بابالار ءسوزى: نەلىكتەن اقسۋ- جاباعىلى اتاندى؟
بۇل جوبا اياسىندا «بابالار ءسوزى»، «قازاق حاندارى»، «ەجەلگى قالالار تاريحى»، «حالىق قازىناسى» قاتارلى جاڭا ايدارلار اشىلدى.
«بابالار ءسوزى» ايدارى نەگىزىنە «مادەني مۇرا» باعدارلاماسى اياسىندا شىققان 100 تومدىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ جىر- تولعاۋلارى، قيسسا- داستاندار، ءسوز ۇستاعان شەشەندەر مەن بيلەرىمىزدەن قالعان ناقىلدار، تاريحي جادىگەرلەر الىندى. «قازاق حاندارى» ايدارىندا تاريحىمىزدا ەلىنە قورعان بولعان حانداردىڭ ءومىرى تۋرالى دەرەكتەر بەرىلەدى. ال «ەجەلگى قالالار تاريحى» ايدارىنا قازاق دالاسىنداعى وركەنيەتتىڭ ورداسى بولعان كونە قالالاردىڭ تاريحى تۋرالى جازبالار جاريالانادى. «حالىق قازىناسى» ايدارى بويىنشا، قازاقستانداعى تاريحي، مادەني ەسكەرتكىشتەر، قازاق حالقىنىڭ سالت- داستۇرلەرى، قولونەر، قارۋ- جاراقتارى تۋرالى ماعلۇماتتار بەرىلمەك. جوبا ماتەريالدارى قازاق تىلىندە (قازاقشا جانە توتە جازۋمەن) اگەنتتىك سايتىندا جاريالانادى.
* * *
باياعى وتكەن زاماندا اقسۋ وزەنىنىڭ جاعاسىن ءۇش باستى ايداھار مەكەن ەتىپتى. ول ماڭايىنداعى ەل- جۇرتقا تىنىشتىق بەرمەي تالابى بويىنشا كۇنىنە ءۇش قوي، ەكى قىز، ەكى جىگىتتى جەپ وتىرىپتى. سول ەلدە ءبىر جالعىزباستى كەمپىر جالعىز قىزىمەن ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ەكەن.
قىزداردىڭ ءبارى تاۋسىلىپ، كەزەك جاڭاعى كەمپىردىڭ قىزىنا كەلىپتى. جۇرت جينالىپ ءۇش قويدى، قىزدى ايداھارعا اپارا جاتادى. ەندى ءبىر جىگىتتى قايدان تابامىز دەپ كەلە جاتقاندا جاباعىعا مىنگەن ءبىر جاس بوزبالا قارسى جولىعادى. ءمان- جايدى تۇسىنگەن جاڭاعى جىگىت قىزعا:
- ءۇش قويدى سويىپ، سەن ايداھارعا بارا بەر، مەن دە كوپ ۇزاماي ارتىڭنان جەتەرمىن، - دەيدى.
ايداھار ءۇش قويدى جەپ بولىپ، ەندى قىزدى جۇتۋعا وقتالا بەرگەندە جۇگىرە باسىپ جەتكەن جىگىت قولىنداعى قىلىشىمەن ايداھاردىڭ ىشىنە ەنىپ كەتەدى. ءسويتىپ، جۇرەگىن جارىپ، ايداھاردى دا ولتىرەدى، ءوزى دە ولەدى. جينالعان جۇرت قاراسا جاڭاعى ولگەن جىگىتتىڭ جاباعىسى وزەننىڭ جيەگىندە جايىلىپ ءجۇر ەكەن. ەرلىك كورسەتكەن جىگىتتى ەسكە ساقتاۋ ءۇشىن، كوپشىلىك سول جەردى «اقسۋ- جاباعىلى» دەپ اتاعان ەكەن.
