمىر جول ستانسالارىن الدى.
19 -ساۋىردەگى ۇرىستار بارىسىندا جاۋدىڭ 129 نەمىس تانكىسى تالقاندالدى جانە جويىلدى. اۋە ۇرىستارىندا زەنيتتىك ارتيللەريانىڭ كۇشىمەن 140 جاۋ ۇشاعى اتىپ ءتۇسىرىلدى»، دەلىنگەن مالىمەتتە.
اۆتور: جاپپاربەرگەن ايبوتا
