جەڭىس تۋىن تىككەن قازاق باتىرى

استانا. قازاقپارات - بيىل ۇلى جەڭىسكە 70 جىل تولادى. ەكىنشى دۇنيە جۇزىلىك سوعىستا قازاق ساربازدارى دا ەرەن ەرلىك كورسەتتى. وسى ارادا 70 جىل بۇرىن ەرلىكتىڭ ەرەكشەسى تۋرالى ايتپاي كەتۋگە بولمايدى.
None
None

ول - قازاق باتىرى راحىمجان قوشقاربايەۆتىڭ ەرلىگى. 1945-جىلدىڭ 30-ساۋىرىندە بەرليندەگى رەيحستاگقا جەڭىس تۋى تىگىلدى. وسى ەرلىكتى جاساعانداردىڭ اراسىندا قازاق جاۋىنگەرى راقىمجان قوشقاربايەۆ تا بار ەدى.

1945-جىل. 30-ءساۋىر. رەيحستاگتا نەمىس جانە كەڭەس ۇكىمەتى اسكەرىنىڭ اراسىنداعى سوعىستان وق نوسەرلەپ جاۋعان جاۋىنداي. فاشيستەردىڭ باستى ۇيىنە كىرگەن قىزىل ارميا اسكەرىنىڭ ىشىندە لەيتەنانت راحىمجان قوشقاربايەۆ پەن جاۋىنگەر گريگوري بۋلاتوۆ ءبىرىنشى بولىپ قىزىل تۋدى تىكتى.

راحىمجان قوشقاربايەۆ، حالىق قاھارمانى: «باتالون كومانديرى «بۇل بۇيرىق ەمەس، بارعىلارىڭ كەلسە بارىڭدار، بولماسا، قالاۋ وزدەرىڭدە» دەدى. نەگە ولاي ايتقانىن كەيىن ءتۇسىندىم. وندا بارعان جاننىڭ ءتىرى قالۋ مۇمكىندىگى جوق ەكەن».

150- ديۆيزيانىڭ «ۆوين رودينى» گازەتى 3-مامىر كۇنى ەستەن كەتپەس وقيعالار جايلى حابار بەردى. سول ماقالادا «رەيحستاگقا العاش جەتكەن جانە وعان جالاۋ تىككەندەر - لەيتەنانت راقىمجان قوشقاربايەۆ پەن قىزىل اسكەر گريگوري بۋلاتوۆ» دەپ جازىلعان بولاتىن. قازاقستاندىق مايدانداستارى راقىمجان قوشقاربايەۆتىڭ رەيحستاگ باسپالداقتارىنا ءبىرىنشى بوپ جەتىپ، ءبىرىنشى بولىپ تۋ تىككەنىن «مولودايا گۆارديا» كىتابىندا زور ىلتيپاتپەن ايتادى.

ءومىر شىنىبەك ۇلى، تاريحشى: «رومان كارمەن دەگەن اتاقتى وپەراتور بولعان. ۇلى وتان سوعىسى باستالعاننان بىتكەنشە حرونيكا جاساعان. سول حرونيكادا گريگوري بۋلاتوۆ پەن راحىمجان قوشقاربايەۆ باتىر رەتىندە تۇسكەن. وكىنىشتىسى، ول كادرلار بەلگىسىز سەبەپتەرمەن قىرقىلىپ تاستالدى. راحىمجان اعامىز ەستەلىگىندە رەيحستاگقا تاڭعى ساعات 5 تە شىعىپ، 600 مەتر جەرگە 8-9 ساعات ورمەلەپ بارعانىن ايتادى».

وسىلايشا قازاق جاۋىنگەرىنىڭ ەرلىگى ۇلى وتان سوعىسىنىڭ كۇندەلىگىنەن ءتۇسىپ قالدى. ونىڭ باستى سەبەبى رەتىندە كەڭەس ۇكىمەتى ورناعان العاشقى جىلدارى راقىمجان قوشقاربايەۆتىڭ اكەسى «حالىق جاۋى» اتانعانىن ايتۋعا بولادى. قىلىشىنان قان تامعان كەڭەستىك زاماندا حالىق جاۋىنىڭ ۇلى كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ باتىرى بولا المايتىن ەدى.

باتىر راحىمجان قوشقاربايەۆ تاعدىر تاۋقىمەتىن جاستايىنان تارتقان. اقمولا وبلىسى تەلمان اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن ول 3 جاسىندا اناسىنان ايىرىلىپ، 13 جاسىندا اكەسىن نكۆد تۇرمەگە جابادى. اقمولا وبلىسىنىڭ مايتوبە اۋىلىندا 7 جىلدىق مەكتەپ -ينتەرناتىندا وقىپ، 1942-جىلى فرۋنزە قالاسىنداعى جاياۋ اسكەري ۋچەلەشەسىنە تۇسكەن.

سول زاماندا راقىمجان قوشقاربايەۆتىڭ ەرلىگى تەك قازاق تىلىندەگى وقۋلىقتاردا عانا ايتىلىپ كەلدى. وكىنىشكە وراي، بۇل تاريحي فاكت قازىر دە وسى كۇيىندە قالىپ وتىر. بۇكىل ادامزاتتىڭ قانى توگىلگەن سوعىستىڭ اۋىزدىقتالعان بەلگىسىن ورناتقان باتىرعا حالىق قاھارمانى اتاعى ەلىمىز تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن عانا، 1999-جىلى بەرىلدى.

kz.otyrar.kz

سوڭعى جاڭالىقتار